VİDEO - Diyarbakır'ın son değirmencisi

ÖZEL HABER / Mümin Ağcakaya

TİGRİS HABER - Bir zamanlar her köyde bulanan ve su gücüyle çalışan değirmenler, teknolojik gelişmeyle yerini elektrikle çalışan fabrikalara bıraktı. Bu nedenle kaderine terk edilen su değirmenlerinin pek çoğu bakımsızlıktan dolayı harabeye dönmüş durumdadır.

Gelişmiş teknolojiyle çalışan un fabrikalarının geliştirildiği son dönemlere kadar toplumun un ihtiyacını karşılayan değirmenler su gücüyle çalışan çarklar yardımıyla dönen değirmen taşları buğdayları un haline getiriyordu. Döneminin fabrikaları sayılan değirmenler yeni teknolojiler kullanılmaya başlanmasıyla ve su kaynaklarının da azalmasıyla zaman içerisinde atıl hale geldi.

Kentte çalışmayı bekleyen değirmen var

Geçtiğimiz yıl Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Diyarbakır'daki su değirmenlerinin yerlerini tespit etmek için çalışma başlatılmıştı. Bu çalışma neticesinde özellikle Sur İlçesi’nde bulunan yaklaşık 200 yıllık su değirmenlerinin yerleri tespit edildi. Mardinkapı semtinde bulunan Hevsel bahçelerine yakın yerde bulunan ve kaderine terk edilerek yok olmayla karşı karşıya kalan, türkülere de konu olan değirmenler; tekrar onarılarak, şehrin simgelerinden biri olmayı bekliyor.

2000 Yılına kadar tapusu kendisindeydi

2000 yılında Sur diplerinde bulunan evlerin ve cafelerin boşaltılması ile birlikte tescillenen değirmenlerden birinin tapusunun o dönemlerde kendisinde olduğunu ifade eden taş ve değirmen ustası Cuma Balıkçı, çalışmayan değirmenlerin, tekrar çalışması için kendisinin de görev alabileceğini söylemektedir. Yaklaşık elli yıldır değirmen çalıştıran Cuma Balıkçı babasıyla birlikte geçmişte bozulan değirmenleri onardıklarını, şimdi yıkılarak yok olmayla karşı karşıya kalan bu değirmenleri çalışır duruma getirebileceğini; yetkililerin talep etmesi durumunda, elinden geleni yapacağını söylemektedir.

‘Devlet büyüklerimiz bu değirmenlere el atsın’

Değirmen Ustası Cuma Balıkçı, Mardinkapının altındaki ve Keçi Burcunun dibindeki değirmeni daha önceden 50 sene kadar işlettiklerini ifade ederek, “Kiracı olduktan sonra Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nden satın aldık. Bu değirmen tarihi eserdir. Türkülerimize konu olan bir değirmendir. Bu değirmenler turizme kazandırılsın. Diyarbakır’ın imajına iyi bir katlı olur.” demektedir.