Saç kesme ve Mahsa Amînî...

Ali İhsan ÇETİN

Kadınlı, erkekli olarak saç uzatma, örgü yapma eski bir Kürt kültürüdür. Bununla birlikte saç kesme geleneği de Kürtlerde yas tutmanın, acıyı ifade etmenin bir sembolüdür, kadim bir kültürüdür.

Kadınların, çocuk yaştan itibaren yas tutmanın dışında saç kesmesi hoş karşılanmaz, hatta ayıplanırdı.

Erkek çocukların saçı bile gelişi güzel kesilmezdi, çocuk belli bir yaşa gelince ailenin tüm bireylerinin katılımıyla gerçekleşen bir törende, belli bir ritüelle, ailenin bilge yaşlısı tarafından kesilirdi. Saçı kesilen çocuk, kendi hayatı hakkında karar verme yaşına gelince isterse saçını kesmeye devam ederdi, isterse saçını uzatmaya karar verirdi.

Saçını uzatmaya karar vermiş erkekler, özellikle de Ezdayî inancını taşıyan din adamları ve kadınlar, özenle saçlarını uzatırlardı. Saç uzatan bu erkekler, kadınlar, örgü haline getirdikleri saçlarını, başlarının iki yanından sarkıtırlardı. Saç örgüsü kadının ve erkeğin saygınlığını, itibarını, onurunu ifade ederdi. Kadınlar yada saçını uzatmış erkekler, bir yakınlarını kaybettiklerinde, ciddi bir travma yaşadıklarında, büyük bir acıyla karşılaştıklarında, yaslarının bir ifadesi olarak saç örgülerini dipten keserlerdi. Bu durumlarda bir örgü veya örgülerin tamamı kesilirdi. Kesilen saç örgüleri, bazen kaybedilen kişinin mezar taşına bağlanır, bazen yas tutulan evin damına dikilen bir ağaca asılır, bazen ise temiz bir bez veya bir mendilin içinde bir ömür boyu saklanırdı.

Tarihten gelen Kürtlerin bu geleneği, İran Ahlak Polisinin işkencesi sonucu hayatını kaybeden 22 yaşındaki Saqizlı Kürt Kadın Jîna Mahsa Amînî'nin yasıyla bütün dünyaya yayıldı.

Geçmişte bir ailede, bir köyde yaşanan acı, tutulan yas nedeniyle gerçekleşen saç kesme olayı, günümüzde tüm dünya kadınlarının Jîna Mahsa Amînî'nin acısında ortaklaşmasının, İran devletinin kadına yönelik ağır şiddetine karşı geliştirilen kadın mücadelesinde birleşmenin bir sembolü haline geldi.

Jîna Mahsa Amînî'nin yasına katılan kadınlar, yeni bir mücadelede buluşuyor, yani giderek tüm dünyaya yayılan ‘Saç Kesme Devrimi’nde birleşmeye doğru hızla yol alıyor…