10 Eylül Dünya İntiharı Önleme Günü

Dünya Sağlık Örgütü intihar olgusuna dikkat çekmek amacıyla 10 Eylül’ü dünya İntiharı önleme günü olarak ilan etmiştir. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre her yıl yaklaşık bir milyon kişinin ölüm sebebinin “intihar” olduğu ortaya çıkmaktadır. Her 40 saniyede dünyada bir yerlerde bir kişi intihar etmektedir! Her üç saniyede bir kişi ölme teşebbüsünde bulunmaktadır. İntihar, 15-35 yaş arası gençlerin ölüm nedenleri arasında ilk üç sırada bulunmaktadır!!! Dünya Sağlık Örgütünün bu verileri durumun ciddiyetini gözler önüne sermektedir.

İntihar; kişinin kendi çabalarıyla öz kıyımını amaçlayan girişimleridir. Bu öz kıyım sadece kişinin hayatına mal olmakla kalmaz kişinin yakın çevresini de derinden sarsmaktadır. Baktığımız zaman kişiyi böyle bir karara götüren şey “anlık” bir buhran halidir. Bu anlık süreçte kişi yaşadığı bunalımı sağlıklı bir şekilde yönetemezse intihar eğiliminin ortaya çıkma ihtimali artmaktadır. Yapılan çalışmalarda İntihar eden kişilerin büyük çoğunluğunun teşhis edilebilir bir ruhsal bozukluğu olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu ruhsal bozuklukların başında depresyon gelmektedir. Bunun yanında kişilik  bozuklukları ( anti sosyal davranış, agresyon ve sık mizaç değişiklikleri ), alkolizm ve madde bağımlılığı, şizofreni ve organik bozukluklara rastlanmaktadır.

Depresyon; tamamlanmış intiharların en yaygın nedeni olarak karşımıza çıkmaktadır. Depresyonda olan kişi kendini üzgün, yalnız, kararsız ve çaresiz hisseder. Kendini çaresiz ve çözümsüz hisseden kişi intiharı alternatif olarak görebilmektedir. Tedavisi gayet mümkün olan bu ruhsal bozukluk için önlem alınmazsa kişinin hayatına mal olabilmektedir. Bu noktada Depresyonda olan kişi mutlaka bir ruh sağlığı uzmanından destek alması için yönlendirilmelidir.

Kadınların intihar girişimi erkeklerden daha fazla olsa da erkekler kadınlardan daha çok intihar etmektedir. Yaş değişkeninin iki zirve dönemi vardır; 15-35 yaş arası gençlerin ve 75 yaş üstü bireylerin Bu dönem açısından risk altında olduğu ortaya çıkmaktadır. Boşanmış, dul kalmış ve bekar kişilerin evli kişilere göre intihar riski daha fazladır. Tek başına veya ayrı yaşayanların riski de yüksektir. İşsiz kişilerin değil, iş kaybı yaşamış kişilerin intiharla ilişkisi olmaktadır. Kırsal kesimden kentsel alana veya farklı bir ülke veya bölgeye göç eden kişiler intihar girişimine daha yatkındır.

Kişinin intihar girişimine sebep olan birtakım çevresel faktörlerle de karşılaşmaktayız. Bunlar günlük yaşamın sebep olduğu bir takım stresli yaşam olaylarıdır.

• Kişiler arası sorunlar-Örn; Eşlerle, aileyle, arkadaşlarla veya sevgililerle kavga, tartışma.

• Reddedilme-Örn; Aile veya arkadaşlardan ayrılma.

• Kayıp olayları-Örn; Mali kayıp, ölüm gibi.

• İş ve mali sorunlar-Örn; İş kaybı, emeklilik, mali zorluklar.

• Toplumdaki değişiklikler; Örn; Hızlı siyasi ve ekonomik değişimler.

• Utanma ve suçlu bulunma korkusu gibi diğer stres faktörleri.

İntihar etmek üzere olan kişi intihar edip etmeme konusunda karışık düşüncelere sahiptir. Yaşama ve ölme arzusu savaş halindedir gerekli destekle yaşama arzusu artırılırsa kişi intihar etmekten vazgeçebilir. İntihar etme güdüsü geçicidir, yaşanan olumsuz durumlar tarafından tetiklenir bu durum kontrol altına alınırsa ve sosyal destek sağlanırsa intihar önlenebilir. İntihar düşüncesi olan kişi bir tür zihinsel geviş getirme durumu yaşayarak sürekli intihar hakkında düşünürler ve yaşadıkları sorunun diğer yönlerini algılayamazlar. Bu durumda yaşadığı soruna dair alternatifler sunulursa ve algısı değişirse kişi intihar etmekten vazgeçebilir. İntihar düşüncesi olan kişi daha önce mutlaka bu düşüncelerine dair ipuçları verirler. Bu noktada bu ipuçlarını doğru okuyup intihar düşüncesi olan bu kişilerin intihar girişimini önleyebiliriz. “Ölmüş olmayı isterdim”, “hiçbir şey yapamıyorum”, “daha fazla katlanamıyorum”, “kendimi yük gibi hissediyorum”, “insanlar bensiz daha mutlu olurlardı” vb. cümleler kuran kişilerin risk altında olduğunu anlayıp bu kişilere destek olmalıyız.

İntihar düşüncesi ve intihar planı olan kişinin davranışlarında ve geçmişinde şu belirtileri aramalıyız;

1. Geri çekilme davranışı, aile ve arkadaşlarla ilişki kuramama.

2. Psikiyatrik Bozukluk

3. Alkolizm

4. Anksiyete veya panik

5. Kişilik değişimi, sinirlilik, pesimizm, depresyon ve ilgisizlik belirtileri.

6. Yeme ve uyuma alışkanlıklarında değişim

7. Önceden intihar girişiminin bulunması

8. Kendinden nefret etme, suçluluk duygusu, değersizlik ve utanç hissi

9. Yakın zamanda kayıp-ölüm, boşanma, ayrılık vs.

10. Ailede intihar girişimi

11. Kişisel işlerini bitirme, vasiyet\bir isteğini yazma vs. davranışları

12. Yalnızlık, acizlik ve umutsuzluk hisleri

13. İntihar notları

 14. Fiziksel sağlığın bozulması

15. Ölüm ve intihar hakkında sürekli konuşmak

İntihar düşüncesi olan kişiyle yapılması gerekenler şunlardır;

• Dinleyin, empati gösterin ve sakin olun.

• Destekleyici ve gözetici olun.

• Durumu ciddiye alın ve risk derecesini değerlendirin.

• Önceki girişimlerini sorun.

• İntihar dışındaki olasılıkları araştırın.

• İntihar planını sorun.

• Zaman satın alın ve bir anlaşma yapın.

• Mümkünse intihar araçlarını uzaklaştırın.

• Müdahale edin, diğer destek gruplarına haber verin, yardım isteyin.

• Eğer risk yüksek ise KİŞİYLE KALIN!

• Ruh sağlığı uzmanından destek alması gerektiği konusunda ikna edin.

İntihar düşüncesi olan kişiyle yapılmaması gerekenler şunlardır;

• Durumu göz ardı etmeyin.

• Şok olmayın, paniklemeyin!

• Her şeyin düzeleceğini söylemeyin!

• Kişiye istediğini yapma konusunda meydan okumayın!

• Sorunun önemsiz gözükmesini sağlamayın!

• Yanlış güven vermeyin!

• Gizliliğe zarar vermeyin!

• Kişiyi yalnız bırakmayın!

Kimse tatlı canına kıymak istemez, kişi içinde bulunduğu durumdan söz edince düşünürüz ya hani ama bilemeyiz ki onda binlerce katıdır bu durum ve her an intihara meyletmesini de bilemeyiz. Hiçbir şey yapamazsanız bile insanlara dokunun, acılarına ortak olun, onları anlayın ve unutmayın sadece karşınızdakini dinleyerek bile intihardan vazgeçirebilirsiniz...