Dünyamızda ve ülkemizde sürekli değişen siyasi, ekonomik, sosyal dinamiklerden kaynaklı krizler yaşamak kaçınılmaz bir sonuç olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kriz olayları hem toplumsal bazlı hem de bireysel bazlı bizi etkilemektedir. Doğal afetler, savaş, göç, terör olayları, salgın hastalıklar toplumsal bazlıyken; saldırı, soygun, kaza gibi olaylar ise bireysel bazlı olduğu gibi birden çok kişiyi de etkileyebilmektedir.
Bu tip krizlerle karşılaştığımı zaman fiziksel, sosyal, duygusal ve psikolojik olarak etkilenmekteyiz. Bu krizlerin yol açtığı psikolojik hasarları aza indirgemenin bir yolu da kriz sırasında psikolojik ilk yardımda bulunmaktır.
Psikolojik ilk yardım hayatımıza yeni giren bir terim olmakla birlikte krizden etkilenen insanlar için ilk psikolojik destek müdahalesi olması bakımından önemlidir.
Psikolojik ilk yardım uygulamak için ruh sağlığı uzamanı olmak gerekmiyor. Psikolojik ilk yardım prensiplerini bilen herkes uygulayabilir. Bazen farkında olmadan kriz esnasında zaten psikolojik ilk yardım uygularız. Sevdiği birini kaybeden birinin yaşadığı kriz esnasında, kaza geçiren biriyle temas kurduğumuz anda, hastalığının hayati tehlikesi olduğunu öğrenen bir arkadaşımız ya da yakınımızın yanında olurken aslında psikolojik ilk yardımda bulunuruz. Hayatın kontrol edemediğimiz olasılığı olan krizleri, hepimizin yaşaması mümkündür. Bu durumda yardım eden pozisyondayken kriz mağduruna daha bilinçli yaklaşmak ve psikolojik ilk yardımda bulunmak önemlidir.
Psikolojik ilk yardım nedir?
Stresli, ciddi bir olayı atlatmış kişilere insancıl, destekleyici ve mağdur için işlevsel olacak bir yardım sağlanmasıdır.
Zorlayıcı olmayan kullanışlı bakım ve destektir.
Yaşanan durum karşısında ihtiyaç ve kaygıları değerlendirmektir.
Kişilerin temel İhtiyaçlarını karşılamaktır. ( yemek, su )
Bireyleri rahatlatmak ve sakinleşmelerine yardımcı olmaktır.
Kişilerin kriz esnasında bilgiye hizmetlere ve sosyal destek alabilecekleri merkezlere ulaşmalarına yardımcı olmaktır.
Bireyin başka zararlardan korunması ve mümkün oldukça güvende hissetmelerini sağlamaktır.
Psikolojik ilk yardım ne değildir?
Sadece profesyonellerin yapabileceği bir şey değildir.
Profesyonel danışmanlık değildir.
Psikolojik sorgulama değildir.
Kişisel merakımızı gidermek değildir.
İnsanların hikayelerini anlatması ya da hissettikleri hakkında detayları öğrenmek için baskı yapmak değildir.
Kadın, erkek, çocuk zorlayıcı yaşam olayına maruz kalmış herkese psikolojik ilk yardım uygulanabilir. Kriz olayının hemen akabinde kriz mağdurlarıyla karşılaşılması halinde psikolojik ilk yardım uygulanır. Yardım edilen ve etkilenmiş olan kişinin kendini güvende hissettiği ve kişi mahremiyeti gözetilen her yerde uygulanabilir.
Kişilere psikolojik ilk yardım uygularken sosyo-kültürel dinamiklerini ve hassasiyetlerini göz önünde bulundurmak gerekir. Örneğin; muhafazakar bir çevrede temas kurarken karşı cinse daha özenli ve mesafeli davranmak gerekebilir.
Psikolojik ilk yardım uygularken eylem prensibi şöyle olmalıdır; Hazırlan, bak, dinle, bağ kur. Hazırlık aşamasında; kriz durumu hakkında, mevcut hizmet ve destekler hakkında ve emniyet, güvenlik endişeleri hakkında bilgi edinmek gerekir.
Bak aşamasında; güvenlik için gözlem yapmak ve insanların acil temel ihtiyaçlarının ne olduğunu gözlemlemek önemlidir.
Dinle aşamasında; desteğe ihtiyaç duyan kişilerle iletişime geçme, kişiyle temas kurarak dinlemeye ve sakin olmalarına yardımcı olmak gerekir.
Bağ kur aşamasında; insanların temel ihtiyaçlarını karşılama ve hizmetlere nasıl ulaşabilecekleri konusunda yardımcı olmak, bilgi vermek, sosyal destek sağlamaktır.
Yapılması gerekenler:
Kişilerin yakınında durun ancak yaşına, cinsiyetine ve kültürüne uygun mesafede durun.
Sakin ve güvenli bir yerde iletişim kurun.
Bildikleriniz ve bilmedikleriniz konusunda dürüst olun. Bilmiyorsanız ‘bilgim yok ama senin için öğrenmeye çalışacağım’ deyin.
Mahremiyetine saygı duyun.
Kişinin algılayabileceği şekilde basit ve net ifadelerle konuşmak gerekir.
Yapılmaması gerekenler:
Hikayesini anlatması için baskı yapmamak gerekir.
Konuştuğu esnada konuşmasını bölmeyin, dinleyin.
Yapılmasının uygun olacağından emin olmadıkça dokunmayın.
Teknik terim kullanmayın.
Kendi sıkıntılarınızı konuşmayın mağdur odaklı olun.
Tutamayacağınız sözler vermeyin.