Rawest'ten yeni araştırma: AK Parti oy kaybediyor

Ali Abbas Yılmaz / Özel

TİGRİS HABER - Rawest’in hazırladığı rapora göre, bölgede kayyum uygulamalarından rahatsızların oranı ise yüzde76’dan 82’ye yükseldi. Katılımcıların yüzde 67’si hanelerinin ekonomik durumunun kötüye gittiğini belirtirken, hayattan memnuniyeti düşük olanların oranı ise, yüzde 61 olarak kaydedildi. Diyarbakır'ın üçüncü partisi CHP oylarını ikiye katlarken, CHP+DEVA+Gelecek partileri 7 puan civarında oy alıyor. Bölgede Davutoğlu ve partisinin bilinirliği ise Babacan ve DEVA’dan daha fazla.

AK Partiye oy veren 3 kişiden biri parlamenter sistem istiyor

Raporda mevcut başkanlık sisteminden memnun olanların oranı yüzde 20’den az olarak tespit edilirken, bu oranın kahir ekseriyeti de AK Partililerden oluşuyor. AK Partililerin yüzde 57’si sistemin bu halinden memnuniyet bildirirken, %12’si başkanın yetkilerinin azaltılmasını istiyor.  AK Parti’ye oy vermiş her 3 kişiden yaklaşık 1’i parlamenter sisteme dönülmesi gerektiğini düşünüyor.

Rawest Araştırma’nın Aralık 2020’de Diyarbakır, Mardin, Urfa ve Van’da 20 ilçe ve 100 mahallede Bin 497 kişiyle yüz yüze yaptığı anket çalışmasında bölgenin siyasi eğilimlerini raporlaştırdı.

3 bölüm halinde hazırlanan raporun ilk bölümünde genel sorunlar ve bunlara yaklaşım yer alırken, İkinci bölümde siyasi partilere ilişkin algı, mesafe ve partilerin oy oranları ve üçüncü bölümde ise, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görevine ilişkin değerlendirmeleri ile Cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin muhtemel senaryolar ve adaylar değerlendirildi.

Bölgenin en önemli sorunlarının başında gelen ekonomik sorunlar anket katılımcılarının 3/2’si tarafından dile getirilirken, hanesinin ekonomik durumunun kötüye gittiğini söyleyenlerin oranı ise, yüzde 67 olarak kaydedildi. Ekonomiyi, ana dil, adalet, ayrımcılık ve eğitimsizlik gibi sorunlar takip etti.

Rapora göre, ana dili Türkçe olmayanlar için eğitimin iki dilli olması görüşü yüzde 54 ile öne çıkarken, katılımcıların yüzde 8’i sadece ana dilin olduğu bir eğitim sürecini destekliyor. Katılımcıların yüzde 27’si ise Türkçe ağırlıklı ancak ana dilin de öğretildiği bir modeli benimsiyor.

Bölgede belediyelere atanan kayyımlardan rahatsızlığın arttığı rapora yansırken, kayyım atamaları hakkında doğru-yanlış şeklinde görüş bildirenler baz alındığında Ağustos 2019’da yüzde 76 olan kayyımlardan rahatsızlık, şu anda yüzde 82 seviyesinde tespit edildi. Katılımcıların yüzde 67’si hanelerinin ekonomik durumunun kötüye gittiğini belirtirken, hayattan memnuniyeti düşük olanların oranı ise yüzde 61 olarak kaydedildi.

HDP seçmenini koruyor

Raporda siyasi partilere ilişkin değerlendirmelerde AK Parti bölgede güç kaybettiği tespitine yer verildi. Rapora göre, “2018’de AK Parti’ye oy vermiş 100 kişiden 25’i uzaklaşıyor. Çoğunun ilk durağı kararsız olan bu 25 kişiden 9’u sandık başında olması durumunda partisine dönme eğilimi gösteriyor. CHP: Yerel seçimlerde HDP’nin kurumsal desteğini alan parti bu sürecin çıktılarını almaya başlamış görünüyor. 2018’de yüzde 2,5 civarı olan oyunu yaklaşık üç katına çıkaran CHP, oy grafiklerinde göze çarpıyor. HDP desteğini büyük ölçüde koruyor. HDP’ye karşı yürütülen yargısal süreçler ve negatif medya kampanyalarının HDP seçmenini pek etkilemediği görülüyor. HDP’ye oy vermiş seçmenin kahir ekseriyeti burada durmaya devam ediyor. DEVA ve GELECEK, bölgede seçmenin yarısı tarafından biliniyor. Davutoğlu’nun eski Başbakan olması sebebiyle kendisi ve partisi daha çok bilinirken Babacan ve DEVA daha az bilinmesine rağmen daha fazla ilgi görüyor. Kararsızların oransal dağıtıldığı tabloda Gelecek Partisi bölge seçmeninde %3,7 Deva Partisi, %5oy alıyor.”

Erdoğan’a bölgeden destek yüzde 30

Rapora yansıdığı şekliyle seçmenlerin yüzde 70’i parlamenter sisteme dönülmesi gerektiğini düşünürken, bu oranın önemli bir kısmı ise parlamenter sistemin eskisi gibi kalmaması gerektiğini ve iyileştirilmesi gerektiğini vurguluyorlar. AK Partililerin de yaklaşık üçte biri başkanlık sisteminin yerine parlamenter sistemi savunuyor. Bölgedeki seçmenin yaklaşık yüzde 61’i Erdoğan’ın Cumhurbaşkanlığı görevini iyi yapmadığını düşünüyor. Bu bahiste katılımcıların yüzde 20’si orta, bir o kadarı da yüksek puan veriyor. Muhtemel bir Cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan’a oy vereceğini söyleyenlerin oranı yüzde 30’u geçmiyor ama Erdoğan’ın seçimi kazanabileceğini düşünenlerin oranı ise yüzde 55’i geçiyor. Muhtemel bir seçimde muhalefetin ortak adayı olarak en çok öne çıkan isim Ekrem İmamoğlu. Bölgedeki katılımcılar Yavaş’a ülkücü geçmişi sebebiyle şerh koysalar da Yavaş ile olan mesafe Akşener kadar değil. Abdullah Gül bölgedeki seçmen için hala güçlü bir alternatif. Ali Babacan henüz bir Cumhurbaşkanı adayı olarak gündeme alınmıyor ancak olması durumunda onun da şansının yüksek olacağı dile getiriliyor.

 Yüzde 82 kayyumları yanlış buluyor

Katılımcıların üçte ikisi belediyelere kayyım atanmasını yanlış bulurken, uygulamayı doğru bulanların oranı ise yüzde 5’in altında kaldı.

Rawest’in Ağustos 2019’da Diyarbakır, Mardin ve Van’da yürüttüğü araştırmada kayyumlar hakkında olumlu/olumsuz görüş beyan edenlerin oranı yüzde76 iken, Urfa’nın da dahil olduğu dört şehirde bugün olumlu/olumsuz görüş beyan edenler arasında kayyumları yanlış bulanların oranı ise 82’ye yükseldi.

Kayyumlardan rahatsızlık yükseliyor

Rapora göre, “Belediyeler kayyım atama politikası hakkında görüş paylaşan katılımcıların şehir ve parti kırılmalarına bakıldığında; AK Parti seçmeninin yarıya yakınının bu uygulamayı yanlış bulduğu anlaşılıyor. Belediyelerine kayyım atanmış olan Diyarbakır, Mardin ve Van’da katılımcıların kahir ekseriyeti bu uygulamadan rahatsız iken AK Parti tarafından yönetilen Urfa’da da seçmenin üçte ikisi bu uygulamayı yanlış buluyor.”

Bölgede Gelecek Partisi’nin bilinirliği daha fazla

Bölgede seçmenin yarısı yeni partileri bilmezken, Gelecek Partisi, DEVA’dan daha çok tanınıyor. Ali Babacan’ın bir parti kurduğunu yani Deva Partisi’ni bilenlerin oranı yüzde 46,8. Ahmet Davutoğlu’nun bir parti kurduğunu yani Gelecek Partisi’ni bilenlerin oranı yüzde 51,2. Kişilerin bilinirliğinde Davutoğlu ile Babacan arasındaki fark Davutoğlu lehine 14,5 puan iken, partilerin bilinirliğinde GELECEK ile DEVA arasındaki fark 4,5 puan.

Bölgenin 3’üncü partisi CHP

Katılımcıların yüzde 21’i kararsız olduğunu veya oy kullanmayacağını belirtirken, yüzde 21 olan bu kararsız ve oy kullanmayacak seçmenlere sorulan ikinci tur soru ile bu tutumu sürdürecek olanların sayısı azaltılmış ve %6’ya düşürülmüştür. İkinci tur sorusunda azaltılan kararsızlar oransal olarak dağıtıldığında ortaya çıkan tablo şöyledir: Katılımcılardan 2018’de oy kullananların dağılımı baz alındığında; AK Parti 34,7’den 28,5’e gerilemiş 6 puan kaybetmiştir. HDP 52,4’ten 50,5’e gerilemiş, 2 puan kaybetmiştir. CHP 2,7’den 7,4’e çıkmış, oyunu üç katına çıkarmıştır.DEVA5 puan alırken, GELECEK 3,1 puan almaktadır. Bu tablo ışığında bölgenin üçüncü partisi CHP’dir.

AK Partiden rahatsızlar DEVA’ya yöneliyor

Rapora göre, “DEVA, AK Parti’den daha erken kopmuş, parti ile ideolojik bağları daha zayıf ve daha şehirli kesimlerden oy alırken Gelecek Partisi ise AK Parti’den kopmuş olmakla beraber halen AK Parti ile duygusal bağlantısı bitmemiş, bir şekilde oradaki ideolojik ve söylemsel havaya kendini yakın hisseden ama AK Parti’den beklediklerini alamayan daha dindar, muhafazakâr seçmenden oy alıyor.”

AK Parti’ye oy vermiş her 3 kişiden yaklaşık 1’i parlamenter sisteme dönüş istiyor

Raporda öne çıkan tespitlere göre, sistem tercihi konusunda her 10 katılımcıdan en az 7’si parlamenter sisteme dönülmesi gerektiğini düşünürken, bunların da önemli bir kısmı parlamenter sistemin de eskisi gibi devam etmemesi gerektiğini söylüyor, iyileştirilmesi gerektiğini vurguluyorlar. Mevcut başkanlık sisteminden memnun olanların oranı yüzde 20’den az.  Bu oranın kahir ekseriyeti de AK Partililerden oluşuyor. AK Partililerin %57’si sistemin bu halinden memnuniyet bildirirken %12’si başkanın yetkilerinin azaltılmasını istiyorlar.  AK Parti’ye oy vermiş her 3 kişiden yaklaşık 1’i parlamenter sisteme dönülmesi gerektiğini düşünüyor. Her 100 katılımcıdan 20’si Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görev onayına orta düzey bir puan verirken 19 kişi yüksek puan veriyor. 100 kişiden 22’si düşük ve 39’u çok düşük puan veriyor. Erdoğan’a yüksek not verenlerin tamamına yakını AK Partililer. AK Parti seçmeninde Erdoğan’a düşük oy verenlerin toplamı %11. Erdoğan görevini hiç iyi yapmıyor diyenlerin en fazla olduğu şehirler Diyarbakır ve Van, çok iyi yapıyor diyenlerin oranının en yüksek olduğu şehir ise Urfa.

Bölgede İmamoğlu daha şanslı

Rawest’in araştırmasında derinlemesine görüşmelerde ise katılımcılar; “AK Parti seçmeninin Abdullah Gül ve Ali Babacan gibi isimlere yoğun ilgi gösterebileceklerini ancak İmamoğlu, Yavaş ve Akşener’in bu seçmen grubundan oy almalarının zor olacağını düşünüyorlar.  Babacan’ın adaylığının zayıf ihtimal olmakla beraber AK Partili seçmende olumlu etki uyandıracağını aktaran katılımcılar Gül’ün, AK Parti’de kemikleşmiş seçmenlerde dahi ciddi bir kırılma yaratacağını ifade ediyorlar. HDP’li seçmenin İmamoğlu’na kolay ikna edilebileceği ve İmamoğlu’nun bu havzadaki oyları toparlamada sıkıntı yaşamayacağı ifade edilirken Babacan ve Gül isimlerinin Akşener ve Yavaş’a nazaran HDP’li seçmenlerce daha kolay karşılık bulabileceği söyleniyor. Bölgede yaşayan Arap seçmen içerisinde yine Gül ve Babacan gibi eski AK Partili kimliği olan isimlerin daha çok öne çıkacağı İmamoğlu’nun bu seçmen nezdinde geri planda kalacağı ifade edilirken. Akşener ve Yavaş gibi isimlerin bu seçmen grubu içerisinde Kürt seçmene nazaran daha olumlu tepkiler alabileceği ihtimaline de yer veriliyor.”