VİDEO - ‘Türkiye birincisiyiz, dünya birincisi olabiliriz’

Mahsum Rençber

TİGRİS HABER - Rivayete göre yıllar önce Ermeni bir tüccarın Çin’den baston sapına gizleyerek Kulp ilçesine getirdiği ipekböceği ile bu serüven başladı. Daha sonra Kulp’un bütün köylerine hatta çevre ilçelerde de ipekböcekçiliği yapılmaya başlandı.

40-45 gün ilgileniyoruz

İslamköy Kulp ilçesinde ipekböcekçiliği ile ilgilenen 54 köyden sadece biri. Medeni Kılıç’ta bu köyde bu işle uğraşan yüzlerce kişiden biri. Kılıç, yaklaşık 40 yıldır bu işle uğraştığını belirterek, 40 günlük ipekböcekçiliği serüveninin bütün aşamalarını şu cümlelerle anlatıyor; “Daha önce dedelerimiz, babalarımız yaptı. Şimdi biz devralmışız, biz yapıyoruz. Bizim tohum dediğimiz bir yumurta var. Yumurtadan çıkıyor böcek halinde, küçücük bir şey. Bu yumurtadan çıktıktan sonra 40-45 gün kadar bir ömrü var. Bu 45 gün içerisinde 5 uykusu var.

Birinci uyku canlandıktan sonra 3 gün yemini yer, 3 gün sonra bir gün uykuya yatar. İkinci yemi vermeye başlıyoruz. İkinci yemlemede 4 gün kadar yem veriyoruz. Dördüncü günde tekrar ikinci uykuya yatıyor. Yine yem vermeye başlıyoruz bir gün arayla, üçüncü uykuda 2 gün yem vermiyoruz. Çünkü büyüyor artık. Gün geçtikçe yemi yedikten sonra büyüyor. Dördüncü uykuda 3 gün yem vermiyoruz. Dördüncü uykudan uyandıktan sonra eskiler hep öyle der, 33 defa yem vermemiz gerekiyor. Yani 33 defa yem yedikten sonra kozaya dönüşüyor. Kozaya dönmesi içinde biz meşe ağaçlarını getiriyoruz. İskelenin üzerine meşe ağaçlarının sıralı bir şekilde diziyoruz. Meşe ağacına çıkıyor ve orda salyasıyla kendi etrafını kapatıyor. Etrafını ördükçe koza şekline geliyor. Koza şekline geldikten sonra ömrü 12 gün kalıyor. Kozanın içerisinde yemsiz 12 gün yaşayabiliyor. 12 günün sonunda suyu kaynatıp o suyun üzerine çıkan buharda tutup boğuyoruz. Su buharıyla boğulduktan sonra biz bu kozayı ipe çeviriyoruz. Eskiden ipe çevirme işlemini biz yapıyorduk ama artık yan köyde fabrika var orada kozayı ipe çeviriyorlar. Aynı zamanda o köyde atölyede yapılmış. Atölyede şal, gömlek, kravat yapılıyor.”

‘Ödemelerimizin geç yapılıyor’

Ürünlerini Koza Birlik döneminde ödemelerin erken olduğunu söyleyen Kılıç, “Bizim tek sorunumuz ödemelerin geç yapılması. Biz ürünlerimizi kaymakamlığa veriyoruz. Ödemelerimiz yaklaşık 5 ay sonra yapılıyor. Eskiden koza birlik vardı. O zaman 10 gün içerisinde ödemelerimizi yapıyordu. Bizim köy yaklaşık 300 hane bunların 100’ü bu işle uğraşıyor.” dedi.

‘İmkânı olan herkes bu işi yapıyor’

İpekböcekçiliği işiyle ailenin bütün fertleri uğraşıyor. Medeni’nin eşi Nafiye de eşi gibi kırk yıldır bu işle geçimini sağlıyor. Nafiye, imkânı olan herkesin bu işi yaptığını belirterek, “60 yaşındayım, 40 senedir bu işi yapıyorum. Anne babadan öğrendim. Sonra evlenince kayın babam da yapıyordu, sonra eşimle de yapmaya devam ettik. Yeri olan, dut ağacı olan, imkânı olan herkes yapıyor. Ama yeri yoksa dut ağaçları yoksa yapamıyor İfadelerini kullandı.

‘Devlet desteği artarsa dünya birincisi oluruz’

İslam köy muhtarı Muacet Korkmaz, son zamanlarda devlet desteğinin başladığını ama yetersiz olduğundan yakınıyor. Korkmaz eğer mevcut desteklere yenileri eklenirse Kulp’un ipekböcekçiliğinde dünya birinciliğine yükseleceğini iddia ediyor.

Korkmaz, ipekböcekçiliği verileriyle ilgili şunları söyledi;

“Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde ipek böcekçiliği işi ile 800 ile bin arasında aile ilgileniyor ama resmi rakamlara göre bin aile bu işle ilgileniyor. Ama devlet bu işe biraz daha eğilirse, mesela köyümüzde bu sene dut ormanları projesi başladı. Bu projeler genişletilirse, beslenme evleri yapılırsa insanlarımız kısa süreli olduğu için daha çok ilgilenir. Birde kilosu bu sene 400 liradan bahsediliyor. Bu da yeterli değil, düşünün ki bir ailede anne baba ve çocuklar ailede kaç kişi varsa 40 günlük serüvende seferber oluyor. Onun için devletin biraz daha bu işe eğilmesi lazım. Ben inanıyorum ki; Kulp Türkiye de değil dünya da birinci sırayı alır. Tabi bundan yıllar önce insanlar göç ettiler, köylerini terk ettiler. Daha önce bu rakam daha fazlaydı. Mesela her bir tarlada dut ağaçları oldukça fazlaydı. O zaman ile şimdi arasında biraz düşüş oldu, ama yine de son iki yılda 70 tonun üzerinde üretim oluyor. Eğer devlet desteğini arttırırsa bu 2-3 katına çıkar.”