Salgında milyonlarca kişi işsiz kaldı, sayı artabilir

Koronavirüsü dünya ekonomisini sarsarken, Türkiye salgına ekonomik krizin ortasında yakalandı. Düşük üretim, yüksek cari açık, yüksek dış borç ve yüksek seviyelerdeki kur baskısı altındaki Türkiye ekonomisi, geçen yıl kamu bankaları eliyle kredi artışlarına rağmen istediği büyüme oranını yakalayamadı.

Korona virüsü salgını nedeniyle açıklanan ‘ekonomi paketi’ ise kredi borçlarını ek faizle 3 ay ötelemeyle sınırlı kaldı. Salgın öncesi dahi tarihi seviyelere gelen işsizlik, bu dönemde de endişe verici boyutlara ulaştı. Salgın öncesi resmi verilere göre işsiz sayısı 4 milyon 394 bin kişi olurken, iş aramayıp çalışmaya hazır olanlar ile mevsimlik çalışanlar dahil edildiğinde geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 20,2’ye çıkarken, işsiz sayısı da 6 milyon 984 bine yükseldi. Hesaplamalara göre zamana bağlı eksik istihdam ve yetersiz istihdam eklendiğinde ise işsizlik oranı yüzde 23,6’ya yükselirken, işsiz sayısı 8 milyon 172 bin kişiye ulaştı.

CHP, koronavirüs salgını nedeniyle şimdilik geçici olarak kapatılan işyerlerine ilişkin yaptığı çalışma ise işsizliğin çok daha yüksek seviyelere geldiğini ortaya koydu. Cumhuriyet’ten Mahmut Lıcalı’nın haberine göre CHP, Türkiye genelinde faaliyetlerine geçici olarak son verilen işyeri sayısının 144 bin 690 olduğunu tespit etti. Bu işyerlerinde geçici ya da kalıcı olarak işten çıkarılanların sayısı ise yaklaşık olarak 5 milyon 190 bini buluyor.

İŞ KOLLARINA GÖRE SALGINDA İŞSİZ KALANLAR

-Berber, kuaför ve güzellik salonunda istihdam edilirken şu an salgın nedeniyle çalışamayan kişi sayısı 504 bin kişi.

–Alışveriş merkezlerinde istihdam edilen ve şu an çalışamayan kişi sayısı 500 bin kişi.

–Kahvehanelerde işletmeci ve garson olarak istihdam edilirken, şu anda çalışmayan kişi sayısı 259 bin kişi.

-Salgında eğitime ara verilen okullar, üniversiteler ve yurtların kantilerinde çalışan kişi sayısı yaklaşık 150 bin kişi.

–Okul servis araçlarındaki şoför ve görevlilerin sayısı yaklaşık 360 bin kişi.

–Faaliyetleri sınırlandırılan ya da kapatılan lokanta, restoran ve kafelerde çalışan kişi sayısı 1 milyon 900 bin kişi.

–Motorlu kurye çalışanlarının büyük bir kısmının da ticaretin azalması nedeniyle işsiz kaldığı belirtilirken, bu süreçte işsiz kalanların sayısı 500 bin kişi.

–Gündelik olarak evlerde çalışan yaklaşık 1 milyon kişi.

–Sokakların boşalması nedeniyle sokaklarda çeşitli gıda ve ürünleri satan sokak satıcılarının 1 milyonunun da işsiz kaldığı tahmin ediliyor.

3 FARKLI SENARYO

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun partilere gönderdiği raporda ise salgının seyrine göre 3 farkle senaryo ele alındı.

Olası senaryo: Vaka sayısının 1000 ile 10 bin arasında olduğu olası senaryoya göre haziran ayı sonu itibarıyla dolar kurunun 8 TL’ye kadar çıkabileceği; tarım sektörünün 1 puan; sanayi sektörünün 5 puan; inşaat sektörünün 2.5 puan; hizmetler sektörünün 7 puan; genel olarak büyümenin 5 puan küçülebileceği belirtiliyor. Olası senaryoda; 1.5 milyon ya da 2.7 milyon kişinin işsiz kalabileceği; enflasyonun da 5 puan ya da 7 puan artabileceği tahmini yapıldı. Türkiye’de bölgesel karantinanın uygulanması gerektiği belirtilen olası senaryoda pandeminin dünya genelinde devam edeceği belirtiliyor.

Kötümser senaryo: Vaka sayısının 10 bin ile 100 bin arasında olduğu kötümser senaryoya göre Haziran ayı sonu itibarıyla dolar kuruyla ilgili sabit kur rejimine geçileceği tahmini yapılıyor. Kötümser senaryoda; tarım sektörünün 7 puan, sanayi sektörünün 15 puan, inşaat sektörünün 3,5 puan, hizmetler sektörünün 15 puan; genel olarak büyümenin ise 15 puan küçülebileceği belirtiliyor. Kötümser senaryoda 3,9 milyon ya da 6 milyon kişinin işsiz kalabileceği; enflasyonun da 20 ya da 30 puan artabileceği tahmininde bulunuluyor. Türkiye’de birden fazla bölgede bölgesel karantinanın uygulanması gerektiği öngörülen kötümser senaryoda uluslararası ilişkilerin kesilebileceği kaydediliyor.

Felaket senaryosu: Vaka sayısının 100 bin ile 1 milyon arasında olduğu felaket senaryosunda dolar kuruyla ilgili sıkı sermaye kontrollerinin yaşanabileceği belirtiliyor. Felaket senaryosunda tarım sektörü 10 puan, sanayi sektörü 40 puan, inşaat sektörü 25 puan, hizmet sektörü 30 puan, genel büyümenin ise 30 puan küçüleceği tahmin ediliyor.  İşsiz sayısının 7 milyon ile 11 milyon arasında artabileceği; enflasyonun da 60 puan artacağı tahmini yer alıyor. Ulusal düzeyde karantina ve sokağa çıkma yasağının uygulanması gerektiği belirtilen felaket senaryosunda uluslararası ilişkilerin kesilmesiyle birlikte ülkeler arasında savaş çıkma riskinin artacağı belirtiliyor.