Okulda, parkta, oyun alanlarında kısacası çocuk topluluğunun olduğu sahalarda vızır vızır gezen, o toplulukta sivrilen bir iki tane çocukla karşılaşmışızdır çoğumuz. Bu çocuk için aklımıza gelen ilk ihtimal direk  “hiperaktif” olduğudur. Ancak çocuğun hareketli oluşu, çocukta hiperaktivite bozukluğu olduğunu göstermez. Her hiperaktivite bozukluğu olan çocuk hareketli ve dürtüsel olabilir ama her hareketli çocukta hiperaktivite bozukluğu olduğunu söylemek doğru değildir. Bunu söyleyebilmek için çocuğun hareketli oluşunun yanında bir dizi davranışsal belirtilerin de çocukta gözlemlenmesi gerekir.

Hiperaktivite bozukluğu olan her çocukta dikkat eksikliğinin de eşlik ettiğini görmek kaçınılmazdır. Bu sebepten Hiperaktivite bozukluğunu tanımlarken tek başına tanımlamayız, yanına illa ki dikkat eksikliğini de alırız. Yani şunu söylemek mümkün; dikkat eksikliği olan her çocukta hiperaktivite bozukluğunu olmayabilir, ancak hiperaktivite bozukluğu olan her çocukta dikkat eksikliğinin olduğunu görmek mümkündür.

Bir çocukta DEHB olduğunu söyleyebilmek için

Dikkat Eksikliği,

Aşırı hareketlilik,

Dürtüsellik

belirtilerinin 7 yaşından önce ve birden fazla ortamda (okul-ev) görülmesi, sürekli olması ve kişinin yaşamını etkilemesi gerekir.

Hiperaktivite belirtileri

Yerinde duramazlar

Oturması gerektiği halde oturamazlar

Sessiz sakin oyun oynamakta güçlük çekerler

Yerli yersiz koşup tırmanırlar

Çok konuşurlar

Çoğu zaman sorulan soru tamamlanmadan cevabını yapıştırırlar

Her zaman bir şeylerle uğraşırlar

Sırasını beklemekte zorlanırlar

Olaylara veya konuşmalara müdahale edip yarıda keserler

Dikkatsizlik belirtileri

Yönergeleri başından sonuna kadar takip edemezler

Dikkatlerini yaptığı işe veya oyuna vermekte zorlanırlar

Evde veya okulda yapacağı işler ve aktiviteler için gereken malzemeleri kaybederler

Siz konuşurken dinlemez gibi görünürler

Detayları gözden kaçırırlar Düzensiz görünürler

Uzun süre zihinsel çaba gerektiren işleri yapmakta zorlanırlar ve bunlardan kaçınırlar

Unutkandırlar

İlgileri kolayca başka yönlere kayar

Anne-baba genellikle okul öncesi dönem ile ilgili dikkatsizlik, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik gibi belirtilerin varlığından söz eder ancak DEHB tanısı genellikle çocuğun okula başlamasıyla konur. Çünkü DEHB’li çocuklar çocuklar sınıf ortamında diğer çocuklara göre daha uyumsuz davranışlar sergiler ve akademik anlamda da başarasız olurlar.Hiperaktivite bozukluğu ve dikkat eksikliği literatürdeçocukluk çağı ruhsal bozukluk olarak karşımıza çıksa da bu durum yetişkinliğe dek sürebilmekte ya da yetişkinlerde de ortaya çıkabilmektedir.

DEHB olan çocuk davranışlarına ket vurmada ve ilgisini çeken bir uyarıcıya tepki vermekten kendini alıkoyamaz. Öğretmenin ya da anne babanın verdiği yönergeleri takip etmede ve uygulamada sorun yaşar. Arkadaş edinmede ve oyun oynarken uyumsuz davranışlarından ötürü sorun yaşarlar. Toplumda DEHB, erkek çocuklarında kız çocuklarına oranla daha sık görülmektedir. DEHB nedenlerine baktığımız zaman; genetik faktörlerin etkili olduğunu, beyin hasarına bağlı olarak gelişebildiğini, gıda-katkı maddeleri ve toksikmaddelerinin etkisi olduğunu ve psikososyal etmenlere bağlı olarak ortaya çıktığını görmek mümkündür.

DEHB özellikleri gösteren çocuklar mutlaka bir Çocuk Ergen Psikiyatristi tarafından değerlendirilmelidir.  Alanda uzman kişiler tarafından, DEHB olan çocuklarda en iyi tedavi yaklaşımını belirlemek için ayrıntılı bilgi almak, çok kaynaktan bilgi toplamak, ailenin ve çocuğun özelliklerinin belirlenmesi şarttır. Her çocuk birbirinden farklı olduğu gibi her DEHB olgusu da birbirinden farklıdır. Bu farklılıkları da göz önüne alan tedavi yaklaşımları uygulanır. Takip eden uzmana bu konuda yardımcı olmanız, öğrenciniz için üreteceği çözümlerin daha yaratıcı ve çocuğa özel olmasını sağlayacaktır.

DEHB tedavi edilmediği takdirde çocuğun ya da gencin yapısal zorluklarından kaynaklanan davranış sorunları ve okul başarısızlıkları devam edecektir. Çevresinden olumsuz eleştiriler alma riski artacaktır. Bütün bunlar çocuğun ya da gencin ikincil sorunlar geliştirmesine(depresyon, anksiyete, davranım bozuklukları vb.) yol açacaktır. Yani okul başarısızlıkları ileride iş yaşamındaki başarısızlıklara; arkadaş ve aile ilişkilerinde yaşadığı sorunlar da ileride sosyal ilişkilerinde hatta evlilik yaşamında sorunlar yaşamasına yol açabilecektir. Yine depresyon, davranım bozukluğu gibi ek başka psikiyatrik bozukluklar gelişmesi söz konusu olacaktır.Bu anlamda DEHB özellikleri gösteren çocuğun bir uzman tarafından değerlendirilmesi ve tedavi edilmesi yaşam kalitesini sağlamak ve korumak adına önemlidir.