Yaz geldi ucuzluk gelmedi

Pazarda el yakan hangi ürüne baksanız altından dolardaki yükseliş çıkıyor. Pazardaki sebze meyve fiyatlarındaki artış vatandaşın cebini yakarken, dolardaki yükselişten nasibini alan poşet fiyatları da esnafları vurdu. Poşet fiyatlarında yaklaşık yüzde 100’e varan zam esnafı çileden çıkarttı.

Merkez Bankasının müdahalesi ile dövizdeki yükseliş durdu ancak kurdaki ani iniş ve çıkışlar çarşı pazardaki etkisini sürdürüyor. Fakir sofralarının vazgeçilmezi olan patates ve soğan fiyatlarındaki tansiyon bir türlü düşmek bilmiyor. Kilosu 3 TL olan patates Kiraz ile yarışıyor!

Diyarbakır’ın Yenişehir ilçesi Cuma semt pazarındaki esnaflar son bir ayda sebze meyve fiyatlarının yüzde 50 arttığını, bazı ürünlerde ise bu artışın yüzde 100’lere dayandığını ifade ettiler. Pazarın son haftalardaki zam şampiyonu ise yoksul sofralarının olmazsa olmazı patates ve soğan oldu.

‘Dar gelirli insanlar artık patates soğan da yiyemiyor’

Patates fiyatının Kiraz ile yarıştığını belirten, 15 yıllık pazarcı esnafı Mehmet Emin Köse, “Fakirin yemeği bir patatesti ama o da pahalı oldu. Soğan derseniz yine öyle, fiyatlar aldı başını gitti. Satışlarımız yüzde 80 düştü. Dar gelirli insanlar artık patates soğan da yiyemiyor. Patates Kiraz ile yarışıyor, ikisinin de fiyatı aynı. Geçen ay patatesin fiyatı1.50 TL idi, şimdi ise iki katı. Geçen yıl patatesin fiyatı 0.75 kuruş idi. Bir yılda bu kadar zam olur mu?” diye konuştu.

‘Bu kadar da fahiş fiyat olmaz!’

Pazarcı esnaflardan Halit Kızılbağ ise patates fiyatlarındaki fahiş artışa ilişkin şunları söyledi: “Taze patatesin kilosu şuan pazarda 3 TL. 25 yıldır patates soğan satıyorum ama bu işin de tadı kalmadı. Arkadaşlarıma ayıp olur diye başka işe çeviremiyorum ama bu işi de artık yapmak istemiyorum. 6 ay patatesi 0.75 kuruştan sattım, zarar da ettim ama bu son bir ayda patatese gelen zammı gördükten sonra bu işi yapmak istemiyorum. Çünkü bu kadar da fahiş fiyat olmaz! Neden fiyatlar bu kadar yüksek bunu da bu işin başındakilere sormak lazım. Patates söküldüğünde toptan alıp piyasaya az az sürüp çok kazananlar var. Bunları yapanların sayısı da 10’u geçmez.”

‘Tezgâhımı kapattım işçi olarak çalışıyorum’

Poşet fiyatlarına gelen yaklaşık yüzde 100 zammı değerlendiren esnaflardan Metin Köse, “Müşteri haklı olarak sağlık açısından şeffaf poşet istiyor ama kimse bilmiyor ki poşet ne kadardır. Poşete günlük zam geliyor ve birkaç ay önce kilosu 6.50TL olan poşetin kilosu şimdi 11 TL olmuş. Poşete üç günde 3 TL zam geldi, olacak iş mi bu? Dolar yükseldi, poşete zam geldi diyorlar, bu nasıl ülkedir poşeti de mi üretemiyoruz. Her şeyde dışa mı bağımlıyız, poşet de mi dışarıdan geliyor, her şey mi dolara endeksli anlamadım gitti. Bir günde 80 TL poşete para veriyordum ve şuan tezgâhımı kapatmışım başkasının yanında işçi olarak çalışıyorum. Benim durumumda bu pazarda en az 7 – 8 kişi var” ifadelerini kullandı.

‘Sebze meyve fiyatları bir ayda yüzde 50 yükseldi’

Ramazan ayında sebze meyve fiyatlarının yarı yarıya zamlandığına dikkat çeken esnaflardan Kadir Tutkun şöyle konuştu:  “Son bir ayda fiyatlar yüzde 50 arttı. Bundan bir ay önce 1000 TL verip doldurduğum tezgâhı bugün itibariyle 1.500 TL’ye ancak doldurabiliyorum. Tezgâhtaki ürün aynı ama fiyat yarı yarıya artmış vaziyette. Yani pazardaki fiyatlar bizden kaynaklı artmıyor, biz 1TL’ye aldığımız ürünü 1.25TL’ye satıyoruz. Bizim kar marjımız değişmiyor. Pahalı aldığımız için tezgâha yüksek fiyatlar yansıyor. Fiyatların pahalı olması bize de zarar çünkü fiyatı artan üründen vatandaş da az alıyor. Normalde bir üründen iki kilo alan vatandaş, fiyatların yükselmesiyle bir kilo alıyor. Çünkü vatandaşın alım gücü düşük ve fiyat yükseldikçe vatandaş boğazından kesiyor. Tabii bu da biz pazarcı esnafı için işlerin düşmesi demektir. Fiyatlar ucuz olsa hem vatandaşın karnı doyar hem de esnaf kazanır.”

‘Kiraz: dalında 1 TL tezgâhta 4 TL’

Sebze meyve fiyatlarının yüksek olmasını doların yükselişi ve maliyetlerin fazla oluşuna bağlayan esnaflardan Feyyaz Akçiçek, “Bir ay içinde poşet fiyatları 11 TL’yi buldu. Dolar yükselince her şey zamlanıyor. Her şey zamlanıyor da bir tek maydanozun fiyatı değişmiyor. On yıl önce de 50 kuruştu şimdi de maydanoz 50 kuruş. Şimdi tezgâhtaki kiraz 4 TL ama bu kiraz dalında 1 TL. Buraya gelinceye kadar her aracıdan sonra kiraza zam geliyor, çünkü herkes elinden çıkardığında bir maliyet ekliyor, kendi karını ekliyor. Kirazı dalında toplamak ayrı bir zahmet, hal’e getirmek ayrı bir zahmet, hal’den alıp tezgâha koymak ayrı bir zahmet. İşçiliktir, sepet fiyatıdır, nakliyedir, poşet parasıdır vs. hepsi fiyatları yükseltiyor” şeklinde konuştu.

‘Dolar ne kadar yükselirse poşet de o kadar pahalı oluyor’

Yenişehir ilçesi semt pazarı poşetçisi Tahsin Tarhan, poşet fiyatlarındaki yüzde yüze varan zammı poşetin ham maddesinin dışarıdan gelmesine bağladı. Tarhan, şu ifadeleri kullandı: “Yaklaşık 30 yıldır pazarcı esnaflara poşet satıyorum. Poşet fiyatı son aylarda çok arttı. 6.50TL’den 11TL’ye çıktı. Bu da nereden baksanız yüzde yüze yakın bir zam demektir. Poşet fiyatları neden bu kadar çok arttı, çünkü poşetin hammaddesi dolar üzerinden yurtdışından geliyor. Haliyle dolar ne kadar yükselirse poşet de o kadar pahalı oluyor. Poşet pahalandıkça da esnaf illallah ediyor. Esnaflar sebze meyve için birinci kalite şeffaf poşet almak zorundalar ama poşet fiyatları da gün geçtikçe artıyor.”

Kabak ve sivribiber bir haftada yüzde 25 zamlandı

Patates ve soğan kadar olmasa da biber ve kabaktaki artış da vatandaşın cebini yakmaya devam ediyor. Bir haftada yüzde 25 zamlanan kabak ve sivri biber fiyatları yaz ayında fiyatların ucuzlamasını bekleyen vatandaşı da şaşkına çeviriyor. Esnaflardan Ömer Hazal ise kabak ve sivri biberdeki artışa ilişkin konuştu: “İki üç gün önce fiyatı 2.50 olan kabak şimdi 3.5TL’den satılıyor. Sivri biber derseniz o da öyle. Geçen haftaya göre bu hafta kabak da sivri biber de 1 TL zamlandı. Vatandaş haklı olarak her hafta fiyatların daha da düşmesini bekliyor ama yaz da gelse bazı sebze ve meyvelerin fiyatları düşmek yerine yükselebiliyor.”