Türkiye’nin COVID-19 salgınıyla mücadelesi kapsamında ekonomik, sosyal ve tıbbi alanda düzenlemeler içeren yürütme ve yürürlük dahil 62 maddelik torba kanun teklifi hazırlandı ve görüş alınmak üzere sivil toplum örgütlerine gönderildi. Taslakta, hem işçi hem de işverenlerin talepleri kısmen karşılandı. Bununla birlikte taslakta, varlık fonu ve hazine arazilerinin kat karşılığı devir imkanı gibi diğer alanlara yönelik düzenlemeler de yer aldı.
- İşten çıkarmalar 3 ay yasaklandı, yasa çıkana kadar koruma yok
Torba Yasa'da istihdamı korumak için sert bir önlem alınarak işten çıkarmalar üç aylığına yasaklandı. Cumhurbaşkanı işten çıkarma yasağını 6 aylığına uzatabilecek. Düzenleme 4857 sayılı İş Kanunu’na “Geçici İstihdam Güvencesi” başlığı ile bir geçici madde ilavesiyle yapıldı. Buna göre, İş Kanunu kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin iş sözleşmesinin, COVID-19 salgın hastalık nedeniyle kamu yararı gözetilerek ilgili maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra üç ay süreyle işçi çıkarılamaması hükme bağlandı.
- İyi niyet kuralları ve ahlak nedeniyle işten atılabilecek
Teklif taslağında, İş Kanunu’nun 25. maddesinin birinci fıkrasının “Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” başlıklı ikinci bendinde sayılan, işe girerken vasıfları konusunda yalan söyleme, işverenin veya ailesine küfür, asılsız ihbar vb. davranışlar, cinsel taciz, sarhoş veya uyuşturucu etkisi altında işe gelme, güveni kötüye kullanma, hırsızlık. vb. 7 günü aşan ertelenmeyen hapis cezası, mazeretsiz üç gün işe gelmeme, hatırlatılmasına rağmen ödevlerini yapmaması, iş güvenliğini tehlikeye düşürmesi, tamiri 30 günden fazla sürecek hasara yol açması işten çıkarma gerekçeleriyle işten çıkarma devam edecek. Teklife göre işten çıkarma yasaklandı ancak ücretsiz izne çıkarmaya aynı süreler kapsamında izin verildi.
- Ücretsiz izne çıkarılanlar ile daha önce işten çıkarılanlara destek verilecek
Ücretsiz izin verilenler ile 15 Mart sonrası işten çıkarılanlardan işsizlik sigortası alamayanlara günlük 39.24 TL yardım yapılmasına ilişkin hüküm teklifte yer aldı. Yardımı alanlar çalıştırılırsa işverene ceza kesilecek. Yardımın süresini de Cumhurbaşkanı 6 aya kadar uzatabilecek. Düzenleme 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na geçici 24. maddenin eklenmesi şeklinde yapıldı.
- Salgın hastalık dahil acil durumlar KİK'ten istisna
Torba teklif ile Kamu İhale Kanunu’ndan istisna halleri arasında güvenlikle ilgili olan düzenlemenin bulunduğu 3. maddenin b fıkrasına, “doğal afetler, kanuni grev, genel salgın hastalık, kısmi veya genel seferberlik gibi mücbir sebep hallerinde ihtiyaç olan” malların temini de istisna olarak eklendi.
- Stokçuluk, fahiş fiyat vb. uygulamalar hukuki tanım olarak mevzuatta, cezalar artırıldı
Torba teklif ile 6585 sayılı Perakende Kanunu’na “fahiş fiyat”, “stokçuluk” tanımları getirildi ve suç olarak tanımlandı. Bu tanımlamalara istinaden fahiş fiyat uygulayanlara 10 bin ile 100 bin, stokçuluk yapanlara 50 bin ile 500 bin TL arasında ceza verilmesi düzenlendi.
-Elektrik üretim ön lisansları iptal edilebilecek
Yasa teklifi ile Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında alınmış mevcut üretim veya otoprodüktör önlisanslarını, lisanslarını ya da lisans başvurularını sonlandırmak isteyenler ilgili maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki ay içinde başvurması halinde herhangi bir yükümlülükle karşılaşmadan başvuruları iptal edilecek ve teminatları da iade edilecek. Ayrıca, kömür çıkarmak şartı bulunan termik santral sözleşmelerinden, termik santralin kurulmamış olanları da iptal edilebilecek. Termik santralini kurmuş olanlar, özelleştirme ile alınan, maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle yerli veya yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olanlar da yine iki ay içinde başvurarak sözleşmelerini feshedebilecek. Teminatları iade edilecek, yaptırım uygulanmayacak. Başvuranlar ise idareden herhangi bir hak talebinde bulunamayacak.
- TEDAŞ borcuna yapılandırma
Torba teklif ile 6824 sayılı yeniden yapılandırma kanununa bir geçici madde eklenerek, TEDAŞ’a elektrik borçlarının yeniden yapılandırılmasına imkan sağlanıyor. Ayrıca, yeniden yapılandırma sırasında faiz oranlarının düşürülmesi ve taksitlendirme imkanı sağlamaya yönelik yetki veriliyor.
- Varlık Fonu’nun alt fon ve iştirak ettiği, satın aldığı şirketler de kamu mevzuatından muaf
Torba teklif ile Türkiye Varlık Fonu Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Şirketi, alt fonlar, kurdukları şirketlere tanınan çeşitli kamu mevzuatı ile Sermaye Piyasası Kanunu’nda tanınan muafiyetlerin, bunların satın aldığı veya işlem yaptığı şirketler için de geçerli olması sağlandı. Ayrıca, Türk Ticaret Kanunu’nun şirketler topluluğuna yönelik hükümlerinin Varlık Fonu ve şirketlerine uygulanmaması hükmü de getirildi. Dernek ve vakıf gibi sivil toplum örgütlerinin toplantı, genel kurul ve beyanname verme sürelerinin mücbir sebep hallerinde ertelenmesi yetkisi İçişleri Bakanlığı’na verildi.
- TÜRSAB aidatları ertelenebilecek
Torba teklif ile işletme belgesine sahip kuruluşların acenta unvanından bağımsız olarak işletme belgesini devrine izin verildi. Ayrıca TÜRSAB aidatlarının talep halinde bir yıl ertelenmesine imkân sağlandı.
- Ar-Ge’ye esneklik
Teklifl e, mücbir sebep hallerinde teknoloji geliştirme bölgeleri, Ar- Ge ve tasarım merkezlerindeki faaliyetler, Cumhurbaşkanı izniyle bu merkezler dışında da yürütülebilecek. Bu durumda, teşvikler ödenmeye devam edilecek.
- Tarım ve gıda
Torba teklif ile lisanslı depoculuk düzenlemesi kapsamında düzenlenen lisansların geçerlilik süresi bir yıl uzatılabilecek. Teklif ile marketlerin ve toptancıların üreticiden aldıkları ürünlerin bedelini en geç 30 günde ödemesi esas kural olarak belirlendi. Ayrıca et, süt ürünleri ile üretim tarihinden sonra 30 gün içinde bozulması mümkün gıdaların bedelinin 30 günde ödenmesi zorunlu kılındı. Düzenlemede bir başka madde ile bu ödemeyi süresinde yapmayan işletmelere 500 bin TL’ye kadar ceza öngörüldü.
- Esnaf aidatında indirim
Esnafl arın birliklerine ödeyeceği bedellerden ilk üyelik ve yıllık aidatların alt sınırı asgari ücretin onda birinden yirmide birine indirildi. Bir esnafın birden fazla iş yapıyorsa her bir birliğe üye olması şartı kaldırıldı ve sicil kaydının silinmesi işleminin sicil gazetesinde ücretsiz yayınlanması zorunluluğu getirildi. Ayrıca sicile kayıt harcı, ticaret sicili harçlarının %25’i ile sınırlandı.
- Kâr payı dağıtımına sınır
Torba teklif ile kamu şirketleri dışında kalan şirketlerin 2019 faaliyetlerinden dağıtılabilir karının yüzde 25’ini dağıtması sınırı getirildi.
- Lojistik-taşımacılık
Ticaret gemilerinin denize elverişlilik belge süresi 3 ay uzatıldı. Gerekli görülmesi halinde ilgili bakanlık bu süreyi uzatabilecek. Ticaret gemilerinin sahip olması gereken donanımların yönetmelikle belirlenmesi de düzenlendi.
- Sosyal medya şirketlerine “temsilci zorunluluğu”
Türkiye’de temsilciliği bulundurma zorunluluğu getirilen uluslararası internet şirketleri arasına sosyal medya şirketleri de dahil edildi. Ayrıca Türkiye’deki kullanıcıların verilerinin yine Türkiye içinde tutulması zorunluluğu getirildi. Bu yükümlülükleri yerine getirmeyenler 1 milyon ile 5 milyon TL arasında ceza uygulanacak.