TİGRİS HABER - Mehmethan Pasajı esnafları ise hakkında yıkım kararı verilen pasajın riskli alanda olmadığını, bugüne kadar ecrimsel bedelini ödemeyi sürdürdüklerini ve pandemi sürecinde esnafın mağdur edilmemesi gerektiğini belirttiler.
Haber: Ali Abbas Yılmaz
Diyarbakır Sur ilçesi Çiftehan Sokak”ta bulunan Mehmethan Pasajı’ndaki 51 esnaf adına açıklamada bulunan Mesut Azizoğlu, defalarca Vali Münir Karaloğlu ile görüşme talebinde bulunduğunu ancak bunun henüz gerçekleşmediğini söyledi.
Mehmethan Pasajı’nın yıkılması halinde esnafların ciddi mağduriyet yaşayacağını belirten Azizoğlu, başta Vali Münir Karaloğlu olmak üzere yetkililerden duyarlılık beklediklerini ifade etti.
Proje yok, aciliyet yok ama yıkmak istiyorlar
Pasajın sahipleri tarafından 3 yıl önce devlete satıldığını belirten Azizoğlu yaptığı açıklamada şunları dile getirdi: “İşyerlerimizin bulunduğu bina 2017 yılında, devletin ihtiyacı olmamasına rağmen mülk sahiplerinin talebi üzerine Çevre Ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kamulaştırıldı. Onlarca binanın bulunduğu sokakta bir tek bizim işyerlerimizin bulunduğu bu bina kamulaştırıldı. Binanın ne o günkü, ne de şimdiki varlığı kamunun yürüttüğü herhangi bir proje (yol, vb.) önünde engel değil. Bu nedenle, binanın tahliye edilip yıkılması için bir aciliyet ve zorunluluk yok. Aslında, kamu açısından kamulaştırılmasına gerek olmayan bu bina bundan 3 yıl önce 2 trilyonu aşkın bir para verilerek kamulaştırılıyor ve bu pandemi günlerinde esnaflara işyerlerini boşaltmaları için tahliye yazısı gönderiliyor. Bugün kamu tarafından yine müteahhitlere ödeme yapılarak binanın yıkımı yapılacak ve bina ilelebet boş bir arsa haline getirilecek. Hem kamu zarara uğratılmış olacak hem de bu pandemi günlerinde 51 esnaf mağdur olacak. Çevre Ve Şehircilik İl Müdürlüğü ile yaptığımız ilk görüşmede bize “binayı ihtiyaçları olduğu için değil, mülk sahipleri istediği için kamulaştırdıklarını” söylediler. İkinci görüşmemizde binayı yıkıp karşımızdaki eski borsa binasının restorasyonu esnasında bina arsasını şantiye olarak kullanacaklarını söylediler. Üçüncü görüşmemizde ise binayı sağlam olmadığı için kamulaştırdıklarını söylediler.
Pasaj riskli alanda değil
Mehmethan Pasajı’nın riskli yapı olduğuna dair bir rapor olmadığını ifade eden Azizoğlu sözlerini şöyle sürdürdü: “Sur”un tamamı 2012 yılında Bakanlar Kurulu tarafından riskli alan ilan edilse de yasal mevzuata göre, “Bir yapının riskli alan içinde bulunması o yapının riskli yapı olduğunu göstermez. Riskli alan içinde bulunan yapı için riskli yapı tespitinin ayrıca yapılması gerekmektedir”. Yine yasal mevzuata göre, “Riskli yapılar, tapu kütüğünün beyanlar hanesinde belirtilmek üzere, tespit tarihinden itibaren en geç on iş günü içinde bakanlık veya idare tarafından ilgili tapu müdürlüğüne bildirilir. Tapu kütüğüne işlenen belirtmeler hakkında, ilgili tapu müdürlüğünce ayni ve şahsi hak sahiplerine bilgi verilir.” Binamızla ilgili böyle bir bildirim de yok. Binanın kamulaştırılması için geçerli bir sebep olmadığı için her görüşmede ayrı bir gerekçe söylendi.”
Ecrimisil bedelleri ödedik
Esnaflar olarak Milli Emlak Müdürlüğü ile koordineli bir şekilde kamulaştırma tarihinden itibaren işyerleri için devlete ecrimisil bedel ödediklerini belirterek, “Ecrimisil bedelleri tespit edildi ve yaklaşık 50 bin TL civarında bir ödeme bizler tarafından yapıldı. Binanın bulunduğu “Çiftehan Sokak” gazi caddesinin yan sokaklarından biri. Çatışmaların yaşandığı bölgenin kenarında kalan sokak, hem bugün hem de altmışlı yıllarda sosyal hayatın ve ticaretin yoğun olarak yaşandığı bir bölge. Kamulaştırılan “Mehmethan Pasajı”, altmışlı yıllarda üst katında yazlık sinema, alt katında ise o günkü koşullarda Diyarbakır”ın en bilinen hamamı olan “Mirza Hamamı’nın” olduğu bir bina. Belirli bir yaşın üstündeki Diyarbakırlılar tarafından iyi bilinen bina o dönem siyasi parti il temsilciliklerine de ev sahipliği yapmış. Bugün ise 80’den fazla dükkanın bulunduğu pasajda, 71 işyerinde 51 kiracı var. Pasajda 40 yılı aşkın esnaflık yapanlar var.”
Pasajın içinde mescit de var
Pasajda ayrıca bir mescit bulunduğuna da vurgu yapan Azizoğlu, “Her gün binlerce insanın ziyaret ettiği pasajda, sabah dışındaki tüm namaz vakitlerinde açık olan büyük bir mescit var. Bu mescit, özellikle cuma günleri, bölgede ulu cami ve Şeyh Matahar camileri dışında esnafın yoğun olarak geldiği bir mescit. Binaya bitişik nizam olan yan binada, birlik vakfının Diyarbakır şubesi var. Yine binanın sağında ve solunda bitişik nizam ve altlarında işyerleri olan binalar var. Ayrıca binanın hemen arkasında 3-4 metrelik dar bir sokakta evler ve marangozlar var” diye belirtti.
Mehmethan Pasajı esnaflarının talepleri
Azizoğlu esnaflar taleplerini ise şöyle sıraladı:
“Eğer bu pandemi ve kış ayı şartlarında işyerlerimizi boşaltırsak; pandemi nedeniyle zaten ciddi ekonomik sıkıntı yaşayan esnafın yükü daha da ağırlaşacaktır. Pandemi nedeniyle hayatın yavaşlatıldığı bugünlerde taşınmayla oluşacak hareketlilik esnafın sağlığı açısından ciddi bir risk oluşturacaktır. Birçok esnafın, çalışanının ve yakınının Covid olduğu veya karantinada olduğu düşünüldüğünde bu durum da ayrı bir sıkıntı oluşturacaktır.
Çevre Ve Şehircilik İl Müdürlüğünün bu tahliye yazısı, devletin esnafa destek ve sosyal hareketliliğin azaltılması gibi söylemleriyle de uyuşmamaktadır. Bu pandemi döneminde sokağımızda ve çevremizde 70 işyerinin taşınabileceği uygun dükkanlar da yok. Onlarca esnafın küçük bir bölümü eğer bulabilirse işyerlerini taşıyacak, bulamayanlar ise eşyalarıyla ortada kalacak ve işyerlerini kapatacak, çalışanları ise işsiz kalacak ve ciddi mağduriyetler yaşanacaktır.
Yaklaşık altmış yıldır bulunduğu sokağa ekonomik ve sosyal açıdan katkı sunan binanın bu işlevi sona erecektir. Ve tahliye edilen bina, yıkılırsa bir süre sonra “bir takım kişilerin” otopark olarak işletmek için göz koyacakları bir arsa haline gelecektir.
Binlerce insanın her gün hem işleri hem de namaz kılmak için ziyaret ettikleri bu binanın tahliye edilip yıkılmasının hem kamuya, hem de esnaf ve çalışanına vereceği zararın ötesinde, kimseye bir faydası da olmayacaktır. Bu nedenlerle bizler, Mehmethan Pasajı’nın 51 esnafı olarak işyerlerimizin bizlere satılmasını veya kiralanmasını talep ediyoruz.”
Devlet ya satsın ya da bize kiraya versin
Pasajın yıkılmamasını ya var olan kiracılara satılmasını ya da yeniden kiraya verilmesi gerektiğini belirten, Ali Rıza Toptancı, “30 yıldır burada esnafım. Buradaki esnaflar zaten Sure mağdurudur. Bunun üzerine bir de pandemi geldi. Bizim burası kamulaştırıldığı için yıkım kararı alınmış. Biz istiyoruz ki, bu kış ortasında tahliye etmeyelim. İsterse devlet burayı bize satsın, imkanı olan satın alsın. Ya da bize kiraya versinler. 30 yıldır buradayım ve devlete vergimi de vermişim. Geçenlerde ecrimsel olarak kiramı da yatırmıştım” diye konuştu.
‘Ekmeğimizin peşindeyiz ve devletimizden anlayış bekliyoruz’
Esnaflardan Vedat Karakaşlı ise yıkım kararına ilişkin şunları söyledi: “Geçen sene Milli Emlak bize bir kira bedeli gösterdi. Biz kiralarımızı da yatırdık. Devlet babadır diyorlar o zaman baba evlatlarına sahip çıksın. Biz hem Sur hem de pandemi mağduruyuz. Burada aileleriyle beraber 500 kişi ekmek yiyor. Bize bir çare bulunsun, he sene her sene başımıza böyle şeylerin gelmesini istemiyoruz. Kiramız neyse kiramızı verelim. Sağımız yıkılmamış, solumuz yıkılmamış, önümüz arkamız yıkılmamış. Burada herhangi bir yıkım ya da düzenleme de yok. Bu Hanı yıkıp düzlemenin anlamı nedir? Biz ekmeğimizin peşindeyiz ve devletimizden anlayış bekliyoruz.”
‘Bir sürü insan mağdur olacak ve burası dümdüz olacak’
Pasajda marangozluk yapan bir esnaf ise pasaj içinde mescit olduğunu belirterek, şunları söyledi: “Burada bir sürü insan mağdur olacak ve burası dümdüz olacak. Gerek yok bunlara herkes ekmeğinin peşindedir.”