Kutsal 'Dara Xireva'dan 22 ağaç yeşerdi

Adıyaman merkeze bağlı Akçalı (Axçali) köyü Kotur mezrasında bulunan ve yüzyıllar boyunca Alevi yurttaşların kutsal olarak kabul ettikleri Çınar Ağacı "Dara Xireva", yurttaşlar arasından dileklerin dilendiği ve adakların adandığı bir yer olarak kabul görmüş. Geleneksel olarak her hasat döneminde, Akçalı köyü ile çevre köylerden gelen yurttaşlar burada adaklar adarken, uğrak yeri olan kutsal yerde kadınlar, çocukları ve yakınları için sağlık, ekinleri için bereket, barış ve huzur dileklerinde bulunarak dileklerinin kabul olması için ağacın dallarına rengârenk çaputlar bağlıyor. Ancak köy sakinlerinin anlatımına göre dönemin Konya Milletvekili Refik Bey (Koraltan) tarafından meclise sunulan ve 30 Kasım 1925 tarihinde kabul edilen "Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması kanunu" ile birlikte, bir takım inançların eylem, unvan ve sıfatlarının kullanılması, bunlara ait hizmetlerin yapılması ve bu unvanlarla ilgili elbise giyilmesi yasaklandı. Getirilen bu yasaktan "Dara Xireva" da nasibini aldı. Yasanın kabul edilmesiyle birlikte yüzlerce yıllık kutsallığı olan devasa çınar ağacı, askerler tarafından köküne kuru ağaçlar bırakılarak ateşe verildi. Kutsal ağaç üç gün boyunca yanarak kül oldu. 

22 koca ağaç bu kök üzerinde yükseldi

Yurttaşların anlatımına göre, o dönemde kabul edilen söz konusu kanun ile birlikte nasibini alan yalnızca "Dara Xireva" olmadı. Özelde Alevilere ait birçok kutsal mekân ve unvan yasaklanırken, semaha perdeler arkasında, kapalı kapılar ardında dönüldü. Deyişler sessizce söylendi. "Dara Xireva"nın yakılması yöre halkında derin bir kırılma ve öfke yarattı. Bu yaşananlar Alevi yurttaşların hafızalarında, yerini halen koruyor. Yine yöre halkının anlatımına göre; her şeye rağmen "Dara Xireva" yakıldıktan iki yıl sonra köklerinden yeniden filiz vermeye başladı. Rivayete göre bu filizler hızla gövdelere dönüştü, dallandı ve 22 koca ağaç bu kök üzerinden yükseldi. Bu durum Alevi yurttaşlara büyük sevinç yaşatırken, ağaca verilen önem kat be kat arttı.

'Baskı politikaları insanları köklerine daha sıkı bağlıyor'

"Dara Xireva"nın devlete inat küllerinden doğduğunu belirten Akçalı (Axçali) köyü Kotur mezrası nüfusuna kayıtlı yurttaşlardan Ali Sürgülü, "Ağaç bu nedenle Alevi halkının gönlünde daha önemli bir yer edinmiştir. Doğadan dilek dilemek Aleviler için önemlidir. 'Dara Xireva' aynı zamanda huzur arayan insanların uğrak mekânı haline gelmiştir. O dönemlerde yaşatılan baskı politikaları şimdilerde insanların köklerine daha sıkı bir şekilde bağlanmasına neden oluyor. Bu gerçeklik, bu ağacın hikâyesine benziyor" dedi.