Muhtemel şüpheli üç polis memuru
Tigris Haber-Diyarbakır Barosu'nun, yıllardır İngiltere'nin Londra Üniversitesi Adli Mimarlık Bölümü Forensic Architecture'e hazırlattığı rapor, dün bir brifingle açıklandı. Diyarbakır Baro Başkanı Cihan Aydın ve Türkiye Barolar Birliği Delegesi Barış Yavuz, Londra Üniversitesi Adli Mimarlık Bölümü Forensic Architecture'e hazırladığı rapora ilişkin basın toplantısı yaptı.
Diyarbakır merkez Sur ilçesinde bir otelde düzenlenen toplantıda Aydın, raporun hazırlanması için Londra Üniversitesi Adli Mimarlık Bölümü başvurduklarını, 2 yıl içinde tamamlanan raporu 14 Aralık’ta Diyarbakır Başsavcılığına sunduklarını kaydetti. Aydın, raporu sunduktan sonra şuana kadar Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı ve soruşturmayı savcılık tarafından ekstra bir şey yapılmadığını aktardı.
Raporun dosyadaki, görüntüler, ses analizleri, bilirkişi raporları, tanık beyanları bir bütün olarak değerlendirilerek hazırlandığını Aydın, “Var olan sonuç şu: 3 polis memurunun kuvvetli suç şüphesi altında olduğu işaret ediyor. Bu raporun bizim için en can alıcı kısmı budur” ifadesini kullandı.
Raporda, belirlenen 3 polis memurundan birinin Tahir Elçi’yi öldüren silahı ateşlemiş olabileceğini dair kuvvetli suç şüphesi altında olduğunu gösterdiğini vurgulayan Aydın, soruşturma makamından ilgi polislerin şüpheli olarak ifadelerinin alınması, elde edilecek diğer delillerle birlikte bu kişi ya da kişiler hakkında bir tutuklama kararını vermesi beklentisi içinde olduklarını kaydetti.
Raporu savcılığa teslim ettiklerinde, savcılığın kendilerinden raporun İngilizcesini kendilerinden talep ettiğini, kendilerinin de raporun Türkiye hazırlandığını aktardıklarını vurgulayan Aydın, “Biz de ‘Bu raporun İngilizce orijinali yok. Bu rapor Türkçe hazırlandı. Evet, İngiltere’de hazırlandı, orada Türkçe bilen personel de var. Baştan sona kadar Türkçe olarak hazırlandı. Orijinali de bu dur.’ dedik. Bundan dolayı Cumhuriyet Savcılığından ikinci bir talep almadık. Sanırım bu konudaki beyanımızın yeterli görülmüş olduğuna yorumluyoruz” diye konuştu.
Aydın yaptığı açıklamanın ardından Türkiye Barolar Birliği Delegesi Barış Yavuz’la birlikte basın mensuplarının sorularını yanıtladı.
Raporun sonuç bölümüne ilişkin yapılan tespitlerin neler olduğuna ilişkin bir soruya Aydın, Elçi’nin ensesinden aldığı kurşunla yaşamını yitirdiği, orada bulunan örgüt mensuplarının silahlarıyla öldürülmediği, Elçi’nin görüş alanında olmayan başka kişilerce uzun namlulu silahla vurulmadığı ve orada A, D ve C olarak isimleri kodlanan 3 polis memurun şüpheli olduğunu ve muhtemel fail olabilecekleri yönünde bir tespite yer verildiğini vurguladı.
Raporun Adalet Bakanlığına sunulduğu buna dair Adalet Bakanlığının bir girişiminin olup olmadığı yönündeki soruya, Aydın, “Bize şu an itibariyle herhangi bir geri dönüş yok” diye yanıt verdi.
Dört yıl önce Sur'da düzenlediği basın toplantısı sırasında ensesine isabet eden bir kurşunla hayatını kaybeden Diyarbakır Barosu eski Başkanı Tahir Elçi cinayetinin faillerinin kim olduğuna ilişkin sır perdesi, bugün açıklanan raporla aralandı.
Raporun ayrıntıları şöyle:
Talep neydi:
"Diyarbakır Barosu’nun Forensic Architecture’dan talebi, dosyadaki görsel-işitsel verileri kullanarak şu konuları açıklığa kavuşturmanın mümkün olup olmadığını belirlemekti: Elçi’nin öldürdüğü zamanı tespit etmek; Öldürücü atışı yapmış olabilecek bireyleri tespit etmek; Tahir Elçi’nin Yenikapı Sokak’ın dışında bir yerden ateşlenen uzun namlulu bir silahla vurulmuş olup olmayacağını belirlemek; Yenikapı Sokak’tan koşarak geçen PKK mensuplarını Elçi’nin öldürülmesinde şüpheli olarak değerlendirmek gerekip gerekmediğini belirlemek, gerekiyorsa hangisinin şüpheli sıfatı taşıyabileceğini saptamak; Yenikapı Sokak’taki polis memurlarının Elçi’nin öldürülmesinde şüpheli olarak değerlendirmeleri gerekip gerekmediğini belirlemek, gerekiyorsa hangilerinin şüpheli sıfatı taşıyabileceğini saptamak; Vurulmasının ardından Elçi’ye yeterli tıbbi yardımda bulunma çabasının gerçekleşip gerçekleşmediğini saptamak"
Kaynaklar:
"Forensic Architecture araştırmasında aşağıdaki kaynak malzemeleri kullanmıştır: Adli Tıp Uzmanı Dr. Ümit Biçer’in Diyarbakır Barosu Başkanlığı’na sunulmuş olan Uzman Mütalaası, 17 Mart 2016 tarihinde gerçekleştirilen keşif ve olay yeri incelemeye dair Bilirkişi Raporu, Soruşturma dosyasında alınmış olan balistik inceleme raporları, Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı Ölü Muayene ve Otopsi Tutanağı, Diyarbakır Mimarlar Odası’nın hazırladığı, Şubat 2014 tarihli Yenikapı Sokak’a ait mimari planlar ve cephe çizimleri"
Metodoloji:
"Mevcut görüntü kayıtları Elçi’nin ölüm anını kayda geçmediğinden, sahneyi mekânsal ve zamansal olarak yeniden canlandırmak ve bütün aktörleri bu canlandırma içine yerleştirmek gerekmiştir. Ayrıca Elçi’nin öldürüldüğü zaman aralığının tespit edilmesi ve ses kaydı olan ama görüntü kaydı olmayan silah atışlarından hangisinin ölümcül atış olabileceğinin belirlenmesi gerekmiştir. Forensic Architecture bu araştırmayı gerçekleştirebilmek için bir dizi multimedya analizi ve mekânsal modelleme tekniği kullanmıştır"
Videoların eşzamanlı hale getirilmesi:
"İlk olarak, olayın çeşitli anlarını farklı açılardan izleyip karşılaştırabilmek için Diyarbakır Barosu tarafından temin edilen 4 video dosyası (Kamera 1, 2, 3, 4), kayıtlarda bulunan işitsel ve görsel verilerin tespit edilmesi ve eşleştirilmesi yoluyla eşzamanlı hale getirildi. Araştırma için bu dört videonun seçilmesinin sebebi olaya dair en çeşitli açıları sunan kayıtları barındırmalarıdır"
Araştırmaya konu olan zaman aralığının belirlenmesi:
"Elçi’nin vurulma anı dört kameranın da kadrajı dışında gerçekleştiğinden, bu anı mevcut diğer tüm deliller ve tanıklıklarla çapraz referanslandırarak yeniden canlandırmamız gerekti. En başta Elçi’nin öldürülmüş olabileceği en kısa zaman aralığını belirledik. Bunun için Elçi’nin yaşarken görüldüğü son an ile bedeninin yerde görüldüğü ilk anı gözlemledik"
Atış sayısı analizi:
"Dört eşzamanlı hale getirilen video kaydının ses ve görüntü kanallarını analiz ederek araştırmamıza konu olan zaman aralığı içinde duyulan ve görülen tüm silah atışlarını saydık ve kayda geçtik. Böylece hangi atışların olay yerinde bulunan hangi bireyler tarafından yapıldığını tespit etmemiz ve işaretlememiz mümkün oldu"
Olayın üçboyutlu olarak yeniden canlandırılması:
"Tarihi bir bölge olan Yenikapı Sokak’ın arşiv çizimlerini ve video çekimlerinde bulunan mekânsal verileri kullanarak olay yerinin dijital bir üçboyutlu modelini oluşturduk. Yenikapı Sokak ve Gazi Caddesi’yle kavşağı için oluşturduğumuz dijital modelin dayanağı olarak Diyarbakır Mimarlar Odası’nın sağladığı, Yenikapı Sokak’a ait mimari planları ve cephe çizimlerini kullandık. Mimari çizimler modelimiz için taban alanı ve cephe bilgilerini, ayrıca Yenikapı Sokak’ın kot bilgilerini sağladı. Üçboyutlu model sayesinde, nesnelerin ve bedenlerin zaman ve mekân içindeki ilişkilerini analiz etmemiz ve ölçmemiz mümkün oldu. Görüntü kayıtlarından silahı ateşleyeni ve atışın güzergahını gözlemleyemediğimiz durumlarda, üçboyutlu model sayesinde belirli anları yeniden canlandırmamız ve silahlarını ateşledikleri görülen şahısların Elçi’nin bulunduğu yere göre konum ve yönelimlerini karşılaştırmamız mümkün oldu. Elçi’nin, PKK mensuplarının, polis memurlarının ve basın mensuplarının konumlarını saptayabilmek için 'kamera kalibrasyonu' adı verilen bir teknik kullandık. Bu işlem sayesinde bir kameranın odak mesafesi, varil distorsiyonu, optik merkezi gibi iç optik özelliklerini hesaplamanın yanı sıra, kameranın mekândaki belirli unsurlara göre konumu ve yönelimi gibi dış parametreleri de saptamak mümkündür. Dolayısıyla bu kalibrasyon işlemi, olay yerindeki nesne ve kişilerin konumlarını, yönelimlerini ve ölçeklerini saptamamızı sağlamıştır
"PKK mensuplarının hareketlerinin analizi:
"İki PKK mensubundan birinin öldürücü atışı yapmış olup olamayacağını tespit etmek için 1’den 4’e kadar olan kameraların kayıtlarını dikkatle analiz ettik. Görüntü kayıtlarını kare kare inceledik ve iki PKK mensubunun hareket, davranış ve konumlarını gözlemledik"
Polis memurlarının hareketlerinin analizi:
"Ardından olay yerinde bulunduğunu görsel olarak tespit ettiğimiz beş polis memurundan birinin öldürücü atışı yapmış olup olamayacağını inceledik. Polislerin silahlarının olası ateş hatlarını değerlendirerek Tahir Elçi’ye doğrudan ve engelsiz bir açılarının olup olmadığına baktık"
Ses Analizi:
"Araştırmamıza konu olan zaman dilimindeki bütün atışların ses analizini yaparak bu atışlardan herhangi birinin, video kayıtlarında görülenlerden farklı tür bir mühimmat veya farklı kalibrede bir silahla yapılmış olup olamayacağını değerlendirdik. Bunun için her video kaydının ses kayıtlarını birer grafikle görselleştiren spektrogramlardaki silah atışlarının ses profillerini inceledik. Silah atışlarının ses profillerini birbirleriyle karşılaştırarak bu atışlardan herhangi birinin Yenikapı Sokak ötesinden uzun namlulu bir silahla yapılmış olup olamayacağını inceledik"
Düzenleme:
"Araştırmamız için olaydaki aktörlere isim ve renk kodları verdik:- Tahir Elçi’yi kırmızı renkle gösterdik ve ‘TE’ koduyla belirttik. Basın mensuplarını gri renkle gösterdik. İki PKK mensubunu sarı renkle gösterdik. Basın açıklamasının yanından geçtiği görülen ilk PKK mensubu 'Koşan 1' ya da 'K1' olarak, ikincisi ise 'Koşan 2' ya da 'K2' olarak kodlandı. Bütün polis memurlarını mavi renkle gösterdik ve Polis Memuru A, B, C, D ve E olarak kodladık"
Atış sayısı analizi:
"Araştırmaya konu olan dokuz saniye on karelik zaman aralığı içinde toplam kırk ayrı atış saydık ve bunları bir çizelgeye işledik. Her bir atışa bir numara ve araştırmanın zaman aralığının esas alındığı bir zaman kodu verdik. Ayrıca atışın çıktığı silahı ve hedefini ya da yönünü tespit ettik"
PKK mensuplarının eylemlerinin analizi (25 atış zaman aralığında):
"İki PKK mensubundan birinin Elçi’nin ölümünden sorumlu olup olmadığını tespit etmek için ilk olarak olay yerinde polis memurlarının yaptığını görsel olarak tespit ettiğimiz atışları eledik. Böylece analizin bu etabını kimin yaptığı “belirsiz” olan atışlara odakladık, çünkü bunları PKK mensuplarından birinin yapmış olması imkân dahilindeydi. Belirsiz atışlardan herhangi birinin K1 veya K2’ye atfedilmesinin mümkün olup olmadığını ve bu atışların Elçi’yi öldürmüş olup olamayacağını inceledik. Yukarıdaki analiz sayesinde iki PKK mensubunun araştırmamıza konu olan zaman aralığında Tahir Elçi’yi öldürmüş olmalarının büyük ölçüde imkânsız olduğunu tespit ediyoruz."
Polis memurlarının eylemlerinin analizi:
"Elçi’nin polislerin silah atışlarından biriyle öldürülmüş olma ihtimalini inceledik. İlk olarak analizi olay yerinde polis tarafından yapıldığı bilinen atışlara odakladık. Polis tabancası ile yapıldığı görülen her bir atışı inceledik ve bunlar arasından Elçi’ye yönelik doğrudan bir ateş hattı bulunmayan atışları eledik. Üç boyutlu modelimizi kullanarak olay esnasında silahını ateşlediği görülen polis memurları A, C ve D’nin Elçi’ye yönelik doğrudan bir ateş hattına sahip olup olmadığını test ettik. Polis memuru B’nin Elçi’ye doğru bir ateş hattı yoktur. 5 Her polis memuru için, memurun omuzlarından Elçi’nin vurulduğu anda ayakta duruyor olabileceği alanın en uç köşelerine doğru birer üçboyutlu şekil çizdik. Bu şekiller sayesinde her polis memurunun sahip olduğu ateş hattının, olay yerindeki nesne ve insanlarca ne derecede engellendiğini gözlemledik. Bu testin sonuçlarını aşağıdaki cetvele kaydettik. Yaptığımız analize göre, polis memurları A, C ve D’nin silahlarını ateşlediklerinin görüldüğü anlarda Tahir Elçi yönünde (farklı engel seviyelerine sahip) doğrudan ateş hatları bulunmaktadır ve dolayısıyla her birinin Elçi’yi vurmuş olması ihtimal dahilindedir.24, 26, 28 ve 29 numaralı atışlarıyla polis memuru C, Tahir Elçi’ye doğru engelsiz bir ateş hattına açıkça sahip olan tek memurdur""Tahir Elçi 28 Kasım 2015 tarihinde, saat yaklaşık 10:55’te, 7 saniye 12 karelik bir süre diliminde tek bir mermiyle vurularak öldürülmüştür. PKK mensuplarından ikisi de öldürücü atışı yapmamış görünmektedir. Araştırmaya konu olan zaman aralığında yapılan bütün atışların benzer ses profilleri vardır. Bu süre içinde kayda değer derecede uzak bir mesafeden uzun namlulu bir silahın ateşlendiğine dair herhangi bir işitsel delil yoktur. Üç polis memurunun (A, C ve D) Elçi’ye yönelik doğrudan bir ateş hattı vardır ve silahlarını birden çok kere ateşledikleri görülmektedir. Aralarında polis memuru C, Elçi’ye yönelik açık ve engelsiz bir ateş hattıyla silahını ateşleyen tek memurdur. Araştırma olay yerindeki polis memurlarından kesin olarak hangisinin Elçi’nin ölümünden sorumlu olduğunu tespit etmemekle birlikte, kuvvetli suç şüphesi altında olan polis memurlarını saptamıştır. Öldürücü atışın Elçi’yi vurma kastıyla yapılmış olup olmadığının saptanması araştırmanın kapsamı dışındadır
Rapor açıklanmadan önce anma yapıldı
Tahir Elçi’nin katledilişinin 162. Haftasında da meslektaşları tarafından Diyarbakır Adliyesi önünde anıldı.
Anam etkinliğine, Van Barosu Başkanı Av. Zülküf UÇAR, İzmir Barosu Başkanı Av. Özkan YÜCEL, İzmir Barosu Genel Sekreteri Av. Perihan Çağrışım KAYADELEN ile Batman ve Şırnak Barosundan avukatlar katıldı
Etkinlikte konuşan Baro Başkanımız Av. Cihan AYDIN şunları söyledi;
“162 Hafta buluşmamızda yine Tahir Elçi’ye adalet için bir aradayız. Tahir Elçi İnsan Hakları Kürsüsü olarak karşınızdayız. Bugün aramızda İzmir Baro Başkanımız ve Van Baro Başkanımız var, bize destek verdikleri için kendilerine teşekkür ediyorum. Bugün daha önce de duyurmuştuk. Tahir Elçi soruşturmasıyla ilgili olarak, Londra Üniversitesi Adli Mimarlık Bölümüne bir uzman bilirkişi mütalaası hazırlattık. Ve bunu 14 Aralık 2018 tarihinde soruşturma savcısına ilettik. Arada 60 güne yakın bir zaman geçmiş durumda, bize söylendiği kadarıyla maalesef henüz bir gelişme yok. Bu rapor üzerine bir gelişme yok.”