DİYARBAKIR -Kayıtdışı elektrik ile sulama yapan çiftçilerin 1 dönümden 300 lira kazanç elde edebilmek için 3 bin 346 liralık elektrik harcadığı belirlendi.
Dicle EDAŞ’ın elektrik dağıtım hizmeti verdiği Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Batman, Siirt ve Şırnak’ın da içerisinde bulunduğu Mezopotamya bölgesi, dünyanın en değerli topraklarına ev sahipliği yapıyor. Bu toprakların su ile buluşması için son 40 yılda GAP kapsamında Atatürk, Karakaya, Silvan, Birecik gibi barajların yanı sulama tünelleri ve sulama kanalları yapıldı. Ancak, sulama kanallarının tamamlanması ve yetersiz kalması nedeniyle bölgede sayıları 30 bini bulan ve büyük kısmı kaçak olan su kuyuları açıldı. Elektrik bedeli ödememe alışkanlığının etkisiyle tarlalar, yer yer 700 metre yeraltından elektrik gücüyle çekilen suyla sulanmaya başladı. Sayaç takılmadan bedelsiz yapılan vahşi sulama yüzünden bereketli topraklar çoraklaşmaya, yeraltı su kaynakları tükenmeye başladı. Uzmanlar, DSİ’nin sulama kanallarını tamamlamakta geç kaldığını belirterek, kanallar için 1 milyar liranın gerektiğini ancak bir yılda kullanılan kaçak elektriğin 1,8 milyar lira olduğunu kaydetti.
KAZANCIN TAM 11 KATI ELEKTRİK TÜKETİLİYOR
Dicle EDAŞ dağıtım bölgesinde, özellikle de Şanlıurfa ve Mardin’in birçok yerinde 700 metre yeraltından çekilen su ile yapılan tarımsal sulama sırasında korkunç miktarlarda elektrik tüketiliyor. Yapılan hesaplamalara göre kayıt dışı elektrik kullanan ve 700 metreden su çeken bir çiftçi, bir dönüm pamukta sulama için yılda 3 bin 346 lira elektrik harcıyor. Çiftçilerin bildirdiğine göre, hasat sonrası bir dönümden elde edilen kazanç ise, masraflar düştükten sonra sadece 300 lira. Yani kazanılan paranın tam 11 katı elektrik, bedeli ödemediği için rahatlıkla kullanabiliyor. Söz konusu illerdeki çiftçilerin bir kesimi, kullandıkları elektriğin ortaya çıkmaması için sayaç takılmasına karşı çıkıyorlar. İşin garip tarafı ise, kayıt dışı elektrik ile tarımsal sulama yapanların, kullandıkları elektriğin ederi hakkında hiç bilgi sahibi olmamaları.
KAÇAK KULLANIMIN BEDELİ 1,8 MİLYAR LİRA
Dicle EDAŞ dağıtım bölgesindeki kaçağın parasal değeri yaklaşık 6 milyar lirayken, bunun 1.8 milyar lirası tarımsal sulamada kullanılıyor. Başta Şanlıurfa, Mardin ve Diyarbakır olmak üzere 6 ilde tarımsal sulamada kullanılan ve bedeli ödenmeyen kaçak elektriğin miktarı ise 5 milyar kWh dolayında. İhtiyacın üzerinde kullanılarak yüzde 75’i israf edilen kaçak elektriğin bedeli ise bütün toplumdan çıkıyor. Sadece tarımsal sulamada kullanılan kaçak elektrik, Türkiye’nin cari açığına yılda 400 milyon USD olarak yansıyor. Bunun ise büyük bir kısmı Rusya’dan doğalgaz alımına gidiyor.
ASIL DESTEKLEMEYİ ENERJİ ŞİRKETİ YAPIYOR
Dicle EDAŞ yetkilileri, bölge illerindeki çiftçilere Tarım Gıda ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından Çiftçi Kayıt Sistemi'ne göre (ÇKS) yılda ortalama 1,4 milyar lira tarımsal destekleme parası ödendiğine dikkat çekerek, bunun karşılığında tarımsal sulamada bedeli ödenmeden harcanan elektriğin bedelinin 1,8 milyar lira olduğunun altını çizdi. Yetkililer, söz konusu rakamlara bakıldığında, bölge çiftçisine en büyük tarımsal desteklemeyi bölgenin enerji şirketi Dicle EDAŞ'ın yaptığının ortaya çıktığını kaydetti. Dicle EDAŞ yetkilileri, özellikle yaz aylarında tarımsal sulamada kaçak kullanım yüzünden elektrik şebekelerinin zarar gördüğünü, bunun da enerjide dalgalanmalara ve dolayısıyla da kesintilere yol açarak sağlık, iletişim ve eğitim gibi alanlarda aksaklıklara neden olduğunu vurguladı.