Doğu ve Güneydoğu'da 6 aylık insan hakları ihlali raporu; "165 kişi tutuklandı"

Mahsum RENÇBER

TİGRİS HABER - İnsan Hakları Derneği Diyarbakır Şubesi'nde düzenlenen toplantıda konuşan Şube Başkan Yardımcısı Rumeysa Deniz Kaya, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yaşanan 6 aylık insan hakları ihlallerine ilişkin hazırladıkları raporu açıkladı. 6 aylık süre içerisinde 4'ü çocuk 165 kişi tutuklandığını belirten Kaya, 527 ev ve işyerine baskın düzenlendiğini, 74 soruşturma kapsamında 520 kişi hakkında soruşturma başlatıldığını, aralarında gazetecilerin de bulunduğu 56 kişi hakkında hapis ve para cezası verildiğini ifade ederek, "3 siyasi parti binası, 1 gazete, 1 belediye binası saldırı veya baskına uğradı" dedi.

İHD Diyarbakır Şubesi'nde düzenlenen toplantıda, Şube Başkan Yardımcısı Rumeysa Deniz Kaya, 6 aylık insan hakları ihlallerine ilişkin raporu açıkladı. Otoriter politikalar ekseninde uygulamaların Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde 2024 yılı ilk 6 aylık döneminde insan hakları ihlalleri konusunda yoğunlaşarak ve sistematik bir şekilde devam ettiğini ifade eden Kaya, "Şiddete dayalı bu politikalar ile ırkçı yaklaşımlar, ayrımcı uygulamalar ve cinsiyetçi politikalar derinleşmiş; bölgede özellikle kolluk görevlilerinin faili olduğu binlerce insan hakkı ihlali vakası yaşanmıştır. Kürt meselesinin demokratik yol ve yöntemlerle çözülemeyişi nedeniyle süren çatışma ortamı, Türkiye'nin iç ve dış politikadaki istikrarsızlığının devam etmesine neden olmaktadır. Siyasi iktidar tarafından geliştirilen ayrımcı dil nedeniyle çatışmaların sonlandırılmasına yönelik diyalog ve müzakere yöntemlerinden gün geçtikçe uzaklaşılmış, soruna güvenlik odaklı ve askeri yöntemlerle yaklaşımın sonucu olarak, bölgede toplumsal yaşamı tümüyle etkileyen ağır bir çatışma bilançosu ortaya çıkmıştır. Yargı mekanizmasının tarafsızlığının rafa kaldırıldığı, siyasi iktidarın söylemlerinin etkisi ile örgütlenme özgürlüğüne yönelik baskılar artmış, haksız gözaltı ve tutuklamalar artarak devam etmiştir. Özellikle Kürt siyasetçi ve hak savunucuları; “yasa dışı örgüt üyeliği”, “yasa dışı örgüt propagandası yapmak”, “yasa dışı örgüte bilerek ve isteyerek yardım etmek” gibi ağır suçlamalar ile karşı karşıya bırakılmışlardır. Bölgede siyasi partiler ve sivil toplum örgütleri tarafından düzenlenmek istenen toplantı ve gösteri yürüyüşleri ile basın açıklamaları ise valiliklerin eylem ve etkinlik yasağı kararı veya gayri resmi talimatlarla kolluk görevlileri tarafından birçok kez engellenmiştir" diye konuştu.

"56 KİŞİYE HAPİS VE PARA CEZASI"

Altı aylık süreçde insan haklarına yönelik ihlallerin devam ettiğine dikkat çeken Kaya, "Bölgede 2024 yılı ilk 6 ayında 'kişi güvenliği ve özgürlüğü', 'örgütlenme özgürlüğü', 'düşünce ve ifade özgürlüğü' haklarına yönelik baskılar sonucu haksız gözaltı ve tutuklamalar da artarak devam etmiştir. Devlet ile Hükümetin anti-demokratik karar ve uygulamalarına itiraz eden yurttaşlar, gözaltı ve tutuklama uygulamalarıyla karşılaşmış; birçok yurttaş ise muhalif kimliğinden dolayı ekonomik-sosyal haklarından mahrum bırakılmıştır. Bu bağlamda, bölge kentlerinde en az 88'i çocuk bin 164 yurttaş gözaltına alınarak 4'ü çocuk en az 165 yurttaş tutuklandı. En az 3 yurttaş hakkında ev hapsi kararı verilmiş olup bu süreçte Bölgede en az 527 ev/iş yeri baskına uğramıştır. Düşünce ve İfade Özgürlüğüne Yönelik İhlaller de ne yazık ki devam etti; Bölgede en az 4 etkinliğin gösterimi yasaklanmıştır. 74 soruşturma dosyasında en az 520 yurttaş hakkında soruşturma başlatıldı. 10 dava dosyasında 39 yurttaş hakkında dava açılmış olup aralarında siyasetçi, gazetecilerin bulunduğu 13 dosyada 56 yurttaş hakkında değişik hapis ve para cezaları verilmiştir. 3 siyasi parti binası, 1 gazete, 1 belediye binası saldırı veya baskına uğramıştır" şeklinde konuştu.

"ZEYDAN VE AKIŞ"

Van Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı Abdullah Zeydan ve Hakkari Belediyesi Eş Başkanı Mehmet Sıddık Akış'ın yaşadıklarına da konuşmasında dikkat çeken Kaya, şunları söyledi:

"Bu süreçte kayyım politikasının tüm uygulamaları ile kalıcı bir idari yönetim haline getirilerek halkın seçme ve seçilme hakkının tümü ile bertaraf edildiğine yine tanık olduk. 31 Mart 2024 tarihinde yapılan yerel seçimlerde Van halkının yüzde 55.48 oyunu alarak Van Büyükşehir Belediyesi başkanı seçilen Abdullah Zeydan'ın memnu haklarının iadesi kararı hukuka aykırı bir şekilde ortadan kaldırılarak Van halkının iradesi yok sayılarak kayyım atama girişiminde bulunulmuştur. Tüm toplumsal kesimlerin güçlü itirazı sonucunda verilen haksız karar Yüksek Seçim Kurulu tarafından ortadan kaldırarak Abdullah Zeydan'a mazbatası verilmiştir. 3 Haziran 2024 tarihinde İçişleri Bakanlığı tarafından Hakkâri Belediyesi Eş Başkanı M. Sıddık Akış'ın hakkında 10 yıldan fazla bir süredir devam eden kamu davası gerekçe gösterilerek kayyım atanmıştır. Kayyum atanması sonrasında adeta 90'lı yıllarda bölgede uygulanan OHAL rejimini hatırlatırcasına Hakkâri, Van ve Diyarbakır illeri ablukaya alınmış, Hakkâri iline girişler yasaklanmış, birçok demokratik kitle örgütü ve STK temsilcisi polis şiddetine maruz kalmış, demokratik protesto haklarını kullanmaları polis eliyle engellenmiştir. Hakkâri, Van ve Diyarbakır illerinden sonra tamamı bölgede bulunan 10 ilde daha valilikler eylem, etkinlik yasağı kararı almıştır. Seçme ve seçilme hakkına yönelik bu açık müdahaleler, anti demokratik bir tutum olup demokratik bir sistemde kabulü mümkün değildir. Nitekim; Avrupa Konseyi'ne bağlı Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi, Türkiye'de hükümetin 2016 yılından bu yana belediyelere atadığı kayyımların uluslararası hukuka aykırı olduğuna dair 23 Mart 2022 tarihli kararı bulunmaktadır. Söz konusu kararın içeriğinde bulunan tespitler 2024 yılında yapılan yerel seçimlerden sonra da hem Van ilinde hem de Hakkari ilinde yaşanan kayyım atama isteği ve uygulamaları ile halen güncelliğini korumaktadır."

Daha sonra; İnsan Hakları Derneği Bölge Temsilcisi Mehmet Tahir Saçaklı da yaşanan insan hakları ihlalleriyle ilgili bilançoyu detaylarıyla açıkladı.