Günlük 30 bin kişinin uğradığı Sakarya Caddesi esnafı hizmet bekliyor.
Diyarbakır’ın Bağlar İlçesi’nde bulunan ve kentin en işlek caddelerden biri olan Sakarya caddesinde esnaflar, yıllardır unutulan ve sorunların yumağına dönüşen caddelerine hizmet bekliyor. Altyapı, üstyapı, aydınlatma sorunları yaşanan caddede ne ATM var ne tek bir kamera ne de her hangi bir hizmet. Sorunlar yumağı olan caddedeki esnaflar, günlük binlerce insan sirkülasyonunun olduğu caddeye tuvalet, mescit ve emzirme odaları istiyor. Cadde esnafı ayrıca bu sorunlar için imza kampanyası başlattıklarını ve toplanan imzaları Valilik ile Büyükşehir Belediyesine vereceklerini aktararak Valilik ile görüşme yapmak için randevu aldıklarını bildirdi.
Sakarya Caddesinin tek kadın esnafı olan Emel Örnek öncülüğünde dernekleşme çalışması yürüten esnaflar, sorunlarının biran önce çözülmesi için yetkililere seslenerek, biran önce hizmet gelmesini istiyorlar.
Esnafların ağzından Sakarya Caddesinin yıllardır çözüm bekleyen sorunları şöyle:
9 yıldır Sakarya caddesinde esnaflık yapan Emel Örnek, 20 yıldır hizmet yüzü görmeyen caddedeki esnafların ve buraya her gün alışveriş için gelen yirmi bini aşkın vatandaşın yaşadığı sorunları dile getirdi.
Bölge illerinden, ilçelerden her yerden insanlar oraya akıyor!
Bağlar’ın can damarı olan ve yıllardır taş üstüne taş konmamış caddenin tek kadın esnafı olan Emel Örnek, “Bu cadde çok sayıda sektörün hizmet verdiği ve gün içinde yirmi otuz bin insanın uğradığı, alışveriş yaptığı uzun bir yerdir. Gıdadan tekstile, ayakkabıdan çeyiz eşyalarına, oyuncaktan çocuk eşyalarına çok çeşitli sektörleri içinde barındıran ve Bağların en eski ve en büyük alışveriş merkezlerinden biridir. Yani, burası doğal bir alışveriş merkezidir. Bağların can damarıdır da diyebiliriz. Tabii sadece Bağlar halkına değil kentin tümüne, Diyarbakır’ın tüm ilçelerine hatta çevre illere varıncaya kadar tüm bölgeye hizmet vermektedir. Elazığ, Mardin, Batman, Bingöl, Bitlis, Muş illerinden buraya insanlar geliyor. Caddede toplamda yedi yüz civarında esnaf bulunmaktadır” diye konuştu.
Sakarya Caddesi 20 yılda sorunlar yumağına döndü
Caddenin biriken sorunlarına değinen Örnek, “Yirmi bin insanımızın gün içinde uğradığı caddemizde yılların birikmiş sorunları var ve yıllardır bu cadde esnafı bu sorunların gölgesinde ayakta kalmaya çalışıyor. Gerek cadde esnafı için gerekse de buraya alışveriş için gelen binlerce insan için en öncelikli sorunlardan biri cadde üzerinde umumi tuvaletlerin olmamasıdır. Bu sorun en çok da birçok alanda olduğu gibi kadınları daha çok etkilemektedir. Çünkü erkekler en nihayetinde lavabo ihtiyacı için kahvehaneleri ya da camileri kullanabilmektedirler. Ama kadınlar için böyle bir şey söz konusu değil. Yine mescitlerimiz yok ve bu sorun da özellikle dışarıdan gelenler için bir mağduriyet yaratıyor. Bir başka sorun ise çocuklu kadınların yaşadığı bir sorundur. Şöyle ki, bebeğiyle, çocuğuyla buraya gelen kadınlar için emzirme odaları ya da çocukların altını değiştirebilecekleri uygun ortamlar büyük bir ihtiyaçtır. Bebeğinin altını daracık dükkân köşelerinde değiştirmek zorunda kalmak kadınlara büyük bir eziyettir. Hatta kadınların çektiği eziyeti şöyle ilginç bir örnekle vermek istiyorum; Kadınlar cadde üzerindeki ayakkabıcı dükkanlarından boş ayakkabı kutularını istiyorlar ve bu boş ayakkabı kutularını kıyı ve köşede çocuklarına tuvalet ihtiyacını karşılamak için aldıklarını fark ettik. Bu bile bu çağda en kötü ve imaj bozucu bir örnek. Çünkü bu kadınlar çevre ilçelerden, illerden geliyorlar ve zaten bu caddede alışveriş yapanların çoğu da kadınlardır. Yine lavabo ihtiyacının karşılanamaması kadınlar için büyük bir sorundur. Ayrıca cadde üzerindeki dükkânların çoğunda lavabo bile yok. Çünkü zaten dükkânların metrekaresi çok küçük ve lavabo için ayrılacak bir alandan da yoksundurlar. Aslında lavabo sorunu esnafların kendisi için bile bir sorundur. Bir başka sorun caddedeki altyapının yetersizliğidir. Bir yağmur yağdığında altyapı bu yükü kaldırmıyor ve esnafın dükkânını su basıyor. Yine caddedeki parke taşları yirmi yıl önce döşenmiştir. İlginçtir, kimsenin uğramadığı alakasız bir sokağın taşları iki üç yılda bir değiştirilirken Bağların en işlek caddesinde 20 yıl öncesinin taşları duruyor. Bunun dükkânların dışında dış cepheleri derme çatma ve düzensiz bir şekilde. Otuz bin insanın gelip geçtiği, binlercesinin alışveriş yaptığı caddede bir tane ATM bile yok. Güvenlik deseniz hak götüre, bir tek kamera yok. Caddede ışıklandırma yok ve hava kararınca esnaf dükkânını kapatmak zorunda kalıyor. Kışın saat dörtte dükkânlarımızı kapatıyoruz” şeklinde konuştu.
Sakarya Caddesi esnafları dernekleşiyor!
Sorunların yıllardır yaşandığını ama hala bir çözüm üretilmediğini dile getiren Örnek, “Daha önceki belediye yönetimi ile görüşülmüş ve o dönemki belediye yetkililerinin Sakarya Caddesi ile ilgili bir projesinin (Antep caddesi projesi) olduğu söyleniyor. Ve o proje kapsamında esnaflardan da destek istenmiş. Yani, proje masraflarının bir kısmının da esnaflar tarafından karşılanması talep edilmiş. Yalnız o dönem esnaflar arasında bir birlik, organize bir durum ya da bir dernekleşme olmadığı için o gün için dile getirilen bir proje de hayat bulmamış. Şuan ise Sakarya Caddesi esnafları dernekleşmek için bir çalışma yürütüyor ve yakın zaman içinde de derneğimizin kuruluşu için yürüttüğümüz çalışmaları tamamlayacağız ve derneğimizi ilan edeceğiz. Yani, Sakarya Caddesi esnafı arasındaki birlik artık daha güçlüdür. Sakarya Caddesi 6 bölümden oluşuyor ve bizim her bölümden bir esnaf arkadaşımız vardır. Her bölgeden sorumlu olan arkadaşımız kendi alanındaki sorunların neler olduğunu biliyor ve bir araya geldiğimizde bu sorunlar paylaşılıyor” ifadelerini kullandı.
20 bin kişiye bir tuvalet yeter mi?
Cadde esnafları olarak hizmet arayışlarını dile getiren Örnek, “Biz geçenlerde bir grup esnaf arkadaş olarak Bağlar Belediyesi ile görüştük. Caddemizdeki sorunları belediye yetkilileri ile paylaştık ve sorunların çözümü için neler yapabileceklerini sorduk. Belediye yetkililerinden bize söylenen şuydu: ‘5 milyon TL gibi sınırlı bir bütçemiz var, imkânlarımız kısıtlı. Taleplerinizi karşılayamayız. Ancak Sakarya caddesinde tek bir noktada tuvalet yapacağız. Bunun dışında da caddedeki taşlardan kırılanlarının yerine yenisini koyacağız. Cadde ile ilgili başka da bir şey yapamayız’. Bağlar belediyesinin günde yirmi binden fazla insanın gelip geçtiği bir cadde için bir tuvalet yapması ihtiyacımızı karşılamaktan uzak olacaktır ama hâlihazırda bize söylenen bu. Ayrıca Valilik ve Büyükşehir Belediyesi ile de görüşme talebimiz var ve randevu başvurumuza bir yanıt vermelerini bekliyoruz” dedi.
375 imza topladık
Sorunlarının çözümü için imza kampanyası başlattıklarını ifade eden Örnek, “Şuan Suriçi’nde Gazi ve Melikahmet caddesinde sokak sağlıklaştırma çalışmaları yapılıyor. Bu tür bir çalışma Sakarya Caddesi için neden yapılmasın. Biz Sakarya Caddesi esnafları olarak sorunlarımızın çözülmesi noktasında bir araya geldik ve bir imza kampanyası başlattık. Şuana kadar 375 esnafın imzasını aldık ve bu çalışmamız devam ediyor. Topladığımız imzaları Valiliğe Büyükşehir belediyesine de ileteceğiz” diye konuştu.
‘Caddemiz güvenli bir hale geldiğinde…’
15 yıldır Sakarya Caddesinde esnaflık yapan Vahap Karaarslan ise caddenin sorunlarına ilişkin şunları söyledi: “Caddenin güvenliği açısından belediyeye bağlı bir zabıta denetimi var. Bağlar Belediyesi ile görüştüğümüzde dedik ki, bize yardımcı olun, caddemize sağlıklı bir hizmet getirin ve var olan birikmiş sorunlarımızı çözün. Biz de caddemizin güvenliğini kendimiz sağlayalım. Caddemizde görevli olan yaklaşık 20 kadar zabıta için belediye bütçesinde bir harcamaya da gerek kalmasın. Esnaflar olarak özel güvenlik firmaları üzerinden biz kendi güvenliğimizi sağlayalım. Yani, gece gündüz caddemizin güvenliğinin sağlanmasını biz esnaflar finanse edeceğiz dedik. Gerek özel güvenliklerle gerekse de kamera ve alarm sistemleriyle caddemizin güvenliğini sağlayalım. Tabii caddemiz güvenli bir hale geldiğinde buraya gelen müşterilerin de içi rahat olacak ve herhangi bir güvenlik endişesi taşımayacaklar. Güvenlik sorununu aştığımızda ise ilk iş olarak banklara gideceğiz ve ATM sorununu çözeceğiz. Bugün için bankalara gittiğimizde buraya neden şube açmıyorsunuz, neden ATM koymuyorsunuz dediğimiz zaman bize güvenlik sorunu olduğunu söylüyorlar. Yani, öz itibariyle caddemizin güvenlik sorunu çözüldüğünde buraya olan rağbet daha da artacak.”
‘Altyapıda, aydınlatmada sıkıntılarımız var’
Suriçi’nde yapılan sokak sağlıklaştırma çalışmalarının aynısının kendi caddelerinde de yapılmasını isteyen Mehmet Alper, “26 yıldır bu caddede esnafız. Bu caddedeki sıkıntılarımız çok. En çok da hırsızlıktan şikâyetçiyiz. Özellikle de kadınlar için bu büyük bir sorun ve kadınlar rahat gezemiyorlar. Yine, çöp sorunu çok yaşanıyor. Altyapıda, aydınlatmada sıkıntılarımız var. Bunun yanında lavabo olmaması büyük bir sorun. Bu sorun özellikle de kadınları ve çocukları çok etkiliyor. Suriçi’nde Balıkçılarda yapılan tadilatın aynısı burada da yapılırsa çok iyi olur” temennisini dile getirdi.
‘Diyarbakır’a layık olan bir hizmet istiyoruz’
Diyarbakır’ın hizmet anlamında sahipsizliğine vurgu yapan Hıdır Karabacak, şunları söyledi: “Ben 58 yaşındayım ve otuz yıl Bursa’da kaldım. Türkiye’de ise bir tek Hakkâri ve Gümüşhane’ye gitmedim. Ben bir Diyarbakırlı olarak buraya hizmetlerin yapılmamasından utanıyorum. Yanı başımızda Urfa’ya bakıyoruz, Milletvekilleri toplanıyor ve Urfa’nın neye ihtiyacı olduğunu tespit ediyor. Diyarbakır ise öyle mi, burası sahipsiz bir memleket. 6 yıldır Sakarya caddesinde esnaflık yapıyorum. Geldiğimden beri burada bir tek hizmet görmedim. Bu caddede çöpten geçilmiyor. Halkın çarşısına gidiyorsun, utanıyorsun ki, sigara izmaritini yere atasın. Ama burada herkes elindeki bütün çöpü caddeye atıp gidebiliyor. Burada yapılanları saysam çok uzar. Burada yapılan bir hizmet yok! Bundan otuz sene önce Malatya ve Urfa köy gibiydi ama şimdi öyle mi, oralar cennet, bizden bin kat daha ileri gitmişler. Bunun suçu kimde, Diyarbakır’ı yönetenlerde; milletvekillerinde, yetkililerde, Ticaret ve Sanayi Odalarında. Buraya hiç kimse bir hizmet yapılmıyor. Diyarbakır’a layık olan bir hizmet istiyoruz. Aslında burada bizde de kabahat var, biz de yetkililere derdimizi anlatamıyoruz. Belki biz hükümetten ne istersek onlar iki katını verirler ama bizde istemesini bilme de yok. Caddemizin acil hizmete ihtiyacı var. Buranın temizliğe ihtiyacı var, altyapının yenilenmesine ihtiyacı var. Elektrik şebekesinin yeraltına alınmasına ihtiyacı var. Yani, caddenin baştan sona yenilenmesine ihtiyaç var, çünkü burada düzgün olan bir şey yok!”
‘2000 yılından beri buraya hizmet yapılmıyor’
20 yıla yakın bir zamandır caddeye hizmetin uğramadığını dile getiren esnaflardan Şakir Ay, “46 yaşındayım ve 26 yıldır da burada esnafım. Bu caddede çöp kovaları yok ve çöpten geçilmiyor. Yani buranın sorunlarını konuşursak yok yok. 2000 yılından beri buraya hizmet yapılmıyor. Bütün mahalle aralarında iki üç defa taşlar değiştirildi ama bu caddede senelerdir her şey aynı. Aydınlatma direkleri vardı, onlar kaldırıldı. Caddede yeterli aydınlatma olmadığı için dükkanlarımızı erkenden kapatmak zorunda kalıyoruz” şeklinde konuştu.
‘Sağlık Ocağının yıkılması işlerimizi yüzde 50 etkiledi’
8 yıldır Sakarya caddesinde esnaflık yapan Kadri Bayram ise şöyle konuştu:“Burada Sağlık Ocağı varken işlerimiz çok iyiydi ama ne zamanki Sağlık Ocağı yıkıldı burada işlerimiz kötüleşti. Diyebilirim ki, Sağlık Ocağının buradan kalkması işimizi yüzde 50 etkiledi. Çünkü Sağlık Ocağına gelen insanlar aynı zamanda caddeye de geliyor ve alışveriş yapıyordu. Çok eski bir Sağlık Ocağıydı ve burayı herkes biliyordu. Ama burası karakol olunca her şey değişti ve olaylar yaşanmaya başladı. Tabii bu durum da insanların buraya gelmesini etkiledi. Bayram öncesi burada çıkan olaylar yüzünden müşteriler kaçmaya başladı. Cadde bomboş oldu. Eskiden burada bir dükkan devredilseydi geceleyin devredilirdi. Şimdi ise beş ay etiket vuruyorsunuz ama devralan yok. Eskiden buralar değerliydi ama şimdi değeri düştü. Caddenin genel sorunlarından biri de kaldırım taşlarının yapılmayışıdır. Belediye buraya hizmet etmeli. Bakın seyyar satıcılar caddeyi pazar alanına çevirmiş. Her yerde arabacılar var, bunların kalkması lazım. Bunun dışında lavabolar yok, mescit yok. Dükkanların tentelerinin değişmesi lazım. Caddenin baştan aşağı yenilenmesi, görünümünün değişmesi lazım. Mesela Balıkçılarda bunu yaptılar ve ne kadar güzel oldu. Aynısının buraya da yapılması lazım. Antep’te avrat çarşısı var ve orada ne güzel bir sistem kurulmuş; bütün darabalar, tenteler tek renk. Yağmur sensörleri kurmuşlar. Buranın ise sahibi yok! Buraya karakol yapıldı oysa ki, karakolun yerine buraya bir hastane yapılmış olsaydı çok daha iyi olurdu.”
‘Büyük bir caddeyiz ama ara sokak muamelesi görüyoruz’
Sakarya caddesinin emektar esnaflarından Ramazan Yelboğa’nın dile getirdiği sorunlar ise şöyle: “Burada otuz yıldır esnafım. Yani buranın ilk esnaflarındanım. Bu caddede her şeyden önce lavabolara ihtiyaç var. Bu caddede alışverişe gelen daha çok kadınlar oluyor ve onların da yanında genelde çocukları oluyor. Çocuklu, bebekli kadınlar için emzirme odaları olabilir. Bu caddenin ciddi altyapı sorunları var ve yıllardır burası hizmet yüzü görmüyor. Zaman zaman kanalizasyonların patladığı oluyor ve yağmur suları dükkanlara doluyor. Yine, elektrik şebekesi son derece düzensiz ve yukarıdan aşağıya her yerden kablolar sarkıyor. Bu aynı zamanda insanlar için bir tehlike de oluşturuyor. Ayrıca sokak aydınlatmaları da yetersiz ve dükkanları erkenden kapatmak zorunda kalıyoruz. Bir başka sorun ise güvenliktir. Burada bir tek kamera yok. ATM’ler yok, müşteriler bu eksikliği çok defa dile getiriyorlar ama güvenlik olmayınca ATM de verilmiyor. Bu caddede günlük 30 bin insan geçiyor. Bu rakam bazı ilçelerin nüfusundan çok ama yıllardır buraya hizmet de yok. Burası büyük ve işlek bir cadde ama sanki arka sokak muamelesi görüyoruz.”
Bağlar Belediyesince Sakarya Caddesinde yapılacak çalışmalar…
Bağlar Belediyesi ise konuyla ilgili imkanlar dahilinde hizmet edeceklerini söyleyerek yapılacakları şöyle sıraladı; “Sakarya Caddesinde birer adet kadın, erkek ve engelli lavabosu yapılacak. Kadınlar için de bir adet çocuk emzirme odası yapılacak. Yine, caddedeki çeşmeler yapılacak. Şuan için yapılan kontrollerde ise kırık parke taşlarının olmadığı gözlendi ama ihtiyaç halinde kırık olan parke taşları değiştirilecek.”
Esnaf ve vatandaşlar ise belediyenin imkanları zorlaması gerektiğini belirterek daha kapsamlı bir çalışma beklediklerini vurguluyor.