İngiliz Hukukçu, düşünür ve teorisyeni John Austin, hukuk tanımını şu ilkeye göre kurguluyor.
“Toplumda iki tip insan yaşar, yönetilenler ve yönetenler. Yönetenler yönetilmez, yönetilenler yönetemez.”
Yönetenler, yönetilenlerden aldıkları “rıza” ile yönetme yetkisine sahip olurlar ve bir “buyruk” ile yani bir ilke, başlangıç noktası belirleyerek, yasama işlevini yaratırlar. Yönetenin ilkesi, buyruğu ise tartışmaya kapalıdır. O tartışılmaz. Çünkü bir başlangıç ve sonuç belirlemeden arada geçen süreci bir bütünlüğe getirilmeli.
İlkesel olanın, yani başlangıcın nereden çıktığını tartışmak ise, bu teoride eksik olan taraftır. Başlangıç yöneten ya da yönetenlerin buyruğu ile başlıyor. Ama yönetenin buyruğunun nedeni nerede? O yok. Hans Kelsen, buraya hukuk kuramında,“buyruk” yerine “Anayasa’yı” koyar. Yani “anayasa buyruktur ve onun öncesi yoktur” söylerken bir farkla, bu tanımların hepsine “varsayım” kavramını ekleyerek. Varsaymak yani bir başlangıç ve sonuç atfetmeksizin dizgi (sistem) oluşturamaz.
Doğuyoruz ve ölüyoruz, bu süreç içinde de yaşıyoruz, yaşam bu başlangıç ve son içinde geçen süre. Bu süre içinde ahlaki, sosyal, hukuki, yasal…Yani hayatta belli kurallara bağlı yaşıyoruz. Vicdani varsaydığımız her “bir başlangıç ve süreç” zihnimize bir bütünleme hissi, bir rahatlatma bir sisteme ve dizgiye sokma hissi yarattığından güven hissi uyandırıyor. İşte birlikte yaşamanın da kişisel ve toplumsal beraberliklerin de dizgisi “hukuk.”
Hukuk konusunda, ister sosyal, ister ahlaki, isterse ceza hakkında olsun, hep yaşanmış ve tecrübe edilmiş denenmiş bir varsayım olduğunu düşünmek, olmazsa olmaz bir zihinsel faaliyet.
Hukuk, başlangıç, ilke ile varsayımlanmış düzenin korunması adına yaratılmış en öncül kanunlar ve bu kanunlar ile sınırlanmış ve dolayısı ile betimlenmiş bir bilimdir. Yaşamın değişmez ilkesi olan güveni tahsis eder ve etmelidir.
Hukuk, insan zekâsının varsaydığı en önemli sistemlerden biri olsa gerek.
m.nesim.sevinc@gmail.com