OBEZİTE NEDİR ?
Vücudumuz yağ,kemik,kas hücreleri,diğer organik maddeler ve hücre dışı sıvılarının orantılı bir şekilde bir araya gelmesinden oluşmuştur.Obezitede bu durum yağ kütlesinin yağsız kütleye oranla aşırı artması sonucu boya oranla vücut ağırlığının fazla olması durumudur.Dünya Sağlık Örgütüne göre obezite ise sağlığı bozacak düzeyde vücutta yağ birikmesidir.Yetişkin erkeklerde vücut ağırlığının %15-18 i,kadınlarda vücut ağırlığının %20-25 i yağ dokusudur.Bu oran erkeklerde %25 in,kadınlarda %30 un üstünde olduğunda obezite oluşmaktadır.Obeziteyi saptamak için kullanılan yöntemlerin başında BKİ hesaplaması gelir.BKİ hesaplanırken (vücut ağırlığı :boy uzunluğunun karesine bölünmesiyle bulunur).Bu değerin 30 ve üstü olması kişi obez olarak değerlendirilir.Kullanılan bir başka yöntem ise bel ve kalça oranının hesaplanmasıdır.Erkeklerde bel/kalça oranının 1.00 den,kadınlarda 0.85 den fazla olması android tip (erkek tipi) obezite olarak değerlendirilmektedir.Tek başına bel çevresi değerlendirilirken ise erkeklerde 94 cm,kadınlarda 80 cm üstü risk olarak değerlendirilir.Yağın karın bölgesinde ve iç bölgede toplaması insülin direncine yol açmaktadır.
OBEZİTENİN NEDENLERİ
-Genetik
-Fiziksel Aktivite Azlığı
-Aşırı besin alımı ve bu besin tercihinin karbonhidratlardan yana olması
-Lezzetli oldukları için yağ ve yağlı besinlerin aşırı tüketilmesi,yağların kan şekerini yavaş yükseltmesi sonucu tokluk hissinin geç oluşması
-Hızlı yemek yeme,yemek yerken başka bir işle meşgul olma
-Hacmi küçük kalorisi büyük besinlerin (hamburger,sandiviç,pizza vb.) sık sık tercih edilmesi
-Sık sık diyet yapma
-Metabolik hastalıklar,psikolojik sorunlar
-Bazı ilaçlar ve çevresel nedenler obeziteye yol açar.
TÜRKİYE'DE OBEZİTE GÖRÜLME SIKLIĞI
Ülkemizde de diğer ülkelerde olduğu gibi obezite görülme oranı artmaktadır.Türkiye 20 milyon obez hastasının bulunmasıyla Avrupa'da obezite görülme oranı en yüksek ülke konumundadır.Dünya Sağlık Örgütüne göre Türkiye'de obeziteli birey oranı %32 dir.Bu durumda her 3 bireyden biri obezite hastası,biri de kilo fazlalığı bulunan kişilerdir.Yani 3 kişiden 1 tanesi sağlıklı kiloda aslında.
OBEZİTEYE BAĞLI SAĞLIK SORUNLARI
-Kilolu insanlarda bağışıklık sistemi hücreleri baskılandığı için hastalıklara daha açık konuma gelirler.
-insülin Direnci
-Tip 2 Diyabet
-Hipertansiyon
-Kanser
-Metabolik Sendrom
-Polikistik Over Sendromu
-Uyku Apnesi
-Dislipidemi
-Kardiyovasküler Hastalıklar
-Karaciğer Hastalıkları
OBEZİTE TEDAVİSİNDE UYULMASI GEREKENLER
-Obezite tedavisinde kişi kararlı olmalıdır çünkü uzun ve süreklilik arz eden bir durum söz konusudur.
-Gerçekçi vücut ağırlığı kayıpları hedeflenmelidir.
-Yaşam kalitesi arttırılmalıdır.
-Beslenme tedavisi kişini yaşına,cinsiyetine,fiziksel aktivite özelliğine,besin öğesi gereksinmelerine göre planlanmalıdır.
-Az az sık sık beslenerek öğün sayısı 4-6 arasında tutulmalıdır.
-6 aylık dönemde vücut ağırlığının %10 kaybı tedavinin doğru sürdürüldüğünü göstermektedir.
-Fiziksel aktivite yağ dokusu ve karın bölgesindeki yağlanmayı azalttığı için tedavide mutlaka olmalıdır.
-Tedavide temel amaç doğru beslenmeyi öğrenmek olmalıdır.Bu doğru beslenmede çocukluk çağında çocuğa öğretilmelidir.Çünkü hazırlanan ilk doğru tabak ailede başlar.
-Basit karbonhidrat olarak adlandırılan şeker ve şekerli besinlerin kullanımı kısıtlanmalı,yerine posa içeriği yüksek sebze-meyve,kurubaklagil tüketimi arttırılmalıdır.
-Proteinlerin yeteri kadar alınması tokluk hissi oluşturması ve yağsız kitleyi koruması açısından önemlidir.
-Yağ miktarı yağda eriyen vitaminlerin (A,D,E,K vit.) emilimlerinin artması için önemlidir bu yüzden çok azaltılmamalıdır.
-Vitamin ve mineral ihtiyacı doğal besinlerden karşılanmalı,karşılanamıyorsa hekim tavsiyesinde ek yapılmalıdır.
-Posalı besinlerin enerjileri düşük midede kapladıkları alan geniş olduğu için kişinin uzun süre tok kalmasına yardımcı olur.
-Tedavi süresince kalsiyum içeriği yüksek olan süt ve süt ürünleri tüketiminin artması da vücut ağırlığını azaltmaya yardımcı olur.
-Yüksek tuz alımı kısıtlanmalıdır tüketilen gıdaların içerisinde de tuz olduğu unutulmamalı,ekstra tuz alımı kısıtlandırılmalıdır.
-Metabolizma atıklarının atılması içinde sıvı tüketimi günde en az 2-2.5 litre olmalıdır.Çay,kahve gibi içeceklerin su yerine geçmediği unutulmamalıdır.
DİYETİSYEN ŞEVVAL AKENGİN