VİDEO - Vatandaş tedirgin, esnaf zararda

Ali Abbas Yılmaz / Yılmaz Yigitler / ÖZEL

TİGRİS HABER  - Pandemi sürecinde normalleşme adımlarının atıldığı 1 Haziran itibariyle açılan restoranlar yavaş yavaş müşterilerini ağırlamaya başlarken, vatandaş hala restoranlara karşı mesafeli. Restoranda yemek yeme konusunda vatandaşta belli bir tedirginlik var.

Kapasitelerinin yarısının altında çalışan restoranlar artan girdi maliyetleri altında ezilirken, fiyat konusunda henüz bir artışa gitmediklerini belirten esnaflar, personel sayısında ise yarı oranında bir azalma yaşandığını ifade ettiler.

‘İnsanlar çekiniyor’

Diyarbakır Sur’da dönercilik yapan esnaflardan Hakkı Kaya, normalleşme süreciyle birlikte restoranların açılmasına karşın müşterilerde belli bir tedirginliğin olduğuna vurgu yaparak şunları söyledi: “Serbest olmasına rağmen bir canlılık yok. İnsanlar halen de çekiniyor. Görüyorsunuz restoranlar boş. Şuan eskiye göre yüzde 30 iş yapıyoruz. Sosyal mesafe kuralına uygun hizmet veriyoruz. Masalar arasında bir masayı iptal ediyoruz. Müşterilerimizi bir buçuk metre mesafe ara ile oturtuyoruz. Ama halen de gelen müşteriler tedirgindir ve o psikolojiyi atlatamamışlar. Elemanlarımızın hepsi maske eldiven kullanıyor. Temennimiz bu hastalığın ortadan kalkması, pandeminin bitmesi ve her şeyin eskisine dönmesidir.”

‘Önceliğimiz eski ustalarımızla birlikte devam edebilmektir’

Sur’un en eski lokantacılarından Cemal Kutluk, personel sayısında azalmaya gittiklerini belirterek, “ Yaklaşık 60 yıllık bir mekan burası. Babadan kalma çalıştırıyoruz. Bu pandemi sürecinde en çok sekteye uğrayan esnaf gruplarındanız. Niye diyecekseniz, burada 15 çeşitten aşağı yemek çıkarmıyorduk ama şimdi çeşit sayımız 6’ya düştü. 15 personelle çalışıyorduk ama şimdi 9 en fazla 10 kişi çalıştırabiliyoruz. Çünkü ihtiyaçlarımızı karşılayabilecek bir kazanç elde edemiyoruz. Şuanki durumumuz en azından personelimizin ihtiyacını karşılayabilmektir. 70 günlük süreçte bayağı bir sıkıntı çektik. Restoranlar açıldı ama eskisine nazaran muhakkak bir tedirginlik var. Olmazsa bu dükkan şuan bu kadar boş olmaz. 4 kişilik masaya 2 kişi oturtuyoruz. Çaprazlama oturtuyoruz. Eskiye oranla sayı yüzde 60 düşmüş desem doğrudur. Artık Allah yardımcımız olsun, inşallah bu hastalık ortadan kalkar ve eski işimize döneriz. Bugünkü kazancımız kurtarmıyor. Bugünkü kazançla en azından personelimizin yevmiyesini çıkartmak istiyoruz. Kendimiz için bir şey istemiyoruz. Burada her biri 25-30 yıllık ustalarımız var. Önceliğimiz eski ustalarımızla birlikte devam edebilmektir. Bütün personeli çalıştırırsak buraya kilit vurmamız gerekir. Doğrusu budur. Talebimiz nedir; devlet bizden kirayı almasaydı, personel sigortasını almasaydı biz elimizden geldiği kadar dayanırdık. 6 ay kapansa da direnirdik. Ama bunu yapmayınca açma mecburiyetinde kalıyoruz, çünkü direnç kırılıyor” diye konuştu.

‘Çok rahat yaşama hastalık sürecini kesinlikle durdurmaz’

Toplumun evde kal çağrısına yeterince uymadığına dikkat çeken Kutluk, şunları söyledi: “ Herkes dışarıda, işi olan da olmayan da maskeli ya da maskesiz dışarıda. Maskemizi takalım, sosyal mesafeyi elimizden geldiğince koruyalım. Daha önceki hayatımızdaki gibi özgür, çok rahat yaşama hastalık sürecini kesinlikle durdurmaz.”

 ‘25 personelimiz vardı ve şuan 12 personelle çalışıyoruz’

Sur’daki bir ciğercide Personel Müdürü olan Ramazan Teker, yüzde 25 kapasite ile çalıştıklarını ifade ederken, artan maliyetlere de dikkat çekti. Teker, “Müşterilerde tabii tedirginlikler var. Diyarbakır’da vakalar arttıkça insanlar daha çok tedirgin olmaya başladı. Sosyal mesafe kurallarına olduğu kadar uyuyoruz. Elimizden geldiğince dikkat ediyoruz. Sosyal mesafeye uygun olarak bazı masalarımızı kapatmışız. Öğle zamanı ama şuan gördüğünüz gibi boş. Şuan yüzde 25 kapasite ile çalışıyoruz. Diyarbakır’da hala bir tedirginlik var. Pandemi süreci genel bir sorun olduğu için bir talebimiz yok, büyüklerimize bırakmışız. Onlar daha iyi bilirler, sonuçta profesörler başta. Sağlık Bakanımız ilgileniyor, görüyoruz. Halkımız elinden geleni yapıyor, başkanlarımız elinden geleni yapıyor. 1 Haziran’da başladık ve 15 Haziran’a kadar normalleşme süreci daha da iyiye gidecek. Yüzde 25 kapasite ile çalışmak tabii ki kurtarmıyor. 25 personelimiz vardı ve şuan 12 personelle çalışıyoruz, yarı yarıya düştük. Tabii maliyetlerimiz de arttı. Sebze ve ette yaklaşık 5 TL fiyatlar oynadı. Ciğer fiyatları arttı. Mevsiminde olmasına rağmen domates, biber, patlıcan fiyatları yüksek. Bu durum ister istemez fiyatlarımıza da yansıdı, çünkü kurtarmıyor” ifadelerini kullandı.

‘Mekan uygunsa bir tedirginlik olmaz’

Mardin’den Diyarbakır’a gelen ve tarihi bir mekanda ciğer yemek için servis bekleyen vatandaşlardan Nurullah Öncel, mekan temizliğinin tedirginliği yok ettiğine vurgu yaparak, şöyle konuştu: “Tedirginlik yok gibi. Zaten restorana girdiğimizde önce bir etrafa bakıyoruz. Temizliğe bakıyoruz, sosyal mesafeye bakıyoruz. Uygun mudur değil midir? Mekana göre yani, mekan uygunsa bir tedirginlik olmaz insanda. Mesela şimdi bu mekana girdik, güzel, hoş bir yer. Tedirginlik yok yani.”

Maliyetler arttı ama zam yok

Sur esnaflarından Sedat Kaya, artan maliyetlere dikkat çekerek, “İnsanlarda çok tedirginlik var. Dükkanda 5 müşteri varsa 6’ıncı müşteri girmeye çekiniyor. Biz elimizden gelen her türlü tedbiri alıyoruz. Dezenfektan olsun, maske olsun, temizlik konusunda olsun daha öncesine göre elimizden geldiğince kuralları yerine getirmeye çalışıyoruz. Ufak tefek eksikliklerimiz olursa da insanlarımızın daha duyarlı olmasın istiyoruz. İnsanlarımız korkmasınlar, daha rahat olsunlar. Zaten masa sayısını 10’dan 6’ya düşürdük. Elimizden geldiğince üzerimize düşenleri yerine getirmeye çalışıyoruz. Yüzde 60 kapasite ile çalıştığımızı söyleyebilirim, yüzde 40’ı kaybettik. Fiyatlarımızda ise aynı şekilde devam ediyoruz, zam yapmadık. Masraflarımız yükselse de fiyatta bir artış yok. Maske alıyoruz 50 TL, dezenfektan alıyoruz 40-50 TL.  Kırmızı etin fiyatı arttı. Bir kilo et 60 TL. Toptan aldığımız halde 55 TL’den aşağı et alamıyoruz. Koronadan önce 45 TL’ye aldığımız ete 10 TL zam geldi ama fiyatlara yansıtamıyoruz” diye belirtti.

‘Virüs sürecinden önceki fiyatlarımızla devam ediyoruz’

Ciğerci esnaflardan Şeyhmus Kaplan, yarı kapasite ile çalıştıklarını ve girdi maliyetlerinin arttığını belirterek, şunları söyledi: “Gelen de var ama genelde bir tedirginlik var. İş oranına bakarsak rahat yüzde 50 bir düşüş var. Bizde de piyasanın genelinde de öyle.  Fiyatlarımızda bir artış yok. Virüs sürecinden önceki fiyatlarımızla devam ediyoruz. Maliyetlerimiz ise arttı. Maskedir, dezenfektandır, eldivendir, maliyetleri ekstradan yükseltti. Sebzedir, ciğerdir fiyatlar arttı. Ciğerin alış fiyatı yüzde 10-15 oranında arttı. Ama tabii tüm bu artışları fiyata yansıtmadık.”