Mahkeme kararı verdi: Diyarbakır’da “Şeyh Said Bulvarı” ismi değişiyor mu?

Melkcan SAPAN

TİGRİS HABER - Dönemin Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı Gültan Kışanak’ın imzasıyla “Şeyh Said Bulvarı” adı verilen bulvarı ismi belediye meclisi tarafından da onaylanmıştı.

Mevzuat gereği; belediye meclisleri tarafından alınan cadde, sokak, bulvar isimlerine yönelik değiştirme veya belirleme kararları mülki idare amirlikleri tarafından da onaylandıktan sonra resmiyet kazanıyor. 2014 yılında Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Meclisi tarafından onaylanan “Şeyh Said Bulvarı” ismi, mülki idare amirliği tarafından onaylanmadan tabelaları asıldı ve bölgede bulunan adresler de bu isim üzerinden resmi kayıtlara geçti.

Kayyum dönemi

2016 yılında Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’ne kayyum atanmasının ardından, mülki idari amirliği tarafından Şeyh Said Bulvarı hakkında herhangi bir onay veya ret kararı verilmedi.

Resmi makamlara soruldu

Sözcü Gazetesi yazarı Saygı Öztürk de konuyu köşesine taşıdı. Diyarbakır’daki bulvar ismi belirsizliğinde, Yargıtay Onursal Üyesi Ali Suat Ertosun’un İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü, Diyarbakır Valiliği, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanlığı, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığına Şeyh Said isminin kentte 50 metrelik yol üzerinde bulunan bulvara verilip verilmediğini resmi yazışmalar aracılığıyla sordu; ancak kesin bir cevap alamadı.

Ertosun, son olarak Diyarbakır Büyükşehir Belediyesine Şeyh Said isminin meclis kararıyla değiştirilmesi için dilekçe verdi. Bu dilekçe zamanında olumlu veya olumsuz yanıtlanmayınca Ertosun konuyu yargıya taşıdı.

“Danıştay: İşlem doğmuş ve tamamlanmış”

Diyarbakır 1. İdare Mahkemesi, ilgili kurumlarla yürüttüğü yazışmaların ardından Büyükşehir Belediyesi Meclisi tarafından alınan karar doğrultusunda resmi olarak “Şeyh Said Bulvarı” isminin kullanıldığını, adres kayıt sisteminde ve mekânsal kayıt sisteminde de ismin aktif olduğunu tespit etti. Diyarbakır 1. İdare Mahkemesi, kararını oluştururken Danıştay tarafından verilen “Olayda işlemi tesis eden yerinden yönetim kuruluşu olan belediyenin merkezi idare tarafından temsil edilen devlet tüzel kişiliğinden ayrı bir tüzel kişiliğe ve bağımsız bir iradeye sahip bulunduğu, bu nedenle tesis ettiği işlemin doğmuş ve tamamlanmış bir işlem” olduğuna ilişkin yerleşik içtihatını da göz önünde bulundurmak durumunda kaldı.

Danıştay’ın önceki kararlara istinaden yerleşmiş içtihadı, büyükşehir belediyelerinin ayrı bir kamu tüzel kişiliğine sahip olduğu, dolayısıyla bu sahiplikten doğan iradeleriyle almış oldukları kararların tamamlanmasının ardından mahkeme kararlarıyla iptal edilemeyeceği yönünde.

“Şeyh Said ismi kamuoyunda ortak kabul görecek bir isim değil”

Diyarbakır 1. İdare Mahkemesinin Danıştay içtihadını da göz önünde bulundurarak verdiği kararda ortak alanlara isim verme konusunda yetkinin belediye meclisinde olduğu, ancak bu yetki kullanılırken de “Kamuoyunda ortak kabul görebilecek, haklı ve yoğun rahatsızlıklara sebebiyet vermeyecek, ayrımcılığa yol açmayacak, ayrıca zaman içerisinde değiştirilmesine ihtiyaç duyulmayacak biçimde kalıcı ve daima kabul gören adların seçilmesi gerekmektedir” ifadelerine yer verildi.

Mahkeme, belediye meclisinin isim verme yetkisine doğrudan müdahale barındırmayan, ancak neticesinde hukuki olarak isim değiştirme zorunluluğu doğurabilecek kararında şu ifadelere yer verdi:

“Dava konusu olayda söz konusu bulvara verilen Şeyh Said isimli kişinin yukarıda ifade edildiği üzere kutsal din duygularını araç olarak kullanmak suretiyle halkın bir kısmını devlete karşı silahlı isyana teşvik ve tahrik ettiğini söz konusu isyana bizzat önderlik ederek gerek yurdu korumaya çalışan devlet görevlilerinin gerekçe galeyana getirilen bir takım duyguları istismar edilen insanların karının dökülmesine sebebiyet verdi. Ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütün olan Türkiye Cuhuleti Devleti'ne karşı giriştiği bu eylemi nedeniyle de idamına karar verildi ve karar infaz edildi.

Söz konusu bulvara verilen Şeyh Zayit isimli kişinin kamuoyunda ortak kabul görebilecek bir kimse olmadığından, bu kişinin adının bir bulvara verilmesi haklı ve yoğun rahatsızlıklara sebebiyet verecektir. Dolayısıyla toplumda çatışmaya ve ayrımcılığa yol açacaktır.”

İsim değişecek mi?

Diyarbakır 1. İdare Mahkemesi tarafından kurulan bu kararın ardından Danıştay’ın yerleşmiş içtihadını gerekçe gösteren hukukçular, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Meclisinin 2014 yılında almış olduğu kararın aradan geçen 11 yıllık sürede tamamlanmış olduğunu ve bölge idare mahkemeleri tarafından iptal edilemeyeceğini savunuyor. Ancak diğer taraftan kararı savunan hukukçular da, mahkemenin verdiği kararın, Büyükşehir Belediye Meclisi kararını iptal etmeye dönük olmadığını ve dolayısıyla hemen uygulanması gerektiğini söylüyor.

Diyarbakır 1. İdare Mahkemesi tarafından alınan kararın istinaf yolu da açık; ancak istinafa gidilip gidilmeyeceği veya 11 yıldır “Şeyh Said Bulvarı” olarak kullanılan ismin değişip değişmeyeceği henüz bilinmiyor.