Türkiye'de Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından açıklanan Engelli İstatistik Bülteni 2022 Ağustos ayı raporuna göre; Ulusal Engelli Veri Sistemine kayıtlı engelli nüfusunun %56’sını erkekler, %44’ünü kadınlar oluşturmaktadır.

2008 yılında Birleşmiş Milletler, doğuştan, sonradan yahut kaza sonucu meydana gelen zihinsel ve fiziksel engeli olan insanları fark etmeyen ve onların hayatlarına engel olan, zaten zor olan hayatlarını daha da zorlaştıran bizlerden en az şekilde etkilenmeleri için Engelli Hakları Sözleşmesi’ni yürürlüğe koydu. BM Engelli Hakları Sözleşmesi'nin amacı, engelli bireylerin temel insan haklarından yararlanmasını sağlamak ve özgürlüklerini engelli olmayan kişilerle eşit bir şekilde güvence altına almaktır.

Engelli Hakları Sözleşmesi’ne göre bu haklar: Eğitim, ulaşım, kültür, iletişim vergi muafiyeti gibi haklardan oluşuyor. Vergi muafiyeti açısından sağlanan kolaylıkların başında araç alımında ÖTV indiriminden faydalanabilmek gelmektedir. İndirim oranı engelli bireyin sahip olduğu rapor oranına göre değişiklik göstermektedir. Engelli bireylerin ÖTV’siz araç alabilmeleri için %40 ve üzeri engelli raporuna sahip olmaları gerekir. Fakat %40-89 oranındaki engelliler ile %90 ve üzerindeki engelliler için araç alımı şartları farklıdır.

%40 Engelli Raporu ile Araç Alım Şartları ve ÖTV İndirim Oranı

Bireyin engellilik yüzdesi %40-89 arasında ise sıfır araç alımında ÖTV indirimi %26.3 oranında uygulanırken KDV ödemesi ise %15.24 oranında uygulanır. Engelli bireylerin ÖTV indirimli araç alabilmesi için sağlaması gereken koşullar şunlardır;

Engelli bireyin en az %40 uzuv kaybının olması

Aracı alacak kişinin 18 yaşından büyük olması,

Tam teşekküllü hastaneden alınan engellilik raporunda %40-%89 arasında engellilik oranına sahip olması ve “Sürücü belgesi alabilir” ibaresinin yer alması,

Engelli kişinin engel durumundan dolayı aksamlı bir araç kullanması gerekiyorsa raporunda “Tertibatlı araç kullanır” ibaresinin, herhangi bir tertibat gerekli değilse “Tertibatlı olmaksızın ÖTV indiriminden faydalanır” ibaresinin bulunması,

Engelli kişinin raporunda “Otomatik vitesli araç kullanabilir” veya “Otomatik vitesli araç kullanamaz” ibaresi yer alıyorsa bu şartlara uygun bir araç satın almak zorunda olması,

Engelli bireyin rapordaki şartlara göre hazırlanmış bir araç alacak olması ve araç almadan önce A veya B sınıfı ehliyetlerden birine sahip olması şartı aranır.

%40-89 arası engelli raporu olan bir bireye, sıfır araç satın alırken uygulanacak indirimleri daha kolay anlatmak için şöyle bir örnek verelim: 200.000 TL’lik bir araç alacaksanız %26.3 ÖTV indirimi ile araç 147.400 TL olur. KDV indirimi de kabaca %15 olarak uygulanırsa araca 200.000 TL yerine yaklaşık 125.000 TL’ye sahip olmak mümkündür.

%90 Engelli Raporu ile ÖTV’den Muaf Araç Alım Şartları Nelerdir?

Engelli bireyler, engellilik yüzdeleri %90 ve üzeri ise sıfır araç alırken ÖTV’den muaf tutulur. Fakat kişinin ÖTV muaflı araç alabilmesi için bazı şartları yerine getirmesi gerekir. Bu şartlar şunlardır;

Tam teşekküllü hastaneden alınan Engelli Sağlık Kurulu raporunda %90 ve üzeri engellilik durumuna sahip olması ve raporunda “ÖTV istisnalı araç kullanabilir” ifadesinin bulunması gerekir. Ancak kişinin raporunda “Sürücü ehliyeti alabilir” ibaresi yer almıyorsa aracı kullanacak kişi, yakınlık derecesi gözetilmeksizin herkes olabilir.

Eğer ağır engelli (%90 ve üzeri) bir birey için araç alımı söz konusuysa aracı alacak kişinin 18 yaşından büyük olması şartı aranmaz. Bireyin aile yakınları, aracı satın alabilir.

Araç satın almadan önce aracı kullanacak kişinin A veya B sınıfı ehliyetlerden birine sahip olması beklenir.

Engelli raporu ile araç alımının gerçekleşmesi için 18 yaşından büyük ve zihinsel engeli olmayan kişi, kendi başına işlemlerini gerçekleştirebilir. Fakat 18 yaşından küçük ise anne ve babasının muvafakatname vermesi gerekir. 18 yaşından büyük ve zihinsel engelli bireyler için de vasi kararı gerekir.

ÖTV ve MTV Muafiyeti ile Hangi Araçlar Alınabilir?

Bu avantajdan faydalanabilmek için alınacak olan aracın özellikleri ve fiyatı önemlidir. 21.12.2021 tarihli 31696 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan değişiklikler kapsamında engelli bireyler için araç alımı üst limiti 2022 yılında, motor hacmine bakılmaksızın ÖTV ve diğer vergiler dâhil olacak şekilde 450.500 TL’dir.

Engelli İndirimiyle Alınan Araba Satılabilir mi?

Engelli bireyler; binek otomobil, panelvan veya kamyonet gibi araçları alırken 5 yılda bir ÖTV indiriminden faydalanabilme hakkına sahiptir. Ancak bu 5 yıllık süre dolmadan ÖTV indiriminden faydalanılarak alınan araç satılır ise söz konusu aracın ÖTV’sinin Maliye’ye ödenmesi gerekmektedir. Araç, her ne kadar ÖTV’si ödenerek satılmış olsa dahi 5 yıllık süre dolmadığından bahisle yeniden ÖTV indiriminden faydalanılarak araç alınamamaktadır. Görüleceği üzere bu durumda da 5 yıllık süre geçerliliğini korumaktadır.

ÖTV İndirimli Engelli Araç Sahibi Vefat Ederse ÖTV Ödenir Mi?

ÖTV indirimli engelli araç sahibi vefat ederse doğrudan ÖTV doğmaz. Varisler engelli aracın veraset intikali ve tescilini yaptığında eğer araç bütün varisler üzerine ruhsat çıkar ise ÖTV tahakkuk etmez. Ancak bu durumun ciddi sıkıntı ve sorumluluğu vardır.

Görüldüğü üzere ÖTV indirimli araç sahibinin vefat etmesi durumunda bazı hukuki ve idari prosedürler yerine getirildiğinde ÖTV indiriminden yararlanılmaya devam edilebiliyor ve sıkıntı sorumluluklardan kurtulabilir. Bu durumda ÖTV ödemekten ve kusursuz sorumluluk halinden kurtulmak için bir avukat yardımıyla sorunu çözmekte engelli bireylerin yakınları açısından yararlı olacaktır.