Diyarbakır'da Süryanice kitabe: Literatürde bir ilk

Kültür ve Turizm Bakanlığının onayı ile Diyarbakır ve ilçelerinde Ortaçağ ve sonrasına ait kültür varlıklarının tespiti amacıyla 10 yıldır bölgede yüzey araştırması yapan Dicle Üniversitesi (DÜ) Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İrfan Yıldız, Silvan ilçesinde Kaymakamlık desteğiyle çalışma yürüttü.

Araştırmada, Hasuni mağaralarının kuzeydoğusunda yer alan Bahçeköy'deki kaya mezarında Süryanice iki kitabe bulundu.

 "Bu, literatür açısından bir ilk"

Prof. Dr. Yıldız, yaptığı açıklamada, yürüttükleri çalışmalarda kaya mezarı içinde Süryanice iki kitabe tespit ettiklerini söyledi.

Kitabelerin fotoğrafını Mardin Kırklar Kilisesi Başpapazı Gabriel Akyüz'ün incelediğini ifade eden Yıldız, bunların Süryanilere ait "mezartaşı" kitabesi olduğu sonucuna vardıklarını aktardı.

Yıldız, sözlerini şöyle sürdürdü: "Bölgede şimdiye kadar yapılan çalışmalarda ilk kez içerisinde Süryanice kitabelerin bulunduğu bir kaya mezarı tespit edilmiş oldu. Bu literatür açısından bir ilk. Süryaniler Türkiye'de yoğunluklu olarak bu bölgede yaşıyor. Türkiye'de de şu ana kadar üzerinde Süryanice kitabe olan herhangi bir kaya mezarının tespit edildiği bilgisine ulaşamadık. Dolayısıyla bu Süryanice kitabeli kaya mezarı Türkiye'de ilk olabilir."

Aynı zamanda "şapel" olarak kullanılmış

Yıldız, kaya mezarı ile ilgili incelemelerinin sürdüğüne işaret ederek, "Mezar odalarının Süryaniler döneminde mi onlardan önce mi inşa edildiği konusunda henüz net bir bilgiye ulaşamadık." diye konuştu.

Ana kaya mezarının sağ ve sol kısmında daha küçük mezarlar olduğunu ifade eden Yıldız, Süryanilerde din adamlarının, önemli kişilerin mezarlarının kilisenin hemen yan tarafına veya altına gömüldüğünü kaydetti.

Yıldız, şöyle konuştu: "Kitabeli bölümün doğu tarafına bakan niş aynı zamanda bir mimari öğe (apsis), niş çağrışımı da yapmakta. Dolayısıyla bu kısmın aynı zamanda Hristiyanların tapınak veya kutsal alanı olarak nitelendirilen şapel olarak da kullanıldığını düşünüyoruz. Böyle bir tespitle akıllara 'Süryaniler döneminde kaya mezarı yapıldı mı?' sorusu geliyor çünkü ilk kez kitabeli bir kaya mezarına denk geliyoruz. Süryanice yazıtın olduğu bir kaya mezarına denk gelmemiz bizim için önemli bir veri. Araştırmalarımıza daha ileri çalışmalarla devam edeceğiz." (AA)