Ters laleler tehlike altında

Siirt Üniversitesi Öğretim Üyesi Arzu Çığ, "Endemik bitki kaçakçıları tarafından yurt dışına çıkarılması nedeniyle türü tükenmekte olan ters lalelerin gelecek nesillere aktarılabilmesi için koruma altına alınması gerekir" dedi.

SİİRT - Van ve Hakkari yöresinde "ağlayan gelin" olarak bilinen ve kutsal kabul edilen ters lalelerin tehlike altında olduğu belirtildi. Siirt Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Arzu Çığ, ters lalenin Kahramanmaraş, Kayseri, Malatya, Gaziantep, Elazığ, Tunceli, Muş, Adıyaman, Van, Şırnak, Bingöl, Bitlis ve Hakkari'de doğal yayılış gösterdiğini, Siirt'te de yetiştiğini söyledi. Çiçeği ters duran, içinden nektar damlayan ve genellikle süs bitkisi olarak kabul edilen ters lalenin endemik bir bitki olduğunu ifade eden Çığ, "Siirt'in florasını tespit etmek amacıyla Siirt Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü öğretim üyeleriyle 2012 yılında bir çalışma yapıldı. Bu çalışmada Siirt'te 9 aileye ait 30 cins ve 56 geofitik bitki türü tespit edildi. En çok tür içeren familyaların Latincede Zambakgiller familyası, Orkidegiller familyası ve Süsengiller familyası olduğu belirlendi" dedi.

“Kültüre alınarak üretim ve çoğaltmaları yapılmalıdır"

Yrd. Doç. Dr. Çığ, ters lalenin içinde bulunduğu Fritillaria cinsinin Liliaceae familyasına ait olduğunu kaydederek, yapılan araştırmalarda bölgede daha çok doğal şartlarda yetişen ters lalenin süs bitkileri içerisinde yer aldığını dile getirdi. Bilim adamları tarafından tehlike altında olduğu belirtilen bitkilerin yer aldığı kırmızı kitapta ter lalenin de adının geçtiğine işaret eden Çığ, şöyle konuştu:

"Dünyada ters lalenin 200, ülkemizde ise 45 çeşidi mevcut. En çok çeşit Türkiye'de görülüyor. Bu 45 çeşit yoğunluk olarak Anadolu'da yetişir ve bunlardan 20'si endemiktir. Anadolu'da yetişen ters lalenin gövde boyu 30-100 santimetre arasında değişir. Ters lale kırmızı, turuncu ve nadiren sarı renktedir. Endemik türler ile nesilleri zarar ve tehdit altında olan bitki türlerinin kültüre alınarak üretim ve çoğaltmaları yapılmalıdır. Endemik bitki kaçakçıları tarafından yurt dışına çıkarılması nedeniyle türü tükenmekte olan ters lalelerin gelecek nesillere aktarılabilmesi için koruma altına alınması gerekir."

Siirt Üniversitesinde endemik bitkilerle ilgili araştırma 

Siirt yöresinde yetişen ters lalenin çoğunlukla dört başlı ve kırmızı olduğunu belirten Çığ,  Halk arasında, "Ağlayan gelin", "Şah tuğu" gibi isimlerle anılan dik duruşlu bitkilerin, inanışa göre Hz. İsa çarmığa gerildiğinde boynunu bükerek gözyaşı döktüğü için Hristiyanlarca kutsal sayıldığını ifade etti. Çığ, Siirt Üniversitesi tarafından ters lale ve bölgede bulunan endemik bitkilerle ilgili yürütülen araştırmaların sürdüğünü sözlerine ekledi. (aa)