Olan yoksula oldu!

Dolar yükseldi, ihracat arttı, yem fiyatları aldı başını gitti ama olan yoksul vatandaşa oldu. Çünkü yoksulun sofrasından eksik olmayan yumurta fiyatları iki katına çıktı ve bu zamlarla vatandaşın sofrasında bir yumurta daha eksildi.

Son haftalarda 7 lira olan 30’lu yumurtanın koli fiyatının son gelen zamlarla yüzde yüz artarak 14 liraya kadar yükselmesi iç piyasadaki perakende yumurta satışlarında %50’lere varan düşüşlere neden olurken, görüşlerine başvurduğumuz kimi esnaflar ise yumurta fiyatlarındaki artışın büyük firmaların fırsatçılığına ve aşırı kar hırsına bağladılar.

Yumurta ihracatındaki artış, İran’da kuş gribi görülmesi, Doların yükselmesi, yem fiyatları maliyetindeki yükselme gibi nedenler yumurta fiyatlarındaki artışın nedenleri mi? bilinmez ama bilinen bir şey varsa o da son zamlarla birlikte iki katına çıkan yumurta fiyatları yoksul vatandaşların sofrasını daha da fakirleştirdi. 

Dolardaki kur artışı ve komşu ülkelerde görüldüğü söylenen kuş gribi hastalığı ile diğer ülkelerin Türkiye’den yumurta ihracat etmeleri yumurta fiyatlarını yüzde 100 oranında arttırırken,  Diyarbakır’ın Sur ve Yenişehir ilçelerindeki esnaflarla yumurta fiyatlarındaki artışı konuştuk.

Fiyat artışının kaynağı İran

Yenişehir esnafı Fevzi Kaya, “Aracı firmalardan aldığımız bilgilere göre yumurta fiyatlarındaki artış İran’dan kaynaklı. Orada Kuş gribinden dolayı hayvan kesiminin yapılmasından kaynaklı bir yumurta ihtiyacı doğuyor. İran’a yapılan yumurta ihracatından dolayı ise iç piyasadaki yumurta fiyatlarında bir artış meydana geliyor. Yumurta dağıtıcılarının yumurta fiyatlarındaki artışa ilişkin bize aktardığı bilgiler böyle. Ama bunun yanı sıra Dolardaki artışın da yumurta fiyatlarına yansıdığına ilişkin görüşler de yaygın. Özet olarak ihracat ve Doların yükselmesi yumurta fiyatlarını iç piyasada arttırmıştır. Yumurta zamlanmadan önce dağıtımcılardan kolisini 7.50TL’ye alıyordum, son zamdan sonra ise yumurtanın kolisini 13 TL’ye aldım.”

“Yumurta fiyatlarındaki artışta Doların etkisi var”

Suriçi Yoğurt Pazarı esnaflarından Kadri Ceylan, “1991 yılından beri bu işi yapıyorum. Yumurta fiyatları % 100 arttı. 7.50 TL’ye sattığımız yumurtanın kolisini son zamdan sonra 15 TL’ye satıyoruz. Yumurta fiyatlarındaki artışta Doların etkisi var. Yine, yumurtadaki artışın bir nedeni de İhracata gitmesi. Rusya ile ticaretin açılması yumurta fiyatlarını arttırdı. Rusya’ya yapılan yumurta ihracı fiyatları arttırdı ama iç piyasada vatandaş ihracat fiyatlarının dahi üstünde bir fiyata yumurta yiyor. Bu durum açıkçası bizi de şaşırttı. Yani, yumurta fiyatlarının artmasında ihracat vs… bir nevi bahane diye düşünüyorum. İhracattan önce yumurtanın kolisini 7 TL’den alıyor, perakende de ise 8 TL’ye veriyorduk. Şuan ise 12 TL’ye alıyoruz ve yumurtanın cinsine göre kolisini 13 14 15 TL’ye veriyoruz.

“Yumurta fiyatlarındaki %100 artış bizim satışlarımızı da %30 oranında düşürdü”

Vatandaş haklı olarak yumurta fiyatlarındaki artışa tepki gösteriyor. Sosyal medyada da yumurtayı boykot edenler var, takip ediyoruz. Ancak temel gıdadır pahallı da olsa vatandaş yumurta tüketmek zorunda kalıyor. Fiyatların düşük olması biz satıcılar için de iyidir. Yumurta fiyatları pahallı olunca vatandaşın yumurtaya rağbeti de azalıyor. Haliyle bu durum bizim satışlarımızı da etkiliyor. Vatandaş şimdi geliyor yumurtanın fiyatını soruyor ve geri gidiyor. Vatandaş diyor, yumurta fiyatları ne zaman düşerse o zaman alırım. Yumurta fiyatlarındaki %100 artış bizim satışlarımızı da %30 oranında düşürdü.”

“Yumurta dışarıya Dolar üzerinden satılıyor”

Yumurta dağıtıcısı Bayram İlkaya, “Yumurta yurtdışına, ihracata gidiyor. Rusya’ya İran’a yumurta ihracatı var. Şuan Rusya ve İran’dan yumurta talebi çok yüksektir. Yumurta özellikle Rusya’ya gidiyor. Yine, dışarıda Kuş gribi olduğundan bahsediliyor, ihracatın artmasının bir nedeni de bu. Ayrıca yumurta dışarıya Dolar üzerinden satılıyor. Dolar yükseldikçe de yumurta fiyatları artıyor. Şuan 83 Dolara yurt dışına ihracat yapılıyor. Yani bir koli yumurtanın ihracat fiyatı 14 TL’ye geliyor. Bu durum ister istemez iç piyasaya da yansıyor. Şuan bize gelen yumurta Malatya’dan geliyor ve bize gelişi 11TL. Biz ise esnafa 11.50TL’den veriyoruz. Ama yakın zamanda yumurta fiyatları düşer çünkü ihracat durmuş vaziyette.”

“Fiyatların artması fırsatçılıktan başka hiçbir şey değil”

Suriçi esnaflarından Ahmet Emin, “Bugün yumurta fiyatlarının artması fırsatçılıktan başka hiçbir şey değildir. Yumurta fiyatlarındaki artışı büyük esnafların aşırı kar hırsından başka hiçbir nedene bağlamıyorum. Yumurta fiyatlarındaki artışın spekülasyon olduğunu düşünüyorum. Dolardaki yükselişi fırsata çeviren büyük esnaflar var. İhracat falan söylentileri olayın abartılmasından başka hiçbir şey değildir. Bu tür söylentiler yumurta fiyatlarındaki artışa kılıf bulma çabalarıdır. Yumurtanın kolisini 7 TL’den alıyor 7.50 TL’den satıyorduk. Şuan ise yumurtanın kolisini 13 TL’den alıyoruz.”

“Kendi kanaatime göre bütün bunlar bir oyun”

Suriçi esnafı Ekrem İçen, “Yumurta fiyatlarındaki artışa ilişkin bizim toptancılarımızdan aldığımız bilgi Dolardaki yükselişten kaynaklı. Dolar düştüğünde de yumurta fiyatları düşmüyor bu sefer sorduğumuzda da dışarıya yumurta ihracı olduğu söylendi. Kuş gribinden dolayı yumurtanın dışarıya ihraç edildiği söyleniyor. Yumurta fiyatlardaki yükselmenin sebepleri olarak bize söylenen bunlar. Ama benim kendi kanaatime göre bütün bunlar bir oyun. Yumurta fiyatlarındaki artış satışlarımızı yarı yarıya düşürdü. Gelir düzeyi iyi olan, imkânı yerinde olan alıyor ancak fakir kesim artık yumurta da yiyemiyor. Önce haftada bir koli yumurta evine götüren vatandaş şimdi ise ayda bir koli ancak alabiliyor. Yani, yoksul vatandaş çoluk çocuğunun öğününden yumurtayı kesmiş oluyor. Zaten fakir fukaranın kahvaltıda yedikleri bir yumurta idi şimdi onu da yiyemiyorlar.”

“Üretim artsın her şey düzelir”

Suriçi’nde 20 yıldır esnaflık yapan Hüseyin Üçdağ, “Yumurta fiyatlarının artmasını üretimin kısıtlı olmasına bağlıyorum. Üretim kapasitesi arttırıldığında yumurta fiyatlarının ucuzlayacağına inanıyorum. Üretim arttırılsa, Dolar da yükselse, ihracat da artsa, kuş gribi falan hiçbiri fiyatları etkilemez. Üretim artsın her şey düzelir.”

“Her şeye ortalama %20 zam geldi”

Yenişehir’de Şarküterici Şerafettin Bıçak, “Sadece yumurtanın değil her şeyin fiyatı arttı. Peynir, zeytin, kavurma, burada gördüğünüz birçok ürünün fiyatı arttı. Her şeye ortalama %20 zam geldi. Yumurtada ise bu artış son iki haftada iki katına çıktı. Yumurta fiyatları ile ilgili dağıtıcıların bize söylediği, dışarıda Kuş gribi var yumurta ondan zamlandı diye. Söylenen bu ama beklide değildir kim bilir! Biz de şaşırdık artık, ne yapacağımızı bilmiyoruz. Fiyatlardaki bu artış bizimde işlerimizi çok etkiledi. İşlerimiz hemen hemen %50 azaldı. Önceden en ucuz yumurta idi şimdi o da pahalandı. Fakir kesim artık yumurta da alamıyor. Önceden kolisi 8 TL olan yumurtanın fiyatı şimdi bazı yerlerde 20 TL’ye kadar çıkıyor.”

“İç piyasadaki yumurta fiyatları tavan yaptı”

Yenişehir’de market işletmecisi Selçuk Çalışkan, “Yumurta fiyatlarının iki katına çıkmasının nedeni yabancı ülkelerde kuş gribinin olması ve oralara ülkemizden yumurta ihracatının yapılmasıdır. Kuş gribinden dolayı yabancı ülkelerdeki hayvanların telef olması, yumurta üretiminin azalmasıdır. Ülkemizde de yabancı ülkelere yumurta ihracatı yapıldığı için iç piyasada yumurta azaldı. İç piyasada yumurtanın azalması ise yumurta fiyatlarının artmasına neden oldu. Böylece iç piyasadaki yumurta fiyatları tavan yapmış oldu.

Yakın vadede fiyatlar düşmez

Bazıları yumurta fiyatlarındaki bu artışın geçici olduğunu, bir aylık bir fiyat yükselmesi olduğunu söylüyorlar. İlerleyen zamanlarda yumurta fiyatlarının düşeceği söylentisi var ama bu sürenin ne zaman olduğu belirsiz. Fiyatların düşmesi için ya ihracatın durması gerekiyor ya da içerde üretim kapasitesinin arttırılması gerekiyor. Yakın vadede ikisinin de olacağını düşünmüyorum.”

Ali Abbas YILMAZ /Özel haber