2017 sonunda kadar AVM sayısı 454’e çıkacak. 10 yılda 4 kat büyüyen AVM pazarının üçte 1’i yabancı sermayenin elinde. Son 3 yılda 577 bin metrekare kiralanabilir alan ise AVM fonksiyonunu kaybetti.
TÜRKİYE’de Alışveriş Merkezi (AVM) fazlalığı var mı? Hangi şehirde kaç AVM açılacak? Kaç AVM fonsiyonunu yitirdi? Bu sorulara cevap vermek için AVM’leri mercek altına alan değerleme kuruluşları EVA Gayrimenkul ve Akademetre, Türkiye’nin AVM haritasını çıkardı. ‘Türkiye AVM Potansiyel Analizi 2015-2017’ raporuna göre 2009’da 20.6 milyar TL olan AVM cirosunun 2015’te yüzde 7.9 büyümeyle 89.6 milyar TL’ye, 2016’da yüzde 18.1 büyümeyle 105.8 milyar TL’ye, 2017’de ise yüzde 12.7 büyümeyle 119.2 milyar TL’ye ulaşacağı belirtiliyor. Rapora göre 2014’te 57 şehirde AVM bulunurken, 2017’ye kadar bu sayıya 4 kent daha ekleniyor. Ancak bugünkü planlamalara bakılırsa 2017’de 20 şehirde hâlâ AVM olmayacak.
AVM SAYISI ARTACAK
AVM’lerin kronolojik gelişimine bakıldığında 1995 yılında 12 olan AVM sayısı, 2011 yılında 264’e, 2014 yılında 345’e yükseldi. 2015 Mayıs ayı itibariyle 349 olan AVM sayısının ise 2015 sonunda 411’e, 2016’da 444’e, 2017’de 454’e yükseleceği öngörülüyor. Son üç yıllık arnalizlere bakıldığında ise sektörün hem alan hem de adet bazında ortalama yüzde 10 büyüdüğü belirleniyor. 2005 yılında Türkiye genelinde kiralanabilir AVM alanı 2 milyon 94 bin 19 metrekareyken, oran 2010 yılında 6 milyon 533 bin 481 metrekareye, 2014’te 10 milyon 18 bin 197 metrekareye, 2015 mayıs itibariyle 10 milyon 100 bin 556 metrekareye yükseldi. 2017’de 13 milyon 941 bin 534 metrekare kiralanabilir alana ulaşılması öngörülüyor.
YÜZDE 42’Sİ İSTANBUL’DA
AVM’lerin kiralanabilir alanlarında İstanbul, Ankara ve İzmir başı çekiyor. 2015 Mayıs verilerine göre İstanbul 4 milyon 144 bin 386 metrekare ile yüzde 42, Ankara 1 milyon 292 bin 993 metrekare ile yüzde 12, İzmir 456 bin 848 ile yüzde 6 paya sahip üç büyük şehir kiralabilir alanın yüzde 60’ına ev sahipliği yapıyor. İstanbul’da Anadolu yakasında 30, Avrupa yakasında 82 olmak üzere 112 AVM faaliyet gösteriyor.
SORUN BÖLGESEL
AVM’lerle ilgili yanlış bir algı olduğunu söyleyen AVM Partners Yönetim Kurulu Başkanı ve Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Aydın Yurdum, ‘Türkiye’de çok AVM var’ görüşüne katılmadığını söyledi. Bölgesel sorunların pazarın tamamını yansıtmadığını belirten Yurdum, “Türkiye için 349 AVM deniliyor ancak 10-15 bin metrekare kiralanır alanı olan küçük ticari merkezleri bunun dışına koyarsak bu rakam 200’lere kadar düşer. Belli bölgelerde AVM açısından şişkinlik olduğu doğru. İstanbul Beylikdüzü, Ankara Eskişehir Yolu ve Denizli bunlara örnek. AVM olmayan 24 ilde de ihtiyaç var” dedi. AVM yapılacak bölgelerin özenli seçilmesi gerektiğine dikkat çeken Yurdum, tarihi yapılar ve yeşil alanlarda AVM yapılmasının kabul edilemez olduğunu ifade etti. Yurdum, AVM’lerin sadece tüketim noktası olmadığını sosyal buluşma noktası hizmeti verdiğini de dile getirdi.
AVM’lerin üçte biri
AVM yatırımlarında yerli sermayenin yüzde 69, yabancıların yüzde 25, yerli ve yabancı ortaklığının ise yüzde 6 oranında olduğu belirleniyor. Toplam 10 milyon 100 bin 556 metrekare kiralanabilir alanın milyon 5 bin 494 metrekaresinde yerli yatırımcı, 2 milyon 485 bin 736 metrekaresinde yabancı yatırımcı, 609 bin 326 metrekaresinde yerli ve yabancı yatırımcı ortaklığı rol oynuyor. Proje halinde olan AVM yatırımlarının yüzde 88’i ise yerli sermaye tarafından geliştiriliyor.
24 İLDE AVM YOK
ŞU an Adıyaman, Ağrı, Amasya, Ardahan, Bartın, Bayburt, Bingöl, Burdur, Çorum, Erzincan, Gümüşhane, Hakkari, Iğdır, Kars, Kırşehir, Kilis, Muş, Niğde, Rize, Sinop, Sivas, Şırnak, Tunceli ve Yozgat’ta AVM bulunmuyor. Bu illerden Burdur, Çorum, Sivas ve Yozgat’ta 2017’e kadar AVM açılması planlanıyor. Diğer 20’si için henüz bir plan yok.