MULTİPLE SKLEROZ
MS inflamasyon,demiyelinizasyon ve akson hasarıyla karakterize otoimmün bir merkezi sinir sistemi hastalığıdır.Ayrıca merkezi sinir sisteminin en sık görülen inflamatuar hastalığı olarak da belirtilmektedir.Bu hastalık yetişkinlerde nörolojik fonksiyon kaybına neden olan hastalıklar arasında ilk sırada yer almaktadır.
MULTİPLE SKLEROZUN TANI KRİTERLERİ
Hastalığın tanısının konulmasında tek bir gösterge bulunmamaktadır.Hastalığın tanısı olguların kritik özellikleri,hastalığın seyri,yardımcı laboratuvar yöntemleri kullanılarak konulmaktadır.Ayrıca klinik kriterleri desteklemek amacıyla görüntüleme,elektrofizyoloji ve beyin omurilik sıvısı (BOS) incelemeleri yapılmaktadır.Hastalığın immün aracılı olduğu ve genetik olarak yatkın kişilerde daha sık görüldüğü bilinmektedir.Hastalığın gelişiminde viral enfeksiyonlar,ağır metal zehirlenmeleri,sigara,çocukluk çağı obezitesi,düşük D vitamini düzeyleri,yanlış beslenme alışkanlıkları,genetik etmenler olarak belirtilmektedir.
MULTİPLE SKLEROZUN SEMPTOM VE KLİNİK BULGULARI
Duyusal belirtiler hastalığın seyri boyunca en sık görülen klinik belirtidir.Vibrasyon,pozisyon,ağrı,ısı ve dokunma duyusunda bozulmalar görülür.Ekstremitelerde güçsüzlük,ağrılaşma,çabuk yorulma şeklinde tarif edilmektedir.Bu hastalarda görme keskinliğinde azalma,renkli görme kaybı,optik disk bulguları gibi semptomlar görülmektedir.Mesane disfonksiyonuna bağlı idrara sık çıkma ve yetiştirememe durumu görülebilmektedir.Bağırsak fonksiyon bozukluğuna bağlı kabızlık durumu sık sık görülebilir.Bu hastaların yarısından fazlasında bellek,öğrenme,dikkat,yürütücü işlevler,konuşma ve görsel işlevlerde bozukluklar görülmektedir.
MULTİPLE SKLEROZUN TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ
-Balık tüketiminin fazla ve doymuş yağ alımının az olduğu kıyı bölgelerde daha az MS rastlanır.Fazla miktarda hayvansal yağ,şeker ve rafine karbonhidrat içeren diyetler inflamasyonla ilşkilendirilmektedir.
-Disfaji MS hastalarında görülen genel ve sıklıkla gözden kaçan bir semptom olup azımsanmaktadır.Bu hastalarda aynı zamanda malnütrisyon ve ağırlık kaybı sık görülmektedir.Malnutrisyon durumu hastaların yorgunluğunu,kas zayıflığını ve spazmını arttırmaktadır.
-Yağ ve Yağ asitleri:Omega 3 ve omega 6 tüketimi immün işlevi,antioksidan etkileri ve merkezi sinir sistemindeki yapısal öneminden dolayı pek çok patofizyolojik mekanizmanın dengesi için önerilmiştir.Antiinflamatuar özelliklerinden dolayı bu hastalıkta etkileri daha da artmaktadır.
-D vitamini:MS hastalarındaki düşük D vitamini düzeylerinin önemli bir nedeni de kronik inflamasyonun varlığıdır.D vitamini miyelin üretimini düzenleyici etki göstermektedir.Düşük D vitamini alımının yanında hareketsizlik,kortikosteroid tedavi ve sıcağa olan hassasiyetleri ile ağrılarından dolayı güneş ışığına maruz kalamama MS hastalarının osteoporoza yatkınlığını arttırmaktadır.
-B12 Vitamini:B12 vitamini miyelin sentezinde gerekli olan bir vitamindir.Bu özelliğinden dolayı düşük B12 vitamini ile MS arasında ilişki kurulmaktadır.Beslenme ile yetersiz alım ve gastrointestinal problemler MS hastalarında yaygın görülmekte ve bu durum 12 vitamini yetersizliğinin oluşumuna neden olmaktadır.Tedavide kortikosteroid kullanımına bağlı B12 ve folat düzeyleri azalmaktadır.
-Süt, yoğurt grubu: Probiyotik etkisinden dolayı tüketiminin yeterli ve dengeli olması istenmektedir. Süt yerine yoğurt, kefir, probiyotik yoğurtlar tercih edilmelidir. Peynir tercihi sindirimi kolay alerjen özelliği olmayan lor peyniri veya keçi peyniri tercih edilmelidir.
-Her gün 1 avuç yağlı tohum (ceviz, çiğ badem, çiğ fındık ve yer fıstığı) tüketilmesi önerilmektedir. Bu ürünlerin E vitamininden dolayı antioksidan etkileri MS’de çok önemlidir.
-Swank Diyeti:Doymuş yağ alımında ciddi düzeyde bir kısıtlama yapılmaktadır.Günde 15 g dan fazla doymuş yağ tüketimine izin verilmemektedir.Yağ içeriği %1 den fazla olan tüm süt ürünlerinin tüketilmesi yasaklanmıştır.Sıklıkla deniz ürünleri tüketimi önerilmektedir.Azaltılan yağ alımına ek olarak 15 g bitkisel yağ ve 5 gr balık yağı önerilmektedir.
Diyetisyen Şevval Akengin