Enflasyon nedir, nasıl hesaplanıyor?

Ali Abbas Yılmaz - Özel

TİGRİS HABER - Vatandaş her ne kadar ekonomi terimlerinin kavramsal karşılığını bilmese de kendi yaşam deneyimlerine göre bir sınıflandırma yaparak onları belli bir yere oturtarak anlamlandıryor. Peki, çokça merak edilen ekonomi terimleri olan, enflasyon, cari açık, milli gelir nedir ve nasıl hesaplanıyor, tüm bu merak edilen soruların yanıtlarını gazetemizin ekonomi yazarı Sercan Gölcü’nün görüşleriyle aktardık.

Aylık, yıllık enflasyon nasıl hesaplanıyor? Sokakta her şey yüzde 100 zamlanırken, yıllık enflasyon nasıl yüzde 14.3 çıkabiliyor?

Sercan Gölcü: Ülkemiz çoğu ürünü üretiyor. TÜİK 81 ildeki ürün fiyatlarını topluyor ama en ucuz fiyatları dikkate alarak enflasyon tespiti yapıyor veya ucuz ithal ürünleri dikkate alarak son kullanıcı fiyatı olarak değerlendirme yapıyor. Burada asıl ana fikir enflasyonu düşük göstermek.

Enflasyon sepetinde hangi ürünler var?

Sercan Gölcü: Enflasyonu düşük göstererek biz ülkeyi iyi yönetiyoruz havası vermek için enflasyon hesaplamasında kullandığı malzemelerin fiyatlarını en uygun hangi ilde tespit ettiyse o fiyatlarla enflasyon hesap ediyor. Yüksek çıkmasını engellemek için 3-6 ayda bir enflasyonu düşük malzemelerin oluşturduğu sepet değişikliklerine gidiyor.

Asgari Ücret nasıl hesaplanıyor?

Sercan Gölcü: Asgari Ücret Yönetmeliğin 7. Maddesine göre Asgari Ücret; en geç iki yılda bir olmak üzere belirlenir. Komisyon, ücretin belirlenmesinde; ülkenin içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik durumu, ücretliler geçinme indekslerini, bu indeksler yoksa geçinme indekslerini, fiilen ödenmekte olan ücretlerin genel durumunu ve geçim şartlarını göz önünde bulundurularak hesaplanır.

Fakat hesaplanan asgari ücret normal düzeyin hem altında hem de ücretin yasal kesintilerine maruz kalarak çalışanlara ödenmektedir.

Asgari ücret maaş ödemesinde Devlet SGK ve Gelir Vergisi stopajı adı altında emekçi memur ve işçinin ücretine ortak oluyor.

Peki, asgari ücret normal düzeye getirilse her iki taraf ta kazançlı değil mi?

Sercan Gölcü: Şöyle söyleyeyim. Devlet şu anki (2020 yılı verilerine göre) Brüt asgari ücret 2943,- TL’nin 700,-TL’ sini maaş ödenen ücretli emekçiden almakta, 500,-TL de işverenden almakta. Bizde zannediyoruz ki İşveren vergilendiriliyor.

İşverende bu bedeli sattığı ürünün maliyetine ekliyor ve ürünü satın alan taraf olan biz ödüyoruz.

Devletin asgari ücret artışından oluşan maliyet artışının zararı devlet memurlarına, işçilerine ödediği maaşın katları şekilde maaşlara zam yapma şartı zorluyor.

Devlet asgari ücreti düşük tutmalı ki insanlar Devlet’e muhtaç olsun. Bu hareketler Sicilya Muhasebe Açısından Farklı Yol Arayışı kültürünü hatırlatıyor.

Sayın Rahmetli Necmettin Erbakan Temmuz 1996 yılında asgari ücreti yüzde 101 oranında arttırdı ve hem insanlar hem işverenler mutlu yaşamaya başlamıştı. Şimdi ya sıkıntılara esir olacağız, iktidara muhtaç olacağız ya da Şeyh Edebali’nin “İnsanı yaşat ki Devlet yaşasın” sözünü iktidara hatırlatacağız…

Milli gelir nedir ve vatandaşın cebine nasıl yansıyor?

Sercan Gölcü: Vatandaşların-Yerli Şirketlerin bir yıl için ürettiği, hammaddeyi ithal etseler bile ihraç ettikleri toplam mal ve hizmet gelirleri,

Yurt dışında çalışan vatandaşların ülkeye gönderdikleri gelirleri,

Ülkede çalışan yabancılar ve yabancı şirketlerin ürettiği, hammaddeyi ithal etseler bile ihraç ettikleri mal ve hizmet gelirleri,

Gayri Safi Milli Hasılayı (GSYİH) oluşturur. 

Bu kavram CİRO olarak da adlandırılabilir.

Hesaplamasında vergi dairelerine yatırılan KDV, gelir-kurumlar vergisi, emlak vergisi gibi vergilerin anaparası üzerinden hesaplama yapılır.

Yani devletin tahakkuk ettiği vergi kur artışına rağmen ayrıca yüzde 6,7 arttığının göstergesidir.

GSMH halkın homojen gelir artışını değil halkın cebinden çıkan paranın, kazanmak için emek artışının göstergesidir.

Cari açık nedir?

Sercan Gölcü: Devlet ayağını yorganına göre uzatmıyor ve cari açık oluşturuyor. Gelirinden çok gider yaparak yani borçlanarak (cari açık) itibardan tasarruf etmiyor. Isınmak için Halkın üzerindeki yorganı çekiyor (enflasyon farkı ile vergi gelirini arttırıyor).

Dış borç ne kadardır ve bunun artmasının hayat pahalılığına ne etkisi var?

Sercan Gölcü: Düşük ve orta gelirli 120 ülke arasında Türkiye, 2019 sonundaki 440,9 milyar dolarlık dış borçla en çok dış borcu olan 6. ülke durumunda…

Dış borç biz vatandaşların borcu değildir. Devletin ve kar hırsıyla hareket eden görgüsüzlerindir.

Halk mümkün olduğunca zorunlu gider dışında harcama yapmaz ise, üretici değil tüccar fiyatları düşürecek, üreticinin 1 liraya sattığı malı 3 liraya değil 2 liraya almaya başlayacağız.

Satın aldığımız ürün ve hizmetler üzerinden devlete ödediğimiz vergi azaldığı için devlet ya yeni vergi koyacaklar veya itibardan tasarruf edecekler.

AK Parti yönetimi iktidara geldikten sonra devlet işlemleri otomasyona dönüşmesine, devlet hizmetlerini özelleştirerek devlet personelinin iş yükünü azaltmasına rağmen, iki buçuk milyon kamu çalışanlarını beş milyona çıkartarak zaten topladığı vergilerden maaş ödemelerini büyüttü.

Bir atasözümüz var. “Borç yiyen kesesinden yer”. 18 yılda maalesef dış borç büyüdü…