Diyarbakır'da El-Cezeri adına ilk fotoğraf sergisi ve sempozyum

Mümin Ağcakaya

TİGRİS HABER -Atatürk Kültür Merkezi ve Dicle Üniversitesi Rektörlüğü’nün birlikte düzenlediği ‘Uluslararası El-Cezeri Çalışmaları ve Günümüze Yansımaları Sempozyumu ile El-Cezeri’nin yaşadığı Diyarbakır İçkale Artuklu Sarayı Kazısı Fotoğraf Sergisi’ Dicle Üniversitesi Kongre Merkezinde başladı. Sergi 8 Ekimde sonlanacak.

1930’lu yıllarda ve daha sonrasında Amida Höyük’le ilgili çekilen, arşivlerde yer alan fotoğraflar, geçmişte yapılan minyatürlerinde yer aldığı serginin açışlından sonra düzenlenen sempozyumda birçok akademisyen El-Cezeri’nin yaptığı eserlerin anlam ve önemi üzerine değerlendirmelerde bulundu.

İkinci gün de yapılacak değerlendirmelerden sonra Amida Höyük Kazı alanında yapılacak incelemelerden sonra; Diyarbakır’ın tarihi yerlerinden On Gözlü Köprü, Gazi Köşkü, Keçi Burcu, Deliller Hanı,4 Ayaklı Minare, Kiliseler, Hasan Paşa Hanı ve Ulu Cami gibi yerlerde ziyaret edilecek.

Amida Höyük Kazı Başkanı Prof. Dr. İrfan Yıldız, dünyada ilk robotları üreten El Cezerinin günümüze kadar uzanan bu icatlarının bilim ve insanlık tarihi açısından taşıdığı öneme dikkat çekerek, şunları söyledi;

“Diyarbakır Artuklu Sarayı El-Cezeri’nin sibernetik çalışmalarını yaptığı ve kitaplaştırdığı, aynı zamanda dünyada ilk insansı robotların üretildiği yer olması bakımından dikkat çekmektedir. El-Cezeri 570 (H)/1181(M)’den itibaren 25 yıl bu sarayda çalışmıştır. Çalışmalarını ağırlıklı olarak Sultanı El-Salîh Nâsîrüddîn Ebû’l-Feth Mahmûd bin Muhammed (1200-1222) döneminde yapmıştır.”

Yıldız, El Cezeri’nin, Artuklu Sarayında dünyanın ilk robotlarını yaptığını ve kullandığını bu yüzden de sibernetik, robotik, otomasyon ve bilgisayar biliminin kurucusu olduğuna dikkat çekti.

Yıldız, ayrıca, Leonardo da Vinci de dahil olmak üzere birçok bilim adamına da ilham kaynağı olduğunu, El-Cezeri için uluslar arası birçok çalışma yapılmış olmasına rağmen yaşadığı Diyarbakır’da ilk defa bir sempozyumun yapıldığına ve El Cezeri’nin de dünyanın tanıdığı Newton, Albert Einstein gibi; ‘Bilim Tarihindeki Kayıp Dahi’yi’ hak ettiği yere getirilmesi gerektiğinin altını çizdi.