Diyarbakır’daki maden projesi biyoçeşitliliği tehdit ediyor

Ardıl BATMAZ

TİGRİS HABER -Diyarbakır’ın Dicle ilçesinde faaliyet gösteren, su kaynakları, tarım alanları ve yaşam alanlarını tehdit eden kurşun-çinko madeninin kapasite artırımı projesine karşı ÇED olumlu kararının iptali talebiyle dava açılmıştı. Projenin sadece insan sağlığı açısından değil, Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere rağmen, proje alanında yaşayan birçok endemik ve tehlike altındaki türün yaşamının görmezden gelinerek bölgedeki ekosistem ve nesli tükenme tehdidi altındaki canlılar açısından da büyük risk taşıdığı belirlendi.

Özellikle BERN Sözleşmesi’nde yer alan hayvan türleri ve endemik bitkiler için büyük bir tehdit oluşturan projenin sahası, zengin flora ve fauna çeşitliliği barındıran, uluslararası öneme sahip bir alan. Ancak ÇED raporunda bu canlıların nasıl korunacağına dair bilimsel dayanağı olmayan basit bir öneri sunuluyor: "Fauna, faaliyet başladığında başka bir alana geçecektir."

Ancak bu yaklaşımın bilimsel gerçeklikle bağdaşmadığı belirtilen suç duyurusunda, şu ifadelere yer veriliyor:

"Proje alanın etrafı barajlarla çevrilmiş ve faaliyetini sürdüren 24,94 hektarlık maden ocağı, zaten türleri iyice kıstırmıştır. Ayrıca faaliyet başladığında floranın alandan kaçacak kabiliyeti yoktur! Kapasite artırımıyla tahrip edilmek istenen alan ve etrafı; biyoçeşitliliğin bir nebzede olsa kendini muhafaza ettiği bu havzadaki ender alanlardan biridir. Buranın kirletici ağır sanayi faaliyetleri etkisine tamamen açılması, biyoçeşitliliğe ağır hasar verecektir. Bu nedenle ÇED raporunda göz ardı edilen kümülatif etki ve havza bazlı değerlendirme, kritik öneme sahiptir. ÇED dosyasında; faunaın üreme döneminde çalışmalara ara verilecektir, şeklinde basit bir tedbir ve taahhüt bile yoktur."

Proje sahasında ve etki alanında tespit edilen türler arasında şunlar yer alıyor:

Testudo graeca (Tosbağa) ve Neurergus strauchii (Benekli Semender), IUCN Kırmızı Listesi'nde Duyarlı (VU) kategorisinde yer alıyor.

Rafetus euphraticus (Fırat Kaplumbağası) Nesli Tehlikede (EN) kategorisinde.

Eirenis occidentalis (Siverek Yılanı) ve Eirenis eiselti (Şırnak Yılanı) endemik türler.

Yaban keçisi BERN Ek-I, kurt ise BERN Ek-II listesinde.

Neophron percnopterus (Küçük Akbaba) Nesli Tehlikede (EN),

Streptopelia turtur (Üveyik) Hassas (VU) kategorisinde.

46 kuş türü ise BERN Ek-II kapsamında korunuyor.

Bölgede yüzlerce bitki türü bulunurken, Centaurea kurdica ve Astragalus commagenicus ise endemik bitkiler arasında yer alıyor.