Haber: İlyas AKENGİN
UNESCO listesindeki Diyarbakır’ın Sur ilçesinde 9 günlük sokağa çıkma yasağının ardından büyük göç yaşandı. Evde kalan son eşyalarını alan binlerce kişi dönmemek adına bölgeyi terk etti. Kundaklanan 500 yılık Kurşunlu camisi kullanılamaz durumda. Polisiye tedbirler sürerken, YDG-H üyelerin barikatların gerisinde olduğu dikkat çekti.
Diyarbakır Sur İlçesi’nde PKK üyelerinin açtığı hendek ve barikatların kaldırılması için 2 Aralık’ta; Cevatpaşa, Fatihpaşa, Dabanoğlu, Hasırlı, Cemal Yılmaz ve Savaş mahalleleri ile Gazi caddesinde ilan edilen sokağa çıkma yasağı önceki gün saat 23:00’da kaldırıldı.
KİMİ SİLAHINI KİMİ GÜVERCİNLERİNİ ALDI
9 Günlük yasak kalksa da, vatandaşlarda yeniden çatışmalar yaşanır endişesi ve korsu hakim.. Silah seslerin susmasıyla evlerinden çıkan veya sokak çatışmalarından ötürü yakınlarının yanına misafir olan binlerce kişi günün ilk ışıklarında Sur’a akın etti.
Zarar gören evlerine giren vatandaşlar, geride bıraktıkları eşyalarını sırtlarına yükleyip çıkardı. Polis kontrolünden Sur ilçesinden ayrılan vatandaşlardan kimi; halı, ruhsatlı silahını, kimi beyaz eşya, kimi tavuk, kimi güvercini, kimi giyim eşyalarını aldı. Araçların bölgeye girmesi yasak olmasından ötürü el arabaları, çekçek araçları kullanıldı.
İKİNCİ GÖÇ
Sur’un etrafını çembere alan güvenlik güçleri giriş çıkışları kimlik ve üst baş araması yaptı. Yine vatandaşların çıkardığı eşyalar tek tek arandı. Sur ilçesinden bir daha dönmemek için ayrılıp daha güvenli ilçelere yerleşen vatandaşların büyük çoğunluğu 1990’lı yıllarda köyden kente göç edenler oluşturuyor. Kent, 1990 yılında bile bu kadar göç almamıştı. Yaşanan olaylarla birlikte Diyarbakır tarihin en büyük göçünü verdi.
Polisiye tedbirler sürerken, YDG-H üyelerin barikatların gerisinde olduğu dikkat çekti. Ellerindeki uzun namlulu silahlarla gezen YDG-H üyeleri, evlerini terk eden vatandaşlara, ‘Gitmeyin’ çağrısı yaptığı gözlendi.
KURŞUNLU CAMİSİNDE HASAR BÜYÜK
Çatışmaların yaşandığı ve bombaların patladığı noktalarda alt yapı çöktüğünden ötürü, elektrik ve su verilemiyor. Birçok ev ise kullanılamaz hale geldi.
1516-1520 Yıllarında dönemin Diyarbakır Valisi Bıyıklı Mehmet Paşa tarafından yaptırılan ve kubbelerinin kurşunla kaplı olması nedeniyle 'Kurşunlu' diye de anılan, ilk Osmanlı eserini oluşturan Kurşunlu camisi kundaklama sonrası büyük hasar görmüş. Yangında caminin orijinal kapısı tamamen yanarken, altın varaklı minberi de kullanılamaz hale geldi. Tavanı tamamen yanan, camları kırılan pencereleri büyük zarar gören camide, bazı Kur'an-ı Kerim ile eşyalarda da hasar oluşmuş. Tarihi ibadethanenin duvarlarını oluşturan bazalt taşlarında roketatarlar ve silah mermi izleri ile sunin duman izleri mevcut.
Halk tepkili, ‘çekin, bu halimizi çekin’
Objektif doğrultulduğunda genelde yüzünü saklayan, ‘beni’ çekme diyenlerin aksine sırtındaki yüküyle oflaya puflaya yürüyen kadın, ‘Bu halimizi çekin’ diyor.
“On gündür el yanında sığıntıyız. Perişan olduk. Ne elde, ne avuçta kaldı. Bu yasağı kaldırdılar yine yasaklayacaklar iki üç parça eşyamızı kurtarmak için geldik. Yeter artık, vallahi rezil olduk.”
Vallahi bu Sur’da oturanların hiçbirinin gidip dışarıda ev tutacak güçleri yok. Gidiyoruz ama nereye gittiğimizi bilmiyoruz. Televizyonumuzu ve dolaptaki yiyecekleri, bozulmasın diye aldık. Ama götürüp nereye koyacağımızı da bilmiyoruz.”
Eşyalarını polis noktasına kadar taşıyanlar yükleyecekleri bir araba bulma telaşına düşüyorlar ardından. Mahallelere araç girişine izin verilmiyor. Zırhlı araçlarla çoğu mahallenin girişi kapalı.
‘Evim yanmış’
Eşyalarını kurtarma telaşına düşmüş kadınlardan birisi basın mensuplarından kendisi adına aracı olmalarını ve bir kamyonet ile kalan eşyalarını kurtarmak için izin almalarını istiyor polisten.
“Yeni yatak odası takımı almıştım oğlumla gelinime. İki gün yattılar üzerinde. Şimdi hepsi yanmış. Evim yanmış. Kalan eşyalarımı taşımam için araba götürmem lazım ama polis izin vermiyor.”
Diyarbakır’ın Sur ilçesinde Cevatpaşa, Fatihpaşa, Dabanoğlu, Hasırlı, Cemal Yılmaz ve Savaş mahalleleri riskli bölgeler. Polis bu mahallelerin giriş çıkışlarında zırhlı araçları ile bekliyor. Helikopterler sürekli mahalleler üzerinde keşif uçuşu yaparak kontrol altında tutmaya çalışıyor. Sur içerisinde Gazi Caddesi ve Balıkçılarbaşı ile Melek Ahmet Paşa Caddesi üzerindeki işyerleri nispeten daha sakin. Birer ikişer kepenklerini açan esnaflar da ilçede yaşayanlar da verilen bu geçici aradan azami miktarda faydalanma telaşında. Bazı işyerlerinin kepenkleri ise hâlâ kapalı. Soranlara komşu esnafları, ‘onlar iflas etti, bir daha açmayacaklar’ diye cevap veriyorlar...