Piyasaların durgun olduğunu ve siftahsız dükkân kapattıklarını belirten kuyumcu esnafı vatandaşın ise alım gücünün azaldığını ve altın alımında miktarda ciddi düşüşler yaşandığını söyledi. Tarihi Sur ilçesinde bulunan Kuyumcular Çarşısı esnaflarının umudu ise seçim sonrası piyasaların düzelmesi.
Diyarbakır’ın tarihi Sur ilçesinde Kuyumcular çarşısı esnafı ile yükselen altın ve döviz fiyatlarını ve bunun vatandaşın alım gücüne yansımasını konuştuk.
‘Umarım seçimlerden sonra piyasa normale döner’
Sur’un Kuyumcu esnaflarından Yusuf Yakışıklı, siftahsız dükkân kapattıklarını belirterek, piyasanın durgun olduğunu söyledi. Yakışıklı, şöyle konuştu: “Elinde altın olan vatandaşların bir kısmı altın fiyatlarındaki yükselişten dolayı bozuyorlar ama fiyatların daha da artacağı beklentisi içinde olanlar ise bekleyişteler. Çok az bir kesim ise döviz ve altın alıyor, çünkü fiyatların daha da yükseleceğini düşünüyorlar. Aslında bu bahsettiğim çok az bir kesimdir. Vatandaş daha çok bekleyişte ve altın piyasası da çok durdun. Şuan vatandaşın da esnafın da gözü seçimlerde ve seçimlerden sonra piyasaların normale dönmesini bekliyoruz. Şuan için çoğu esnafın siftahsız dükkân açıp kapattığını görüyoruz. Altın ve döviz fiyatlarındaki anormal artışlar hem esnaf için hem vatandaş için hem de ülke ekonomisi için zarardır. Umarım seçimlerden sonra piyasa normale döner.”
‘Seçimle
Yakışıklı Kuyumun sahiplerinden Vedat Yakışıklı ise şunları söyledi: “Altın ve dövizdeki ani ve hızlı iniş çıkışlar piyasaları çok olumsuz etkilediği gibi vatandaşın da alım gücüne olumsuz etkileri oldu. Önceden düğün için, 7- 8 bilezik iki metre Halep Kordonu alan bir vatandaş bugün bilezik sayısını 4 – 5’e Halep Kordonunda da bir metreye düşmüş vaziyette. Altın fiyatları yükseldikçe insanlar alacağı altının miktarını azaltma yoluna gidiyor. Çünkü vatandaşın geliri sabit ama altın piyasasındaki artış çok fazla. Bundan birkaç hafta önceki fiyatlarla bugünkü fiyatları karşılaştırdığımızda düğün için altın alan bir vatandaş bugün en az 10 bin TL daha fazla bir ödeme yapmak zorunda. Bu da vatandaşın bütçesini sarsıyor. Vatandaş ise bu durumu alacağı altın miktarını düşürerek dengelemeye çalışıyor. Öyle ki, bazı vatandaşlar altın fiyatlarındaki anormal yükselişten dolayı düğünlerini ertelediler. Seçimlerden sonra altın fiyatları düşer diye düğünlerini erteleyenler var. Vatandaş geliyor altını beğeniyor, fiyatı öğreniyor ama almıyor, çünkü seçimlerden sonra düşer umuduyla bekleyişteler. Biz altın sektöründeki esnafların talebi de altın fiyatlarının düşmesidir. Çünkü fiyatlar yüksek olduğunda biz de iş yapamıyoruz. Siftahsız dükkân kapatan esnaflar var.”
‘Siftahsız dükkân kapatıyoruz’
Tarihi Sur esnaflarından Umut Gold’un sahibi Umut Bey ise aştın fiyatlarındaki yükselişin piyasaya etkileri ve vatandaşa yansımaları üzerine şunları söyledi: “Şuan vatandaşta büyük bir belirsizlik var, vatandaş ne altın alıyor ne de satıyor. Şuan aştın piyasası ölü durumda. Elinde altını olan vatandaş fiyatlar daha da yükselir diye bekliyor, altın alması gereken vatandaşlar da fiyatların düşmesini bekliyor. Yani, herkeste bir bekleyiş var ve piyasa durgun. Siftahsız dükkân kapattığımızı söyleyebilirim. Altın fiyatlarından dolayı düğününü erteleyen vatandaşlar var desem şaşırmayın. Düğününü erteleyemeyenler ise son güne kadar fiyatlar düşer diye son ana kadar bekleme taraftarı. Yine, düğün için altın alan vatandaşların altın alım miktarında düşüşler oldu. İki Metre Halep Kordonu alanlar bunu bir metreye düşürdüler. Bilezik sayısında ya da gramajında hatta ayarında düşüşler oldu. Seçimden sonra piyasaların düzeleceği yönünde bir beklenti var ama onun da akıbeti belli değil, çünkü seçimlerden sonra nasıl bir tablo oluşacak onu da öngörmek zor. Ya piyasalar seçimlerden sonra düzelecek ya da bu belirsizlik sürerse de esnaf kapısına kilit vuracak. Büyük sermaye kriz ve belirsizlik dönemlerinde yine paralarına para katacaklar ama küçük esnaf arada ezilecek, yok olacak.”
‘Kız tarafı insaflı davransın, damatların üzerine fazla gitmesinler!’
Kuyumcular Çarşısı esnaflarından Hakim Önen, düğün yapan vatandaşların sorunlarına işaret ederek, kız tarafının insaflı olmasını istedi. Önen, şöyle konutu: “Altın ve dövizde fiyatlar yüksek olduğu için vatandaş altın almıyor. Biz de esnaflar olarak boş boş oturuyoruz. Bir ara yine altın fiyatları 130 TL’den 170’lere çıktığında o zaman altın bozduran vatandaşlar olmuştu. Şimdi ise vatandaşın elinde, yastık altında da pek altın kaldığını düşünmüyorum. Yani bugün fiyatlar yüksel olduğu halde altın bozduran pek kimse yok. Ya daha da yükselir diye bir bekleyiş olabilir ya da gerçekten artık vatandaşın elinde altın kalmadı. Bugün en büyük sıkıntı içinde olan vatandaşlar düğün tarihi almış ve seçimden önce düğün yapmak zorunda kalan vatandaşlar. Altın fiyatları yüksek vatandaş altın almıyor ve haliyle düğünü atlatmak için kiralık altın talebinde olan vatandaşlar dahi oluyor. Tabii bu da kolay değil, çünkü çok büyük bir güven varsa ortada böyle bir şey olabilir. Geçenlerde uzun süredir müşterim olan bir vatandaşa kiralık altın verdim ve düğünden sonra geri getirdi. Yani, altını satın alamayan vatandaş kiralama yoluna başvuruyor. Ya da düğün yapan aileler aldıkları altın miktarında düşüşe gitmek zorunda kalıyorlar. Ama burada da ailelerin karşılıklı anlayış göstermesi önemli, çünkü bazı aileler dediğim dedik diyerek işi yokuşa sürebiliyor. Bu durumda da vatandaş pahalı mahalı demiyor mecburen borç altına giriyor. Geçen bir damat geldi elinde bir liste var ve böyle durumda olan damatların işi gerçekten piyasaların böylesine yüksek olduğu dönemlerde işi çok zor. Allah onların yardımcısı olsun. Bir hafta önce bir buçuk metrelik Halep Kordonu 13 bin TL civarındaydı, şimdi ise aynı zincir 16 bin TL civarında. Yani bir haftada vatandaşın bir zincirden kaybı 3 bin TL. Bunu bilezik ve diğer ziynet eşyalarında düşünün ve düğün yapmak zorunda olan bir ailenin içine düştüğü ekonomik sıkıntıyı hesap edin. 30 gramlık bir bilezik fiyatı bugün için 2 bin TL civarında bir ek külfet getirdi. 10 tane bilezik alan bir damat bundan iki hafta öncesine göre yaklaşık 20 bin TL zarardadır. Çünkü iki hafta önce 4 bin TL olan bilezik bugün 6 bin TL civarında. Buradan kız tarafına seslenmek istiyorum, biraz insaflı davransınlar, damatların üzerine fazla gitmesinler.”
‘İşlerimiz yüzde 75 düştü’
Kuyumcu Mehmet Ezin ise şunları söyledi: “Daha önce 22 ayar bilezik alan vatandaşlar şimdi 14 ayar bilezik alıyorlar. Yükselen fiyatları vatandaşın düşük ayar altına yönelmesine neden oldu. Düğünlerde çeyrek altın takanlar artık gram altın takıyorlar. 2 metre Halep Kordonu alan artık bunu bir metreye düşürmek zorunda kaldı. Yine, bilezikte önceden 30 gram istenirdi ama şimdi özellikle 17 gram bileziklere yönelim arttı. Adı bilezik ama gramajı düşük. Vatandaş artık pek altın satmıyor, çünkü onlarda da altın kalmadı. Bana göre vatandaşın yastık altı eridi gitti. Şuan altın fiyatları zirvede ve bizim şuan harıl harıl hurda almamız gerekiyor ama bakın dükkânda müşteri yok ve akşama kadar boş boş bekliyoruz. Ramazanın ilk haftası ile bu hafta arasında bile dağlar kadar fark var ve bugün iş yapamıyoruz. İşlerimiz yüzde 75 düştü desem yeridir.”
‘Vatandaş son güne kadar şansını zorluyor’
Kuyumcular çarşısı esnaflarından Şeyhmus Ay ise altın almak zorunda kalan vatandaşların içinde bulunduğu sıkışık duruma değinerek şunları söyledi: “Geldiğimiz süreçte Doların yükselişi altın fiyatlarını da arttırdı ve vatandaşın ise alım gücü çok zayıf. Satışlarımız yüzde 70 oranında düştü. Bu düşüşte bir miktar Ramazan ayının da etkisi var ama daha çok piyasalardaki anormal yükselişin etkisi var. Vatandaş daha çok satıyor ama eskisi gibi altın da kalmadı vatandaşın elinde. Düğün yapan vatandaşların işi çok zor onlar ister istemez altın almak zorundalar ama onlar da erteleyebildikleri kadar ertelemek istiyorlar. Düğün arifesinde gelip mecburen altın alıyorlar. Yani, vatandaş son güne kadar şansını zorluyor. Yine, bilezik sayısında da düşüşler oluyor, önceden 6 bilezik alan bir vatandaş bu sayıyı dörde düşürmeye çalışıyor. Önceden daha gösterişli setlere yönelen vatandaşlar şimdi daha uygun setler aramaya çalışıyor.”
‘Herkes seçim sonrasını bekliyor, inşallah bir istikrar yakalanır’
Altınay Kuyumculuktan Fuat Altunhan, seçim sonrası piyasaların düzelmesini beklediklerini söyledi. Altunhan, şöyle konuştu: “Şuan altın alımları biraz durdu. İnsanlar çok zaruri olmadıkça altın almıyor, çünkü altın fiyatlarında istikrar yok. İşlerimizin yüzde 30 düştüğünü söyleyebilirim. Tabi bu oran güne göre farklılık gösterebiliyor. Fiyatlar yüksek olduğu için altın satan vatandaşlar oluyor, çünkü altın 178’lerden 200’e dayandı. Tabii herkes şuan seçim sonrasını bekliyor, inşallah bir istikrar yakalanır. Şuan dövizi, altını olan herkes bunu yastık altında tutuyordur.”
‘Kimse bugünden yarın ne olacağını kestiremiyor’
Altın fiyatlarındaki anormal yükselişten dolayı altın alamayan ve düğün yapmak zorunda olan vatandaşlar için ödünç altın almanın istisna olduğunu ifade eden Kuyumcu esnafı Mehmet Ödoğlu, şunları söyledi: “İnanın on gündür siftahsız açıp kapatıyoruz. Altın almak isteyenler fiyatların düşmesini bekliyor, satmak isteyenler piyasa daha da yükselebilir beklentisi içindeler. Biz esnaflar da bu durumda boş boş oturuyoruz. Vatandaşın 1Milyar TL’si son on gün içinde 800 bin TL’ye düştü ve bu da bir nevi gizili bir devalüasyondur. Bunun ne olacağı da belli değil. Şuan bir seçim ekonomisi var ve yarın işler nasıl olacak belli değil. Tabii düğünü olan vatandaş ise son ana kadar bekliyor ve artık erteleyecek yeri yoksa mecbur, bıçak kemiğe dayandığında pahalı da olsa gelip altın alıyor. Altın fiyatlarındaki yükselişe rağmen düğünü olan ve mecbur kalan aileler para bulamayınca emanet altın bulma yoluna gidiyorlar ama burada da işler çok zor. Çünkü bu devirde böyle bir şey hem çok büyük güven gerektiriyor hem de çok riskli. O yüzden çok samimi dost olmadıktan sonra ya da çok sağlam bir kefili olmadıktan sonra kolay kolay emanet altın verilmez. Yani, emanet altın konusu bir istisnadır. Yine, düğünlerde takı takan vatandaşların da işi çok zor. Bugün bir emekli vatandaş çeyrek bir altın taksa maaşın dörtte biri gitti. Onun için artık düğünlerde çeyrek takmak da çok zorlaştı. Seçim sonrası piyasalar düzelmeli diye bir beklenti olsa da seçim harcamalarını yerine koymak için hükümet yeni zamlar yapabilir. Yani, belirsizlik seçimden sonra da devam eder diye düşünüyorum. İnanın bugünden kimse yarın ne olacağını kestiremiyor.”