Diyarbakır Bağlar’da Güvercin Oteli

Mümin Ağcakaya/ Özel

TİGRİS HABER - Bir zamanlar saraylarda yetiştirilen ve kentin kültürü haline gelen Diyarbakır güvercinlerini Bağlar’da kurduğu güvercin otelinde yaşatmaya çalışan Hasan Hüseyin Tuğcu, 7 yaşından beri güvercin yetiştiriyor.

Diyarbakır Irk Güvercinleri ve Posta Güvercinleri Derneği Başkanı olan Hasan Hüseyin Tuğcu, kent kültüründe önemli bir yer tutan güvercin yetiştiriciliğinde yetkililerden destek beklediğini dile getirdi.

Tigris Haber’in sorularını yanıtlayan Hasan Hüseyin Tuğcu, güvercinlerin bölgeye has olduğunu ve Diyarbakır’ın kültürel mirası haline geldiğini ifade etti.

Hasan Hüseyin Tuğcu’nun Sorularımıza verdiği yanıtlar şöyle:

Sizde güvercin merakı ne zaman başladı?

Ben güvercin merakının insanların geninde olduğuna inanıyorum. Çocukluğumuzda beri merakımız var. Güvercinleri hobi olarak besliyoruz. Bölgemizde ticari anlamda çok az insan besliyor. Bizde meraktan bakıyoruz. Boş zamanlarımız güvercinlerle geçiriyoruz. Nesli tükenmekte olan Diyarbakır kuşlarımız tarihi kuşlardır. Nesli gittikçe azalan ve bölgemize has güvercin ırkıdır. Güvercinleri çoğaltmak için elimizden gelen gayreti sarf ediyoruz. Tabii Diyarbakır’da üç, dört kişiden biri güvercin besliyor. Diyarbakır’da 3 bin, 4 bin güvercin besleyen arkadaşımız var. Güvercin kültürü bizim tarihimizde, bölgemizde, şehrimizde kültür haline gelmiş. Bölgemize baktığımızda güvercin beslemenin 600 yılık bir süreci var. Bizde 600 yılık bir geleneği devam ettiriyoruz. Burada yetiştirdiğimiz güvercinler bölgeye has, yöresel. Geçmişi eskidir. Adeta Diyarbakır’a mal olmuş ve kültürel bir miras haline gelmiştir.

Bir kuş borsası da var değil mi Diyarbakır’da her yıl burada bir kuş borsası da düzenleniyor, borsada kuşlarını pazarlamak ve almak için nerelerden insanlar geliyor?

Diyarbakır’da düzenlenen festival ya da borsaya Türkiye’nin her tarafından güvercin meraklıları tarafından ilgi gösterilmektedir. Fakat daha çok çevre illerde yaşayıp da özellikle Diyarbakırlı olanlar ve bu güvercini tanıyanlarda daha fazla bir ilgi ve talep oluyor. Çünkü başka yerlerde bu güvercinler yeterince tanınmadığı ve özellikleri bilinmediği için bu kesimlerden bir talep gelmiyor. Ayrıca Diyarbakır’da 3-4 yerde mezatlarda ve kuş besleyenlerin açtıkları dükkânlarda satışa çıkarılıyor. Kuşun özelliğine göre fiyatları 50 TL den 9-10 bin TL ye kadar çıkıyor.

Yurt dışından da talep oluyor mu?

Yurt dışında yaşayanlarda bu kuşun özelliğini biliyorsa; ailesinde daha önceden güvercin besleyenlerde varsa ve kendisinin güvercinleri besleyebileceği bir ortamı da varsa ilgi gösteriyor. Alıp yurt dışına götürüyor.

Fiyatları nasıl belirleniyor?

Festivaller de bir hakem heyeti belirleniyor. Heyet güvercinleri inceliyor. Kürenk, Gökada, Narinci, Cigeri, Kırmızı Ankut ve Zetini gibi cinsleri olan güvercinler, rengine, kuyruk ve gagalarının düzgünlüğüne, ayak yapısına göre fiyatları ortaya çıkıyor.

Güvercin ırklarının ne tür özellikleri var?

Diyarbakır güvercinleri genel olarak; Göğsüak, ketme, Kızılbaş, içağlı olmak üzere dört ana ırk vardır. Her ırkda farklı özelliklerine göre kendi içinde farklı isimler alan güvercin çeşitleri vardır. Diyarbakır güvercinleri zengin bir ırk özelliği göstermektedir.

Göğsüak ırkından olan bazı güvercinlerin özelliklerini ise şöyle belirtebilirim;

Atlas Güvercinin rengi siyahtır. Güneşte parlak mor, yeşil, koyu kırmızı, renk almaktadır. Ayakları tüysüz ve vişneçürüğü rengindedir. Göğüs püskülü boğazdan başlayarak göğse doğru düzgün uzanmaktadır. Kuyruğu siyah, gaga ve tırnakları beyaz olmaktadır. Kafasını üzerinde kenkülleri yatık olacaktır.

Zeytuni güvercini, zeytin renginde ve parlak tondadır. Ayaklarında tüyler bulunmaz. Göğsünde püskülleri göğse doğru düzgün uzanır. Her iki yanağında kendi renginde ‘benk’ adı verilen tüyler bulunur. Sırtından kuyruk kısmına kadar beyazlıklar bulunursa daha iyidir. Ayak bileklerinde tüy yoktur.

Narinci güvercini, koyu portakal rengindedir. Ayakları tüylüdür. Ayak rengi vücut ile aynı olmaktadır. Göğüslerinde püskül yoktur. Boyun ve göğüs kısmı kolye gibi beyaz olur. Gaga ve tırnakları beyaz oluyor. Kanat ve sırt tüyü kıvırcıktır.

Diyarbakır güvercinini kökeni nereden geliyor?

Diyarbakır güvercinin kökeni saraya dayanıyor. Önce saraylarda beslenmiş daha sonra halktan bu işe ilgi duyanlar tarafından beslenmeye başlanıyor. Şehirde bu işe ilgi duyanlar tarafından beslenmeye başlanıyor ve zamanla bir kültür oluşturuluyor.

Şimdi bakıyorsun bir aileden 3-5 kişi güvercin besleyen insanlar var. Diyarbakır’da yaptığımız araştırmalara göre 4-5 kuşaktır bu işi yapanların olduğunu gördük. Güvercinler bizim kültürümüzdür ve tarihi bir geçmişi vardır. Onlara çocuklarımız gibi bakıyoruz. Güvercinlerle ilgilendiğimiz zaman rahatlıyoruz. Çok güzel bir hobidir. Güvercinlerle uğraşan kötü alışkanlıklara bulaşmaz.

Kaç yıldır bu işle uğraşıyorsunuz?

Ben 7-8 yaşından beri bu işle uğraşıyorum ticari anlamda ilaçlarını, yemlerini, malzemelerini alım satımıyla ilgileniyorum

Güvercinlerle uğraşmak insanda nasıl vazgeçilmez bir durum yaratıyor? İnsanlar güvercine nasıl bağlanıyor, onun için nasıl vazgeçilmez bir hale geliyor?

Güvercinin 4 dinde de yeri vardır İslam’da da yeri vardır. İslam’ın adabındadır güvercin beslemek. Diyarbakır güvercinlerini diğerlerinden ayıran özellik renkleri ve hareketleridir. Sosyal yaşamın iş yorgunluğunun günün yorgunluğunun atma da güvercinlerin yanına oturduğun zaman ne kadar negatif enerji varsa atıyorsun. Diyarbakır güvercinlerinin en önemli özelliklerinden biri de 4 ana renge sahip olmalarıdır ve harekete sahip olmalardır. Güvercinlerle uğraşmak insanı dinlendiriyor günün bütün yorgunluğunu ve stresini alıyor. Güvercinle uğraşırken onları çoğaltmak, sağlıklarıyla uğraşmak, yemlerini, sularını vermek. Bakıyorsun gün geçmiş, yaşama daha stressiz devam ediyorsunuz.

Diyarbakır güvercinin tanınması açısından türünün zenginleşmesi konusunda yapılan projeler var mı?

Tabii Diyarbakır’da birkaç proje yapıldı Diyarbakır güvercinlerinin tanıtımına ait bir kitap basıldı. Diyarbakır güvercinin türünün devam etmesi aynı zamanda sosyal bir sorumluluk da getiriyor. Yetkili mercilerin de buna sahip çıkması gerekiyor. Nesli gittikçe tükeniyor özelliğini yitirmemiş güvercin sayısı gittikçe azalıyor onun için sahiplenmek gerekiyor. Çünkü bizim bir kültürümüzdür. Bizden sonraki nesiller bu türün yaşamasını devam ettirmelidirler.

Güvercinlerle ilgilenen insanda nasıl bir bağlılık oluşuyor nasıl bir duygu?

İnsanın doğasında vardır sahiplenme duygusu bugün insanlar çocuklarını hayvanlarını nasıl sahipleniyorsa güvercinleri de o şekilde sahipleniyor. Çok bağlılık isteyen asla vazgeçilmez bir şey değil işin ekonomisine kültürüne ortamına bağlı olan bir şeydir. Kimi bütün yaşamını kuşlarla geçiriyor kimi boş zamanlarını geçiriyor kimi kendi için ekonomik bir kazanç elde etmek için besliyor. Diyarbakır’da güvercin merakı güvercin sevdası sosyal bir yapıya sahiptir. Güvercin besleyen insanlar duygusal insanlardır, hoşgörülü insanlardır, topluma çabuk adapte olan insanlardır. Güvercin beslemek insanların aile bağlarını güçlendiriyor sosyal ilişkilerini bağlı tutuyor. Güvercinlerin insan yaşamına katkıları çoktur. Yaşamın stresinden ve sıkıntılarından kurtulmak için güvercinler bir kaçış noktasıdır. Boş vakti kaliteleştirmek için güvercin sana orda bir destek sağlıyor. Güvercinlerin kendisi de duygusal hayvanlardır. Zararsızdır onlarla ilgilendiğin zaman sana da pozitif bir enerji geçiyor.

Güvercinlerde sahibini tanıyor mu?

İlgilendiğin zaman ona baktığın zaman o da seni tanıyor. Aranızda duygusal bir bağ oluşuyor. Güvercin akıllı hayvanlardan birisidir. Hafızsında 5.000 resmi canlı tutabilen tek hayvandır. İnsanlar birbirine kuş beyinli diyor ama bu yanlış bir vurgulamadır. Kuşlar aslında zeki hayvanlardır. Tek eşlidirler ve yavrularına sağdıktırlar.

Güvercinle ve evcil hayvanlarla ilgilenilmesini ve beslenmesini insanlara tavsiye ediyor musunuz?                                                                                                                                                                                                          

İnsanların kendi yaşam alanlarında ve evlerinde onlara ayırabilecekleri yerleri varsa mutlaka güvercin beslemelerini tavsiye ediyorum onların aile bağlarını sosyal ilişkilerini çevreye ve doğaya duyarlılıklarını geliştireceğini ve katkı sağlayacağına inanıyorum

İnsanları daha merhametli bir hale mi getiriyor?

Tabii güvercin besleyen ve evcil hayvan besleyen insanlar daha duygusal oluyor daha iyi niyetli daha hoşgörülü ve topluma daha çabuk adapte olan insanlardır. 40 yıldır ben bu işle uğraşıyorum. Çevremden arkadaşlarımdan çok memnunum çünkü sosyal bir sorumluluk isteyen ve güçlendiren alanlardır. Güvercinle ilgilenen bir insan başka bir canlıya asla kıyamaz diyorsun. Asla zarar veremez.

Ağzınıza sağlık, zaman ayırdığınız için çok teşekkür ederiz.

Ben teşekkür ederim.