Ali Abbas Yılmaz - Özel
TİGRİS HABER - Kılıçaslan ve Gölcü küçük esnafların ve dar gelirli vatandaşların borçlarının kapsam dışı bırakıldığını belirtiler.
TBMM’de kabul edilen 7256 sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” 17.11.2020 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmişti.
Yapılandırma kanununda yapılan düzenlemelerin neler getirdiğini, neleri kapsadığını ve hangi borçların kapsam dışı kaldığını Tigris Haber ekonomi yazarları Adil Kılıçaslan ve Sercan Gölcü’ye sorduk.
Tigris Haber: Meclis 7256 sayılı yapılandırma kanunu çıkardı. Bu kanunun kapsamadığı borçlar var mı?
Adil Kılıçaslan: Bu kanun işletmelerin ödeme tarihi 31 Ağustos 2020’ye kadar olan borçlarını yapılandırıyor.
Kapsamı açmak gerekirse, gümrük, KDV, damga vergisi, emlak, işverenin ödediği SGK primleri, KOSGEB destek geri ödemeleri, Ticaret Sanayi Odaları aidat ve ceza ödemelerini, trafik cezalarını kapsıyor. Kapsamadığı 3 konu başlığı var.
1-Mücbir sebep dolayısıyla ödemeleri ertelenen işletmelerin (küçük esnafın) borçları bu yasaya dâhil olmuyor.
2-Emeği ile geçinen, işsizlik, ücretsiz izin, kısmi çalışma ödeneği alan vatandaşın elektrik, su, doğalgaz, telefon gibi zorunlu harcamalarında yapılandırma yok. Trafik cezaları kapsamda ama maske cezalarına yok.
3-Pandemi şartları nedeniyle yenilenmesi gereken ruhsatların tebligatı yapılmadığı için iptal edilen ruhsatların yenilenmesi gerekir. Zaten yenileme ücreti alınacak, hazineye para girecek, üretim devam edecek.
Yani halkımızda hani bir deyim var ya, “Parasız adam lüzumsuz adam” işte buna göre yapılandırma kapsamı belirlenmiş.
21 milyon aileden en az 16 milyonu asgari ücret (açlık) sınırında yaşıyor ama 2020 yılında 80 milyar gelir vergisi ödeyen, aldıkları ürüne KDV ödeyen, ‘masken yok’ diye ceza kesilen ailelerin devlete ait ödemelerine yapılandırma gelmiyor.
O kadar eşitlikçi devletiz ki gözlerimiz yaşarıyor. Devlet yöneticilerimiz halkına yardımcı olmak için çırpınıyor.
Varlık affı da bu yapılandırmanın içerisinde. Paran varsa ama ödemediysen yapılandırmaya dâhilsin.
Tigris Haber: Sizce yapılandırma kanununda neler olmalıydı?
Adil Kılıçaslan: Bence brüt asgari ücret emekçinin eline geçmeden kesintiler yapılmamalı. Yani SGK kanunen özerk yapıda ama primlerden topladığı paralar nedense çoğunlukla devlet tahviline yatırılmıştı. Hâlbuki biriken paralarla OYAK gibi işletmeler açılsaydı hem çalışanlarımız disiplinli, eğitim esaslı işletmelerde çalışır, kanuni hakları gasp edilmez, işletmeleri sahiplenirler ve verimli çalışırlardı.
Yeni teknolojiler az emek çok makineleşme ve otomasyonla gelir artışı sağlardı. Zor durumlarda yolumuz açık olurdu.
İşletmelere giriş sınavlarında soru havuzu önceden verilerek ve sınavda en çok soru cevaplayan sırasına göre işçi alımı yapılarak, işçiler temel mesleki eğitim almış olurlardı.
İhtiyaçlarını alırken çalıştığı veya benzer işletmelerin ürünlerini, hizmetlerini alarak her bir işverenlik duygusunu tatmış olurlardı.
Tigris Haber: Yapılandırma kanunun ne gibi avantajları var?
Sercan Gölcü: Bakıldığı zaman borç yapılandırılmasında büyük avantajlar var. Borç ne kadar eski tarihli ise eski tarihten olan borçların gecikme faizi ve zamları borç miktarını yani anaparayı çok fazla aşmış bulunduğundan yurtiçi üretici fiyat endeksleriyle yapılandırma yapılacağından büyük avantajlara varılmaktadır. Tabi şu var özellikle SGK’da peşin ödemenin çok büyük ödeme kolaylığı vardır. Çünkü taksitlendirme değil de peşin ödeme seçeneği ile yapılandırıldığı için borç vade farkı ilave edilmez. Bu da komik bir rakam anaparaya ilave edilmektedir.
Tigris Haber: Yapılandırma işlemi yapan tahakkuk memuru hatalı yapılandırma yaptı mı?
Sercan Gölcü: Evet yanlış yapılandırma yapan tahakkuk memurları mevcut. Yani kapsama girdiği halde yapılandırma işlemi yapılan bir sürü işlem var. Burada memur ya kanunu tam içeriğini bilmiyor ya da sistemsel sorunlar da söz konusu.. Bunun için bilinçli mükellefler mali müşavirlerine bilirkişilerine söz konusu yapılandırma işlemlerini incelerdiler ve söz konusu yanlışlıkları bu kişiler aracılığıyla çözüme kavuşturdular.
Tigris Haber: Yapılandırma yapıldığında bir sonraki tahakkukta vergi ve SGKteşvik indirimlerinden faydalanılıyor mu?
Sercan Gölcü: Yapılandırma yapıldığında borç sistem tarafından durdurulup ve interaktif vergi dairesi sistemi tarafından vadesi geçmiş borçlar ekranından silinir. Ve bu sebeple yatırım teşvik belgesi bulunan mükellefler, hem muhtasar terkin indiriminden hem de SGKindirimlerinden faydalanabilirler.
Tigris Haber: Mükellefler Yapılandırma yapıldığında vergi ve sgk borcu yoktur yazılarını sistemden alabilirler mi?
Sercan Gölcü: Bir önceki sorunun cevabında bahsetmiş olduğumuz yapılandırma yapıldığında borç interaktif vergi dairesi sistemi tarafından durdurulup vadesi geçmiş borç ekranından sistemden düşüldüğü için mükellefler vergi ve SGK borç yoktur yazılarını sistemden alabilirler.
Tigris Haber: Peki bu vergi ve SGK yapılandırmaları yapıldı ödeme gününde borçlar düzenli ödenir mi?
Sercan Gölcü: Busoru aslında daha önce vergi adlarında yapılandırma yapan mükelleflerin ödemelerine bakarak cevaplayabiliriz. Durum şöyle her 10 kişiden 6’sı yapılandırma ödeme planına uymuştur.
Yani şunu söylemek gerekirse mükellefler vergi affı çıktığında ilkin iştahlı gibiler. Fakat ödeme günü geldiğinde bu yapılandırma borçlarını son sıraya bırakmış olduklarından (maaş ödemeleri, cari ödemeleri, hammadde alımları vs) yapılandırılan ödeme planına pek uymamakta ve bunun sonucunda yapılandırma bozulmaktadır. Bu vergi affında da buna şahit olacağız ve bir sonraki vergi affı nasılsa gelecek diye mükellefler pek kulak asmayacaktır.
Tigris Haber: Bağ-kur yapılandırması ile ilgili kolaylaştırıcı önlemler alınmalı mıydı?
Sercan Gölcü: Evet bununla ilgili birçok mükellef sitem etmektedir. Çünkü Pandemi sürecinde sokağa çıkma kısıtlamalarından dolayı iş yapamadılar. Şimdi ise bağkurdan dolayı işveren sisteminde yaptıkları yapılandırma için mart ayında nasıl ödeyeceklerini kara kara düşünmekteler. Aslında bununla ilgili daha iyileştirici, ödemede kolaylık veya indirimler uygulanabilirdi. Yani anaparanın şu kadarını almıyorum denebilirdi. (%15-%20 indirimler sağlanabilirdi)
Tigris Haber: Yapılandırma kapsamında uygulanan gecikme faizleri ve vade farkları neye göre belirlendi?
Sercan Gölcü: Üretici fiyat endekslerine göre hesaplandığını biliyoruz. (Yani enflasyon oranı) Kanunda açıklama var. Lakin hesaplamanın neye göre yapıldığı açık veriler veya sistemsel veriler tam sağlanmadı oluşturulmadı.
Tigris Haber: Yapılandırmada başka önemli bir konu var mı?
Sercan Gölcü: Aslında o kadar konu var ki. Şu eklenseydi daha iyi olurdu dediklerimiz. Adil Bey zaten açıkladı. Ama tarafıma ulaşan bir konu da maden işletmelerin hazine payı 7256 sayılı yapılandırma kanunu kapsamına alınmasına rağmen Orman Payı dediğimiz ek devlet hakkı ve arazi izin bedellerinin yapılandırma kapsamına alınmaması maden işletmelerini zor durumda bırakmıştır. Adil Bey ile verdiğimiz röportaj aslında gelecek bir diğer vergi affının örneğini oluşturma, eksikliklerin giderilmesi, kimsenin mağdur edilmemesi ve vergilendirmede alt yapının güçlü hale getirilmesi amaçlanmıştır.
Ne olmuştu?
TBMM tarafından kabul edilen 7256 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun 17.11.2020 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmişti.
7256 sayılı Kanunla başta kesinleşmiş vergi ve ceza borçları, sigorta prim borçları, idari para cezaları, öğrenim ve katkı kredisi borçları olmak üzere birçok kamu alacağının yapılandırılmasına imkan sağlanmış, yurtiçi ve yurtdışı varlıkların milli ekonomiye kazandırılması amacıyla varlık barışı düzenlemesi getirilmiş, işverenleri ve çalışanları desteklemek için çeşitli istihdam düzenlemeleri yapılmış, ayrıca gelir vergisi ve kurumlar vergisi başta olmak üzere çeşitli kanunlarında değişiklikler yapılmıştı.