Suriye, 2011 yılında başlayan iç savaş sonrası sadece bölgesel değil, küresel dengeleri de etkileyen bir kriz sahasına dönüşmüştür. Ülke, farklı grupların ve dış güçlerin etkisiyle parçalanmış bir yapıya bürünmüştür. Bu durum, hem Suriye halkı hem de komşu ülkeler için ciddi insani, siyasi ve ekonomik sonuçlar doğurmuştur. Türkiye, bu karmaşık süreçte önemli bir aktör olmuş; hem güvenlik kaygıları hem de insani sorumlulukları doğrultusunda Suriye’ye yönelik çeşitli politikalar geliştirmiştir.

Türkiye’nin Kürtlere Yönelik Politikaları ve Bölgedeki Kürtler

Suriye’deki Kürtlerin durumu, Suriye’nin geleceği açısından olduğu kadar, Türkiye’nin iç ve dış politikaları için de stratejik bir mesele olmayı sürdürmektedir.

• Türkiye’nin Yaklaşımı: Türkiye, Suriye’nin kuzeyinde oluşan PYD/YPG yapılanmasını ulusal güvenliği açısından tehdit olarak değerlendirmiştir. Ancak bu yaklaşım, Suriye’deki tüm Kürtlere yönelik bir tavır değil, PYD’nin PKK ile ilişkisinden kaynaklanan bir politikanın yansımasıdır. Türkiye, Suriye Kürtlerinin haklarının Suriye’nin toprak bütünlüğü içerisinde çözülmesi gerektiğini savunmaktadır.

• Rojava ve Federatif Yönetim Tartışmaları: Kürtlerin Suriye’nin kuzeyinde oluşturduğu özerk yapılar, hem bölgedeki dengeleri hem de uluslararası aktörlerin politikalarını etkilemiştir. Esad rejiminin çöküşü sonrası Kürtlerin daha geniş bir özerklik talebi gündeme gelebilir. Ancak bu durum, Türkiye açısından tehdit değil, işbirliği ve uzlaşı fırsatlarıyla ele alınabilir. Rojava’nın oluşumu, doğru bir diyalog zemini kurulduğu takdirde Türkiye için stratejik bir müttefik haline dönüşebilir.

• Bölgesel İşbirliği Potansiyeli: Suriye Kürtlerinin taleplerini göz ardı etmeden Türkiye’nin bir arabulucu rolü üstlenmesi, hem bölgesel barışa hem de Türkiye’nin uzun vadeli güvenlik politikalarına hizmet edebilir. Bunun için Türkiye’nin Kürtlerle iletişimini yeniden inşa etmesi ve daha kapsayıcı bir politika geliştirmesi gerekmektedir.

Suriye’nin Geleceğinde HTŞ’nin Rolü ve Yeni Güç Dengeleri

Esad rejiminin çöküşüyle birlikte, Suriye’nin Rojava dışındaki büyük bir bölümünde Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ) liderliğinde yeni bir yönetim yapısı ortaya çıkmıştır. HTŞ lideri Ebu Muhammed el-Colani’nin Mart ayına kadar geçici bir başbakan ataması, bu yapılanmanın siyasi bir meşruiyet arayışı içinde olduğunu göstermektedir.

• HTŞ’nin Yeni Yönetim Modeli: HTŞ, Suriye’nin geniş bir kesiminde kurduğu hâkimiyetle, geçmişteki radikal yapıdan daha merkezi ve siyasi bir yönetime geçiş yapmaya çalışmaktadır. Colani liderliğinde, geçici hükümetin kurulması, bölge halkının güvenini kazanma ve uluslararası tanınma çabası olarak yorumlanabilir. Ancak bu durum, HTŞ’nin geçmişteki ideolojik bağlantıları ve uygulamaları nedeniyle uluslararası alanda tartışmalı bir zeminde ilerlemektedir.

• Türkiye’nin Rolü: Türkiye, HTŞ’nin genişleyen etkisini kendi güvenlik ve istikrar politikaları çerçevesinde ele almalıdır. Bu süreçte, HTŞ’nin yönetim modeli ve geçici hükümetin performansı yakından takip edilmelidir. Türkiye, insani yardım ve yeniden yapılanma süreçlerinde rol alarak, radikal unsurların etkisini azaltmayı ve bölge halkıyla olumlu ilişkiler geliştirmeyi hedefleyebilir.

• Yeni Denge Arayışları: HTŞ’nin siyasi bir aktör olarak öne çıkması, bölgedeki diğer güçlerin tutumunu da etkilemektedir. Türkiye, bu süreçte HTŞ’nin kontrolündeki bölgelerde daha kapsayıcı ve kapsayıcı bir siyasi çözüm geliştirilmesi için uluslararası toplumla işbirliği yapabilir. Ancak, bu işbirliği süreci, Türkiye’nin ulusal çıkarları ve bölgesel güvenlik kaygılarıyla uyumlu olmalıdır.

Federatif Yönetim ve Suriye’nin Toprak Bütünlüğü

Esad rejiminin çöküşüyle birlikte Suriye’nin birliği ve toprak bütünlüğü meselesi daha da karmaşık bir hal almıştır. Etnik, mezhepsel ve ideolojik ayrışmaların giderek derinleştiği bu süreçte, federatif bir yönetim modeli, Suriye’nin yeniden yapılanmasında önemli bir seçenek olarak değerlendirilmektedir.

• Federatif Yapının Avantaj ve Dezavantajları: Federatif bir sistem, Suriye’nin farklı etnik ve mezhepsel gruplarını bir arada tutma potansiyeline sahip olsa da, bu modelin sürdürülebilirliği tarafların iyi niyetine ve uluslararası toplumun desteğine bağlıdır. Türkiye, bu süreçte federatif bir yapının, kendi güvenliğiyle çelişmeyen bir şekilde inşa edilmesi için aktif bir rol oynayabilir.

• Türkiye İçin Olası Fırsatlar: Federatif bir Suriye, Türkiye için hem ekonomik hem de siyasi fırsatlar barındırabilir. Kürt bölgeleriyle geliştirilecek ticari ve siyasi ilişkiler, uzun vadede Türkiye’nin bölgesel etkinliğini artırabilir.

Suriye’nin geleceği, bölgedeki tüm aktörler için hem bir risk hem de fırsat barındırmaktadır. Esad rejiminin çöküşü sonrası ortaya çıkan yeni güç dengeleri, Türkiye’ye hem riskler hem de fırsatlar sunmaktadır. Türkiye’nin bu süreçte; Kürtlerle diyalog, HTŞ gibi aktörlerle kontrollü işbirliği ve federatif yönetim gibi çözüm modellerine yönelik yapıcı bir politika izlemesi, hem bölgesel barışa hem de Türkiye’nin çıkarlarına hizmet edecektir.

Barışçıl, kapsayıcı ve diyalog temelli bir yaklaşım, Suriye’deki insani krizi hafifletmek ve bölgenin istikrarını sağlamak için hayati önem taşımaktadır. Türkiye’nin, Suriye’nin yeniden yapılanmasında aktif ve diplomatik bir rol üstlenmesi, hem bölge hem de dünya için olumlu sonuçlar doğurabilir.