Komünist Enternasyonalin (Komintern) en şaşaalı olan 1920-30’lu yıllarının araştırmalarını yapan, Taline Ter Minasyan Ortadoğu’nun Müslüman olmayan topluluklarını “Komintern’in Hamalları” olarak tanımlar.* Bu rol zamanla özellikle 1960’lı yıllardan sonra Ortadoğu’da Filistinlilere, 68 eylemlikleri ile birlikte Filistin kamplarına taşınan Kürt ve Türk sosyalistlerine düşer. Bugün bile 68’in devrimci önder kadroları anılırken yanına mutlaka Filistin kampı deneyimi eklenir.
Bizim yetmişli yıllardaki öğrencilik yıllarımız biraz da o 68 kuşağının efsanevi anlatıları üzerinden, hatta o dönemden artakalan ve tanışma şansını bulabildiğimiz şahsiyetlerinin devrimci mücadelede hâla kararlılıklarını koruyan duruşları üzerinde şekillendi diyebilirim.
Kürt sosyalistleri yetmişli yıllarda kısmen kendi örgütlülükleri üzerinden Türkiye’deki sol-sosyalist hareketlilik içinde yer aldı(k) ise de bunun aslında Türk(iye) sol hareketinin Kürt cenahına kopy pas edilmiş şekli olduğunu bugün söylemek kanımca sürpriz olmamalı.
Türkiye solundaki bütün kamplaşmalar, ayrışmalar, bölünmeler hatta ucu ölümlere varan silahlı çatışmalar diyebilirim ki anında Kürt soluna da yansıyordu. Bunun şematik şablonunu yakın günlerde yayınlanan ve dipnot yayınları arasında çıkan çok önemli bir çalışma olan “Kürdistan Sosyalist Solu Kitabı”nın son sayfasındaki soyağacında bulmak mümkün.
Kitabı Emir Ali Türkmen ve Abdürrahim Özmen hazırlamış. 680 sayfalık kitap şimdiden önemli bir boşluğu doldurmaya aday. 1960’lardan 2000’lere kadar Kürdistan genelinde boyveren sol hareketlerin ayrıntılı bir dökümü ve şeceresi Kürdistan Sosyalist Solu Kitabı.
Kitabın girişinde kendisini Fransa’daki kıymetli çalışmalarından tanıdığımız Hamit Bozarslan’ın en az kitap kadar kıymetli ve daha önce İletişim Yayınlarında çıkan Türkiye’de Siyasi Düşünce’de yayınlanmış “Türkiye’de Kürt Sol Hareketi” altmış sayfalık çalışması önemli ölçüde meseleye giriş sağlıyor.
DDKO, Özgürlük Yolu, Rızgari, Ala Rızgari, Tekoşin, Kawa, KUK ve PKK Kürt siyasi sosyalist örgütlenmeleri; anılan örgütlerin şahsiyetlerinin yazıları ve örgütsel yayınlarından titizlikle derlenmiş.
49’lar Olayı’nın analizi ile o yıllarda kendilerini “Doğulu Gençler” olarak ifade eden; Sait Kırmızıtoprak, Selahattin Kemaloğlu, Kahraman Aytaç, Sait Kelekçi, Gıyasettin Eroğlu, Hasan Kocademir, Mehmet Ali Aslan, Yusuf Karagül, Vefa Alpaslan, Mehmet Ali Dinler, Tahsin Binici, Ali Ekber Eren, Hamdi Turanlı, Süleyman Bayramoğlu ve Haydar Kaya gibi şahsiyetlerin 1962’de Yön Dergisinde “Barış Dünyasına Cevap” metinsel analizlerinden; tam kırk yıl sonra 2012’de Sayın Abdullah Öcalan’ın yeni dünya düzleminde adeta bir manifesto gibi yine bir dergi üzerinden Demokratik Modernite’de “Ortadoğu’da Yeni Sistem İnşası Olarak Demokratik Modernite” metinleri kitabın çok kıymetli artıları olarak gözüküyor.
Musa Anter, Sait Kırmızıtoprak ve İsmail Beşikçi’nin metinleri de kitaba zenginlik katan bölümleri. Kitaba sonsöz olarak Ahmet Hamdi Akkaya Kürt Hareketinin Örgütlenme Süreci Olarak 1970’ler başlığı ile dönemin ayrıntılı bir analizini yapmış.
Doğrusu kitapta yer alan kimi metinlerin, çalışmaların ilk halinin çeşitli dergilerde (Yön, Barış Dünyası, Özgürlük Yolu, Rızgari, Tekoşin, Kawa, Xebat, Ala Rızgarî, Demokratik Modernite) yayınlandığı dönemler itibariyle kimi okurlarca okunmuş olması mümkün. Ama kitabı özgün kılan bu metinlerin yeniden kitap için elden geçirilip güncellenerek konu bazlı olarak okura kitabın oylumu içinde sunulması bir boşluğu doldurması ve konu ile ilgilenenlere bir başvuru kaynağı sunması açısından çok önemli ve anlamlı.
Dipnot Yayınevi Ankara’dan çok önemli bir açığı kapatmada epey zamandır didinerek ve direnerek kıymetli bir çaba içinde. Daha önce de Ertuğrul Kürkçü’nün detaylı analiz önsözü ile “Türkiye Sosyalist Solu Kitabı”nı yayınlamıştı Dipnot Yayınevi.
Hazır 20-25 Mayıs Tarihleri arasında Diyarbakır TÜYAP Kitap fuarı Kürdistan’ın okur kitlesiyle buluşuyorken zamanın ve bölgenin nabzına dokunacak “Kürdistan Sosyalist Solu Kitabı” ile merhabalaşmak ilginç olabilir okura, benden söylemesi.
*Kürdistan Sosyalist Solu Kitabı, Dipnot Yayınları 2014 Ankara.
Not: Fuar süresince söyleşilerimle birlikte her gün Fuar Alanında Aras Yayıncılık, Can ve PEN Türkiye Merkezinin stantlarında “Gittiler İşte” (üçüncü baskı) ile yeni çıkan “ŞehrAmed” ve “Amida Ana” kitaplarımı okurlara dostlara imzalayacağım.