Diyarbakır’ın en gizemli camisi

Ramazan YAVUZ - ÖZEL HABER

TİGRİS HABER - Ancak, 2022 yılında tekrar restorasyona alınan caminin tuvalet ve abdest alma bölümleri su sızdırarak Sur’a zarar verebileceği gerekçesiyle kaldırıldı. Mervani camisinin Türkiye’de bir benzerinin bulunmadığına dikkati çeken Cami İmamı Şerif Savar ile Cemaat, tuvalet ve abdest yerlerinin olmaması nedeniyle sıkıntı çektiklerini belirterek, tekrardan aynı yerde yapılmasını istiyor.

80 YIL SONRA İBADETE AÇILDI

Diyarbakır’da Dağkapı burcunun iç kesimine ek olarak bitişik yapılmış olan Mervani camisinden yıllar yılı kent sakinleri habersizdi dersek yerinde olur. Mervani camisinin yeri uzun yıllar İtfaiye hizmetleri içinde kullanıldı ve bu nedenle de bazı tahribatlar yaşadı. Mervani Camisi, 1056 yılında kentte hüküm sürmüş Mervani Kürt Devleti sultanlarından Mervanoğlu Ebu NasrAhmed tarafından kentin korunmasından sorumlu olan askerlerin ibadetlerini yapabilmeleri için Dağkapı burcuna ek olarak yapılmış. Bu camiyi sadece askerler değil vatandaşlarda ibadetlerini gerçekleştirmek için kullanmış. Mar Toma kilisesinin camiye dönüstürülmesindensonra kentteki ikinci cami Mervani camisiymiş. Yani Müslümanlar tarafından yapılan kentteki en eski caminin bu olduğu dile getiriliyor. Oldukça yüksek basamaklı merdivenlerle çıkılan Mervani Camisi, 1934 yılına kadar ibadete açıkmış. 1934 yılında alınan bir kararla ibadete kapatılarak müzeye dönüştürülmüş, yıllar geçtikçe de başka farklı amaçlarla da kullanılmış. 2014 yılında ise yapılan araştırmalarla tekrar farkına varılan Mervani camisi restore edilerek aynı yıl tekrardan ibadete açılmış. Yani tam 80 yıl sonra özüne dönebilmiş.

Mervani camisine benzer Surlara dayandırılarak yapılan bir diğer cami ise Mardinkapı’daki asıl adı Ömer Şeddat olduğu söylenen Hz. Ömer Camisidir. Ancak Hz. Ömer Camisi’nin 1145 veya 1154 tarihlerinde yapılmış olabileceği dile getiriliyor. Bu nedenle Mervani camisi Sur içinde Ulu camisinden sonra günümüze kadar gelmiş en eski ikinci cami olma iddiasını güçlendiriyor.

TUVALET VE ABDEST BÖLÜMLERİ KALDIRILDI

Mervani camisi 2014 yılında ibadete açıldıktan sonra caminin alt kısmındaki tuvaletler ve abdest alma bölümlerinden su kaçakları olduğu için 2022 yılında tekrardan restorasyona alındı. Restorasyon sırasında Mervani camisi müzeye dönüştürülmek istendi ancak çevredeki esnaflar ve vatandaşların “burası cami olarak yapılmış ve başka amaçla kullanılamaz” itirazları üzerine tekrardan cami olarak hizmete sokuldu. Cami hizmete açıldıktan sonra tuvalet ve abdest bölümlerinin kaldırıldığını gören vatandaşlar bu sorunun giderilmesi için cami imamı Şerif Savar ile birlikte ilgililere başvuruda bulundu. Sorunun çözüleceği söylenmesine rağmen günümüze kadar herhangi bir adım atılmadı.

“MERVANİ SAVAŞÇILARI BURADA TOPLU HALDE DUA EDİP SAVAŞA GİDİYORDU”

Tigris Haber’e konuşan Mervani Camisi imamı Şerif Savar, Mervani camisinin Ulucamisinden sonra kentteki en eski cami olduğuna dikkati çekerek, “ bu cami Mervaniler tarafından 1056 yılında Diyarbakır’ın Dağkapı 1 ve 2 nolu burcun üzerine ilave olarak yapılmıştır. Cami 1934 yılında kapatılmış ve müzeye çevrilmiş ardından da çeşitli amaçlarla kullanılmıştır. 2014 yılında ise yapılan araştırılmalardan sonra buranın bir cami olduğu ve Mervaniler tarafından yapıldığı tespit edilmiştir. Daha sonra burası restore edilip 2014 yılında ibadete açılmıştır. Daha sonra da üzerinde su akıntısı olduğundan dolayı 2022 yılında yeni bir restorasyon geçirmiştir.

“TÜRKİYE’DE BİR BENZERİ YOK”

Mervaniler bu topraklarda 100 yıl hüküm sürmüş ve birçok eserleri de mevcuttur. Bilinen eserleri on gözlü köprü ve bu cami gibidir. Mervaniler bir savaşa gittiklerinde buraya geliyor toplu halde dua ediyor sonra savaşa gidiyordu. Ulu camiinden sonra kentimizin en eski camisidir. Fetihten sonra Ulucami ibadete açılmış daha sonra Mervaniler burada devlet kurduktan sonra kendi eserleri olarak Türkiye’de bir örneği olmayan bu cami yapılmış ve ibadete açılmıştır” dedi.

“SIZMA SORUNU GİDERİLDİ, TUVALETLER TEKRAR YAPILSIN”

Su sızması olduğu gerekçesiyle 2022 yılında caminin tekrardan restorasyona alındığında etrafta camiler olduğu gerekçesiyle müzeye çevrilmek istendiğini belirten İmam Şerif Savar, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Burası 2022 yılında restorasyona alındığında ‘biz burayı müze yapalım. Etrafta camiler var’ dediler. Ancak bu talep buradaki esnaflarımızı rahatsız etti ve ben bunu yetkililere ilettim. Fıkhi olarak ta bir yer cami olarak yapılmışa oranın başka bir amaçla kullanılamayacağını ilettim.Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü’ne de başvurdum. ‘Burası bir camidir atalarımız tarafından yapılmış’ dedik. Önce müze yapmak için bir plan yaptılar. Bu nedenle de burada daha önce bulunan tuvaletler ve suyu kaldırdılar. Dediler ki, ‘bu su Surlara zarar verir’ dolayısıyla kaldırdılar. Daha sonra Adalet Bakanı, Diyarbakır Valisi ve Belediye başkanı burada teravih namazına geldiler. Bizde dedik ‘cami tuvaletsiz ve susuz olmaz’. Bunu kendilerine bildirdik. Vali beyde cami müştemilatı içinde tuvalet ve abdest yeri yapılacağını söyledi. Halen yapılmasını bekliyoruz. Halihazırda caminin abdest alınacak tuvaletleri yok. Surlara zarar verir bahanesiyle kaldırdılar. Valiliğin bunu yapabilmesi için Koruma Kurulundan izin almazı lazım. Buranın Restorasyonunu belediye yapmıştı. Koruma kurulu cami müştemilatı içinde bunu yapabilir. Ancak maalesef henüz bir şey yapılmadı”

“İZİN VERİLSİN”

Tuvalet ve abdest alma bölümlerinin eski yerinde Sur’a zarar verilmeden yapılabileceğine değinen İmam Şerif Savar, “Biz özellikle eski yerinde Sur’a zarar vermeden plastik borular içinde zaten su gidiyor sadece portatif iki tuvalet yapılabilir.

Onun yeri zaten hazırdır. Fosseptik çukurları su giderleri mevcuttur. Sur olayları sırasında büyük ağır kamyonlar buradan geçtiğinden su giderlerinin olduğu yerlerin çöktüğünü söylediler. Su birikintisi oldu özellikle ben bununla ilgilendim ve Belediye’den rica ettim sit alanında ve koruma altında olduğu için koruma kurulundan izin alınması gerektiğini söylediler. Bizim izin almamız 3.5 ay sürdü. Sonra geldiler dışarıda kazılar yaptılar ve çöküntü nedeniyle su tahliyesinin olmadığı için birikinti oluştuğunu dile getirdiler. Ve daha sonra o foseptik çukurundaki suyun tahliyesini yaptılar ve onardılar. Su tahliye yeri, her şeyi hazır. Sadece bize eski yerinde 2 tuvalet ve abdest yeri yapsınlar. Ancak koruma kurulu bunu yapabilmemiz için bize izin versinler bizde kendimiz de yapabiliriz” dedi.

CEMAAT, “969 YILLIK CAMİDE ABDEST KONUSUNDA ZORLUK YAŞIYORUZ”

Dağ Kapı burcuna çıkan dar ve yüksek basamaklı Merdivenleri kullanarak Mervani camisinde namaz kılmaya gelen vatandaşlar da tuvalet ve abdest alma bölümlerinin kaldırılmasının kendilerine sıkıntı yaşattığını belirtti. Mervani camisinin yıllarca bilinmediğini de belirten vatandaşlar, “Bu cami atalarımız tarafından 969 yıl önce yapılmış.

Yıllarca burada bu caminin olduğunu bile bilmiyorduk. Cami 2014 yılında açıldığında alt katında tuvalet ve abdest alma bölümleri vardı. 2022 yılındaki restorasyondan sonra kaldırıldı ve cami susuz kaldı. Tuvaleti olmayan, abdest yeri olmayan suyu olmayan cami olmaz. Bu sorunun acilen giderilmesi lazım. Cemaatten bazısı sırf bu nedenden dolayı bu camiye gelmiyor. Oysa Mervani camisi tarihiyle ve yapısıyla muhteşem bir yer. Merdivenlerinden çıkarken biraz zorlanıyoruz ama olsun. Bizim asıl sorunumuz tuvalet ve abdest yerinin olmaması. Bu sorunun bir an önce giderilmesi gerekiyor” dediler.