Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, ticari hayatı canlandırmak, bir ödeme aracı olarak piyasada çeke olan güvenin artırılması ve karşılıksız çek suistimallerini önlemek amacıyla hazırladığı çek kanun taslağında çok önemli düzenlemeler ve yenilikler getiriyor. Adalet Bakanlığı ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) görüşleri de alınarak, 27 yıl yürürlükte kalmış olan ve 2012 yılında kaldırılan “karşılıksız çeke hapis cezası” düzenlemesi geri getiriliyor.
DENGE MEKANİZMASI KONDU
Ancak, geçmişteki mağduriyetlerin tekrar yaşanmaması için kanun taslağına başka denge mekanizmaları konuldu. Yasanın mantığı; cezalandırmadan çok piyasanın sağlıklı ve dengeli şekilde işlerliğini sağlamak, denetimi artırarak suiistimalleri önlemek olarak özetleniyor. Taslak, ticaret oda ve borsalarının, ilgili kurumların ve bankaların da görüşüne açılacak.
Karşılıksız çek tutarı, bu yılın dört aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre azaldıysa da son yıllarda yüksek oranda artış kaydetti. 2009 yılında 23 milyar lira dolayında olan karşılıksız çek tutarı 2010’da 13.3 milyara, 2011’de 11.5 milyar liraya kadar geriledi. Fakat, hapis cezasının kalktığı 2012’de 20.9 milyara tırmandı.
Çek borçları yüzünden cezaevinde yatan mahkûmların yakınları 2012 yılında karşılıksız çekte hapis cezası kaldırılana dek çeşitli protestolar düzenlemişti
2013’te 18.1 milyar liraya gerileyen karşılıksız çek tutarı 2014’te 19.9 milyar, 2015 sonunda ise 27.3 milyar liraya fırladı. Taslak düzenleme aynen kabul edilirse karşılıksız çekte 2012’de kaldırılan hapis cezası geri getirilecek. Ceza miktarı istişareler sonucunda belirlenecek ve Bakanlar Kurulu’na sunulacak.
ÇEKİ YAZILAN KOÇANI BANKAYA GERİ VERECEK
Yeni Çek Kanunu’nda yer alan diğer düzenlemeler şöyle:
-Arkası yazılan çekler 3 gün içinde piyasadan çekilecek. Banka, çeki yazılan müşteriden çek koçanını geri isteyecek,müşteri-kredi itibarı sağlayacak.
-Çekin üzerindeki karekod okutulduğunda müşteri, kaç bankadan çek kullanmış; çek sahibi geçmişte ödemelerini düzgün yapmış mı; şirketin üzerinde iflas erteleme veya tedbir kararı var mı?” tüccar tarafından görülebilecek.
-Bir şirketin yönetiminde görev yapan, adına çek düzenlenen kişi, çekleri ödenmiyorsa başka şirketin yönetiminde görev alamayacak.
-Ciranta (ciro eden kişi) için de “Merkezi Sicil Sistemi veya TC kimlik numarası zorunlu olacak. Ciranta da ödeme konusundaki yükümlülükleri yerine getirecek. Bu bilgiler ticari sır kapsamından çıkarılacak.
-Karşılıksız çek veren kişi başka şirketin yönetim kurulunda olsa dahi 5 yıl çek yazamayacak. Bugüne kadar, birkaç şirket kurup her biri adına çek alınabiliyordu; bunun önüne geçilecek.