VİDEO - Otogar esnafının zam isyanı

Dükkân kiralarına yapılan yüzde 100 zammı taşıyamadıklarını ve işyerlerini kapamakla yüz yüze kaldıklarını belirten esnaflar, katkı payı adı altında belediye giderlerine ortak edilmelerine de “Belediyenin gelirine ortak değiliz ama giderine ortağız” diye tepki gösterdiler.

Diyarbakır Otogarı’nın yolcu potansiyelinin az olduğunu ve zar zor ayakta kamaya çalıştıklarını belirten esnaflar kira zammına ve katkı payı adı altında belediye hizmetlerinin masraflarına ortak edilmelerine tepki gösteriyor. Kira artışlarının makul seviyede tutulmasını belirten esnaflar katkı payı da ödemek istemiyor.

Yetkililere de çağrım yoktur…

Otogar kurulduğundan beri kira ile lokanta işlettiğini ifade eden esnaflardan Sabri Akyüz, hem derdini döktü hem de sitem etti. Sorunların çözümüne dair umudunu yitirdiğine vurgu yapan Akyüz şöyle konuştu: “Gerçekten zor durumdayız ve işyerimizi kapatmakla karşı karşıyayız, başka da çaremiz kalmadı. Bakın öğlen saati ve lokanta bomboş. Otogar’ın en sapa yerinde bir lokanta ve bir tek müşteri yok. Burası para fabrikası değil, doğru dürüst iş olmuyor ama kiramız yüzde yüz artıyor, katkı payı adı altında belediyenin giderleri esnafın sırtına yıkılıyor. Burada Otogar’ın adı var ama kendisi yok. Yetkililere de çağrım yoktur. Çünkü ben 13 sene sorunlarımı hep dile getirdim. HDP’li belediye ile de görüştüm, Cumali Başkanla da görüştüm, bir bir sorunlarımı anlattım. Ama sorunlarıma bir çare bulunmadı. Benim de kimseden bir umudum kalmadı. 13 sene dilekçe ver, şifahi olarak konuş, her gelene sorununu dile getir ama bir çözüm olmasın. Böyle bir durumda umutsuz olmayacaksın da ne yapacaksın.”

Diyarbakır Şehirlerarası Terminal İşletmeleri (DŞTİ), esnaflarının başı son günlerde dükkân kiralarına yapılan astronomik zamlarla dertte. Otogar esnafı, kiralara yapılan yüzde yüzü aşkın zamlar yetmezmiş gibi bugüne kadar belediye tarafından karşılanan temizlik, güvenlik, aydınlatma, ısıtma-soğutma, çevre düzenlemesi vb. tüm hizmetlerin faturasının da yarısını ödemekle yükümlü oldu.

Katkı payı küçük esnaftan alınmasın

Otogar esnaflarından Servet Ay, kira zamlarının esnafın belini büktüğüne işaret etti. Ay, şunları söyledi: “Otogarda büfe işletiyorum. Sıkıntım şimdiki kira artışı.  En son onuncu ay ödediğim kira 2010 TL şimdi ise 4 bin 248 TL, KDV içinde ve ek olarak ortak gider. 21’inci maddede yüzde 50 ve ne geleceği belli olmayan gideri de bizden alacaklarmış. Ben otobüs firması değilim ki ödeyeyim. Ben bir büfede sakız, su, bisküvi satıyorum, bunları nasıl ödeyeyim. Hava alanı gibi bir yerde ortak gider olarak sadece yüzde 10 ödüyorlar ama biz küçük esnaflar yüzde 50 ödüyoruz.  Otogardaki büyük firmalardan bunu alabilir ama bizim gibi küçük esnaflarda almasalar iyi olur.  Saygı değer Valimiz bunları kazançlara göre küçük esnafa göre derecelendirse iyi olur.  Bizden almasınlar,  biz de çocuklarımıza bir ekmek götürelim ya da iflas edeceğim. Benim gibi tüm esnaflar da bu konuda mağdur.  Sayın devlet büyüklerimizden, Sayın Valimizden ricamız MED AŞ’nin iptali ve eskisi gibi belediyeye düzenli bir artışla kiramızı ödeyelim ki yaşayalım.”

“Bu zamlar esnaf için taşınabilecek dert değil”

Otogar esnaflarından Mustafa Güler, yüzde yüzü aşan kira zammına ilişkin şunları söyledi: “Dükkânıma bin 340 TL kira ödüyordum ve zamla birlikte kiram 2 bin 850 TL oldu. Artı bundan sonra Otogarın giderlerinin de yüzde 50’sine ortak olacakmışız. Temizlik, güvenlik, aydınlatma vs. Otogar’ın tüm giderleri Belediyeye aitken, yeni düzenlemeyle birlikte esnaflar bu giderlere ortak edildi. Şuan esnaflar olarak ne kiralara yapılan zammın ne de katkı payı adı altında esnafların otogarın giderlerine dahil edilmesini kaldırabilecek burumda değiliz. Otogar esnafının ortak sıkıntısıdır bu durum. Geçtiğimiz yıllarda kiralarımıza TEFE-TÜFE oranında makul bir zam yapılıyordu. Burada hem vakfa hem de belediyeye ait dükkânlar var. Bir hafta 10 gündür kiralarımız arttırıldı ve esnaf zor durumdadır. Bu zammı da MED-AŞ.  Adlı belediyenin şirketi yapmaktadır ve esnaf olarak zamlar altında kaldık diyebilirim. Zamlar yüzde yüzün üzerindedir ve bu esnafların altından kalkabileceği bir oran değildir. Yüzde 50 bir zam olsa yine her şeye rağmen katlanabilirdik ama bir de otogar giderlerinin yarısının esnafın sırtına yıkılması katlanılacak şey değil. Katkı payı da eklendiğinde yeni zamlarla kiram 3 bin 500 4 bin TL’yi buluyor. Küçük bir esnaf olarak kira giderimin bin 340 TL’den 4 bin TL’ye çıkması benim için büyük sıkıntıdır. Çünkü Otogar’ın potansiyeli bellidir ve bu zamlar esnaf için taşınabilecek dert değildir.”

“Otogar esnafı burada ne kazanıyor ki, bütün bu giderleri karşılamaya razı gelsin”

Otogardaki dükkân kiralarına yapılan zamma tepki gösteren esnaflardan Ömer Coşkun ise şöyle konuştu:  “Kiralarımız önceki kayyum Cumali Atilla Bey döneminde yarıya düşürüldü. Şimdi yeni kayyum geldi ve o da kiralarımıza az dedi ve arttırdı. Kimlerden nasıl bir duyum alındıysa birden kiralarımız iki katına çıkarıldı.  Yetmedi bir de otogar giderleri için esnafa katkı payı yüklendi. Düne kadar bin 340 TL kira ödüyorken bugün 2 bin 400 +KDV ile birlikte kaktı payı öder duruma geldik. Bu konuyu Vali Yardımcımız Remzi Oğuz Beyle görüştük. Sayın Vali yardımcımız buranın ortak giderlerinin bütün esnaflara dağıtılması gerektiğinin uygun olduğunu belirtti. Ancak biz esnaflar olarak buna karşıyız. Nasıl karşıyız; dışarıda yanan aydınlatmalardan biz neden sorumluyuz? Ortak gider konusu esnek bir alan, açıkçası esnaflar olarak bundan tedirginiz. Yarın buraya bir asfalt dökseler bunu da esnafa yansıtabilirler. Cam kırılsa esnaf ödeyecek, lamba değişse esnaf ödeyecek. Bu giderlerin esnafa yansıtılması yanlış bir davranış. Klima sistemleri, güvenlik, temizlik, otogar personelinin giderleri vs. hepsi esnaftan karşılanma yoluna gidilecek ve bu da esnafın sırtına ek yük bindirecek. İyi de Otogar esnafı burada ne kazanıyor ki, bütün bu giderleri karşılamaya razı gelsin. Çevre illerde de buna emsal bir uygulama yok. Esnaflar olarak kiraya zam yapılmasın demiyoruz, zaten her yıl enflasyon oranında makul bir zam yapılıyor ve esnaf da bundan şikâyetçi değil. Tabii bir Antep otogarı ile Diyarbakır otogarı bir olamaz. Buranın potansiyeli çok düşük. Ayrıca buradaki dükkânlar hepsi de aşağı yukarı aynı işi yapıyor aynı ürünleri satıyor. Yani çeşitlilik burada yok. Farklı branşlar yok, sayı fazla, satış az. Böyle bir durumda esnafın kirasını iki katına çıkarıp, üstüne bir de bugüne kadar belediyenin sorumluluğunda olan giderlere esnafı ortak etmenin alemi nedir. Otogar’da 12 ayın dört ayı iki bayram arası yoğunluk oluyor geriye kalan aylarda işler yetersiz. Dükkânımda işçim vardı çıkarmak zorunda kaldım, çünkü maliyetlerini karşılayacak gücüm kalmadı. İşçiyi çalıştırsam bana bir şey kalmayacak, çoluk çocuğumu geçindirmeyeceğim. Haliyle esnaf olarak bu zamlardan tedirginiz.”

“Sayın Valimiz bu soruna bir çözüm getirsin”

Esnafın sorunlarını ifade etmeye çekindiğine vurgu yapan esnaflardan Ömer Doğan, kira zamlarının yanı sıra otogarda yaşanan diğer sorunlara da değindi. Doğan şu ifadeleri kullandı:  “Kiraların yüzde yüz artması birinci mesele. İkincisi, Otogarın bugüne kadar belediyeye ait olan temizlik, güvenlik, aydınlatma, ısıtma, soğutma, personel giderleri, çevre düzenlemesi vs. giderlerinin yarısının esnafa ödetilmek istenmesi. Esnaf olarak çarkımız üç beş milyonla dönüyor ama gelinen yerde büyük firmalar ile kıyaslanıyoruz. Firmaların gelirleri ile esnafın gelirleri bir değil. Önceki dönemlerde kiralar bu şekil arttırılmadı, şimdi ne oldu da bu kadar bir artış var ve kaktı payı da cabası. Zaten doğru dürüst iş yok, esnaf bu zamları nasıl ödeyecek? Çevre düzenlemesinin esnafla ne ilgisi var? Belediye kendi yapacağı hizmeti ne diye esnafa yüklüyor? Sayın Valimize buradan bir çağrım vardır; Sayın Valimiz bu soruna bir çözüm getirsin. Aksi taktirde otogar esnafı çoluk çocuğuyla perişan olacak. Otogar yapıldığından bu yana geçen zaman içinde hiç böyle bir uygulama olmadı. 10 yıldır buranın klimalarına herhangi bir bakım yapılmadı. Tabii, esnaf olarak sorunlarımızı anlatmaya çekiniyoruz, korkuyoruz. 11 yıllık esnafım ve Otogar esnafının tüm sorunlarını Vali Bey’in sekreterine de yazılı olarak ilettim. Bunun dışında Otogar’ın içindeki camide her gün hırsızlık oluyor. Bir esnaf olarak 155’i de belediyeyi de müftülüğü de aradım ve hırsızlık olaylarına çözüm bulunmasını istedim. Otogar’ın 8 tane kapısı var ama hiç birinde güvenlik yok. Otogar’da güvenlik sıfır, temizlik sıfır, çevre düzenlemesi sıfır. Otogar demek bir ilin aynası demek ama sorunlarımıza nedense bir çözüm bulunamıyor. Sayın Valimize buradan sesleniyoruz; biran önce bu olaya bir el atsın. Burası geceleri içkicilerin, esrarcıların yuvası oluyor.”

“Belediye ile Otogarın giderlerini bölüşmüş olduk”

Otogarın 10 yıllık esnaflarından Recep Özaydoğdu ise dükkân kirası için bankaya borçlandığına dikkat çekti. Borçlu esnaf şunları söyledi:  “Kiralarımız iki kat arttırıldı. Bu da yetmedi katkı payı adı altında bugüne kadar belediyenin verdiği hizmetlerin de yarısını ödemekle mükellef kılındık. Belediye ile Otogarın giderlerini bölüşmüş olduk. Yalnız ilginçtir bazı esnafların da kirası indirildi. Neyse, işin özü özeti kiralarımız çok yüksektir ve makul bir düzeye getirilmesi gerekiyor. Üç aylık kiramızı peşin ödedik. Kiramı ödeyebilmek için bankadan kredi çektim.”

 “Esnafın kirasına zam yapılıyor ama bu yükü karşılayacak bir potansiyel de yok burada”

Otogardaki lavaboları işleten Mazlum Akın, kiraların makul bir seviyeye indirilmesini talep etti. Akın, şu ifadeleri kullandı: “Kiralarımız çok yükseldi. 2 bin 500 TL olan kiram 3 bin 600 TL oldu. KDV de eklendiğinde kiram 4 bin 200 TL’yi buluyor. Buna ek olarak bir de temizlik, güvenlik, aydınlatma giderleri çıktı. Belediyeye ait olan giderlerin yarısı esnafa yüklendi. 13 yıldır bu otogardayım ve bugüne kadar böyle bir şey yoktu. Çevre illerde de böyle bir şey söz konusu değil. Esnafın kirasına zam yapılıyor ama bu yükü karşılayacak bir potansiyel de yok burada. Burası bir Antep, Adana otogarı olsa yine de bir şekilde esnaf bunun altından kalmaya çalışır ama Diyarbakır Otogarında böyle bir potansiyel yok. Bir esnaf olarak yetkililerden isteğim kiraların makul bir seviyeye getirilmesidir. Ayrıca belediyeye ait olan giderle de esnafın sırtına yıkılmasın.”

“Ya biri gelecek, esnafın mağduriyetini görecek ya da kapatıp gideceğiz”

 Otogarın kuruluşundan beri kiracı olduğunu belirten Lokantacı Sabri Akyüz, hem derdini döktü hem de sitem etti. Sorunların çözümüne dair umudunu yitirdiğine vurgu yapan Akyüz şöyle konuştu: “13 yıllık esnafım ve her yıl kiralar enflasyon oranında arttırılırdı. Bizim buna bir itirazımız olmadı bugüne kadar. En son 3 bin 600 TL kira ödüyordum ama şuan 4 bin 500+KDV. Bunun dışında bir de ortak giderden bahsediliyor ama daha adını da koymamışlar. Yani, net bir gider yok ve esnaflar olarak tedirginiz. Gerçekten zor durumdayız ve işyerimizi kapatmakla karşı karşıyayız, başka da çaremiz kalmadı. Bakın öğlen saati ve lokanta bomboş. Otogar’ın en sapa yerinde bir lokanta ve bir tek müşteri yok. Burası para fabrikası değil, doğru dürüst iş olmuyor ama kiramız yüzde yüz artıyor, katkı payı adı altında belediyenin giderleri esnafın sırtına yıkılıyor. Burada Otogar’ın adı var ama kendisi yok. Yetkililere de çağrım yoktur. Çünkü ben 13 sene sorunlarımı hep dile getirdim. HDP’li belediye ile de görüştüm, Cumali Başkanla da görüştüm, bir bir sorunlarımı anlattım. Ama sorunlarıma bir çare bulunmadı. Benim de kimseden bir umudum kalmadı. 13 sene dilekçe ver, şifahi olarak konuş, her gelene sorununu dile getir ama bir çözüm olmasın. Böyle bir durumda umutsuz olmayacaksın da ne yapacaksın. Bakın otogar’da üç tane klima var. Biri kafeteryanın biri merkezi biri de benim klimamdır. Şimdi ben hem kendi klima giderimi karşılıyorum hem de diğer klimaların masrafına ortak oluyorum. Şimdi bu adalet midir? Sesimiz duyulmuyor. Ya gerçekten biri gelecek bizi dinleyecek, esnafın mağduriyetini görecek ya da kapatıp gideceğiz. Ne yapacağız, mecbur kapıya kilit vuracağız. Kendime üzülmüyorum ama yanımda çalışan, evine ekmek götüren insanlara üzülüyorum. İşler zaten kötüydü ama düzelir diye hep umut ettik, bugün yarın düzelir dedik ve bugüne kadar getirdik. Ama bundan sonra dayanabilecek gücümüz yoktur. Uçak seferleri ucuzladığından beri garaja otobüsler girmiyor, dışarıdan yolcu indirip bindiriyor. Eğer garaj içine yolcu gelmezse bu lokantaya kim gelecek? Şehir içinden bir vatandaş gelip otogarda yemek yemez. Peki, kim gelecek buraya ve biz nasıl sürdüreceğiz bu işi?”

“Belediyenin gelirine ortak değiliz ama giderine ortağız”

Seyahat firması çalışanı Yunus Turan Akgün ise şunları söyledi: “800 TL kira vereceğimiz yerde şimdi 2 bin 400 TL kira veriyoruz. Belediyenin gelirine ortak değiliz ama giderine ortağız. Bakın, kirasını ödeyemeyen firmalar yerlerini boşaltıyor. Niye, çünkü üç beş tane kontenjan ile gelir gideri karşılamıyor. Şimdiye kadar karın tokluğuna bir şekilde idare eden esnaf artık çabalamayı bıraktı. Firma para kazanamadığı zaman, kazandığı az miktarda parayı da kiraya verdiği zaman çalışan da aç kalıyor.”

“Bu yük taşınabilecek bir yük değil”

Firma sahiplerinden Abdullah Doğmuş da kiraların yüzde 300 arttırılmasından duyduğu rahatsızlığı dile getirdi. Doğmuş,  “700 TL kiramız birden bire 3 bin TL’ye çıktı. Temizlik sıfır, personel yok derdimizi anlatalım, klimalar çalışmıyor, pervane ile serinliyoruz; kışın soba takıp öyle sınıyoruz ama kiralara zam hem de nasıl bir zam. Otogar önceden DİYAR A.Ş.’nin elinde iken kiralarımız bin 500 TL idi. Klimalarımız da on numara çalışıyordu, temizlik de on numaraydı. Sonra otogar belediyenin eline geçti, kiralarımız yarı yarıya düştü ama hizmet de düştü. Şuan ise kiralar üç dört kat arttı ama hizmet yine sıfır. Kiralar arttı, evimize nasıl ekmek götüreceğiz, kara kara düşünüyoruz. Şuan iki dükkân yerine 7 bin TL’ye yakın bir kira ödüyorum ve günlük 300 TL ciro yapıyorum. Böyle bir durumda bir esnaf olarak çalışmam boş. Kazandığım parayı kiraya mı vereyim, personele mi vereyim, evimi mi geçindireyim? Bu taşınabilecek yük değil, yetkililerden biran önce bu soruna bir çözüm bulunmasını ve kiraların makul bir düzeye çekilmesini istiyorum.” diye konuştu.  

Özel Haber: Ali Abbas Yılmaz