Diyarbakır'da "Ekonomide Kadın Çalıştayı" sonuç bildirgesi açıklandı

TİGRİS HABER - Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) İş Kadınları Meclisi ve TOBB Diyarbakır Kadın Girişimciler Kurulu iş birliğiyle gerçekleştirilen “Ekonomide Kadın Çalıştayı” sonuç bildirgesi, Gastronomi Merkezi'nde düzenlenen programla kamuoyuna duyuruldu. Diyarbakır Sanayi Mektebi koordinasyonunda yürütülen çalıştayın çıktıları ve kadınların ekonomiye katılımını artırmaya yönelik öneriler, sektör temsilcileri ve ilgili paydaşlarla paylaşıldı.

Kadının ekonomiye katılımına dair çarpıcı bulgular

Program kapsamında, “Kadının Ekonomiye Katılımında Yerel Durum ve İşbirliği İçinde Yapılabilecekler” başlıklı raporun sunumunun yapıldığı bölümde, çalıştay sonuçları, NEET (ne eğitimde ne istihdamda olan) kadınlara yönelik saha çalışması bulguları ve kadın girişimciliğine dair veriler paylaşıldı.

DTSO Genel Sekreter Yardımcısı Meryem Özdemir Ok'un paylaştığı araştırma sonuçlarına göre;

DTSO’ya kayıtlı işletmelerin %15’inde kadınlar ortak veya temsilci olarak yer alıyor. Kadınların %36’sı işletmelerde sadece hissedar veya sembolik olarak yönetici düzeyinde yer alıyor. Kadın işletmeler imalat, ticaret ve idari ve mesleki hizmetler gibi belirli alanlarda yoğunlaşıyor. Kadınların girişimci olmasında ailelerin payı oldukça yüksek ve genelde aileden gelen işleri sürdürmek için işletmelere katılım sağlıyorlar.

Kadın girişimcilerin %69’u 9 yıl ve altında girişimcilik deneyimine sahip.

Kadınlar küçük işletmeleri yönetiyorlar ve erkeklerin hakim olduğu iş alanlarına girmekte zorlanıyorlar, girince de tutunamıyorlar. Girişimci ağlarına erkekler hakim ve kadınların buraya girmesi zor. Yerelde kadınların ve gençlerin girişimciliğini destekleyecek girişimcilik ekosistemi oldukça zayıf.

Yine kadın girişimcilerin %27’si işletmelerinin kazancına dair bilgi sahibi değil. Eşi ve ailesi bu bilgiye hakim ve elde edilen gelirin kullanımında da kadınlar değil erkekler söz sahibi.

Görüşülen aktif kadın girişimcilerin sadece %11’i işini kurarken destek aldığını ifade ediyor.

Kadın girişimcilerin neredeyse tamamı daha rahat finansmana erişmek, network oluşturmak, işletmelerini sürdürmek için destek talep ediyor.

'Diyarbakır Girişim Sermayesi Fonu' kurulsun

Kasım ayında yapılan “Ekonomide Kadın Çalıştayı” sonuçlarının da paylaşıldığı sunumun ardından Ok, bazı önerilerde bulundu. Özellikle genç kadınları destekleyecek Diyarbakır Girişim Sermayesi Fonu’nun kurulması, yerel kurumlar, yapılar işbirliğinde Kadın Ekonomi Platformu’nun kurulması önerildi. Yeni nesil iş alanlarında gençlerin, genç kadınların becerilerinin geliştirilmesine yönelik bütünlüklü çalışmalar yapılması gerektiğinin altı çizildi. Sunumda Diyarbakır’ın kırsal kadın nüfusu ve kent-kır ilişkisi açısından sahip olduğu avantajlar da belirtilerek kırsalı içine alan çalışmaların öncelikli olması gerektiği vurgulandı.

Ok, son olarak kent tasarımı ve planlarında yer verilmeyen, kamusal ve yerel politikalar ile de henüz çözüm üretilemeyen kadınların ekonomiye katılımında oldukça kritik bir yerde duran bakım meselesine daha toplumsal, katılımcı ve esnek çözümler geliştirilmesi gerektiğini belirtti.

"Kadınların yeni araçlara ve desteklere ihtiyacı var"

DTSO İş Kadınları Meclisi Başkanı Filiz Ekingen de yaptığı konuşmada şu ifadeleri kullandı:

İş kadınları meclisi olarak bizlerinde odağı kadın ve ekonomi. Ekonomik kuruluşlarda kadın temsiliyeti, kadınların girişimlerinin desteklenmesi temel hedefimiz. Ancak kentte kadınların yaşadığı yoksulluk, yoksun bırakılma hali, işgücüne katılımdaki sorunlar ve kendi hesabına çalışan kadınların yaşadıkları sorunlar ve zorluklar da temel gündemimiz. Sunumda da görüldüğü gibi kadın girişimciliği, kadın kooperatifleri ve özellikle genç kadınlara yönelik çalışmaları önceleyerek ilerliyoruz. Daha önce 2019 yılında odaya kayıtlı kadın girişimcilere yönelik bir tespit çalışması yapmıştık. Bugün kadınların yer aldığı işletmelerin sayısının arttığını görüyoruz. Ancak kadınların sadece hissedar olduğu, kağıt üzerinde yer aldığı işletme oranımız da oldukça yüksek. Bu durumun nedenleri oldukça çeşitli. Ama kadın girişimcilere yönelik destekler de önemli bir paya sahip. Kadınlar girişimci olurken yatırım sermayesine ihtiyaç duyuyorlar ve bu sermayeye erişimde erkeklere göre daha dezavantajlı konumdalar. Yine yönettiğimiz işletmeler küçük işletmeler olarak belirli alanlarda yoğunlaşıyor. Biz bu tespit çalışmasında dile getirdiğimiz sorunları daha net bir şekilde gördük. Bundan sonraki dönemde kentte kadın odaklı çalışmalar için işbirlikleri geliştirilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Yine kadınların yararlanabileceği yeni araçlar ve desteklere ihtiyaç var ve bunun için de lobi çalışmaları yapmamız gerekiyor. Aynı şekilde salt kadın girişimlerini değil, özellikle genç kadınların istihdama katılımı, kadın kooperatiflerine yönelik çalışmalar da bizlerin yoğunlaşacağı alanlar olacak. Bizler iş kadınları meclisi olarak yerel dinamikler ile bu alanlarda ortaklaşmak ve birlikte çalışmak istiyoruz. Bunun içinde yoğun bir çaba sarfediyoruz. Araştırmamızda ortaya çıkan önerilerin altını çizmek isterim. Bunlardan özellikle genç kadınları destekleyecek Diyarbakır Girişim Sermayesi Fonu’nun kurulması, yerel kurumlar, yapılar işbirliğinde Kadın Ekonomi Platformu’nun kurulmasının çok önemli olduğunu düşünüyorum."

"Her 4 genç kadından 3'ü sistem dışı"

TOBB Diyarbakır Kadın Girişimciler Kurulu Başkanı Defne Eyyubi ise şu değerlendirmelerde bulundu:

"NEET araştırması bize çok net bir tablo sundu: Diyarbakır başta olmak üzere bölgemizde gençlerin—özellikle de genç kadınların—eğitim ve istihdam dışında kalma oranı ciddi bir seviyede. Ortaya çıkan tablo, genç kadınların iş gücüne katılımı, eğitime erişimi ve ekonomik bağımsızlığı açısından ciddi yapısal eşitsizlikleri gözler önüne serdi. Veriler çok net: Diyarbakır’ın da içinde yer aldığı bölgede gençlerin %51’i, genç kadınların ise %77’si ne eğitimde ne istihdamda. Yani her dört genç kadından üçü, bugün sistemin dışında. Bu sadece bir oran değildir. Bu, bu şehirde yaşayan, hayalini kuramayan, çabasına karşılık bulamayan binlerce genç kadının durumudur. Genç kadınlar çalışmak istiyor. Üretmek istiyor. Fakat karşılarına çıkan tablo adaletsiz: Deneyim isteniyor, referans soruluyor, dijital becerilere erişim neredeyse yok. Çoğu genç, yeni nesil mesleklere dair hiçbir bilgiye sahip değil. Bu durum, bireysel bir sorun değil; yapısal bir dışlanma biçimidir. Bizler TOBB Kadın Girişimciler Kurulu olarak, bu verileri bir yol haritası olarak kabul ediyoruz. Yerel ve merkezi yönetimlerle, özel sektörle, sivil toplumla iş birliği içinde bu tabloya müdahil olmak zorundayız."

Eyyubi, yapılması gerekenleri ise şöyle sıraladı:

"Genç kadınlara dijital beceri kazandıracak programlara öncülük etmeliyiz. Bu eğitimlerin bölgeye uygun, ulaşılabilir ve sürdürülebilir olması gerekiyor. Sadece teknik değil, sektörel olarak da karşılığı olan içerikler oluşturmalıyız.

Ayrıca genç kadınların ilk iş deneyimlerini kazanabileceği alanlar yaratmalıyız. Bu bir kontenjan değil, bilinçli bir tercih meselesidir. Bir iş yerinde genç bir kadının varlığı, o kuruma yük değil katkıdır. Bu anlayışı yaygınlaştırmalıyız.

Mentorluk ilişkilerini sistemli hale getirmeliyiz. Deneyim aktarımı, özellikle bu bölgede yol gösterici bir güç olabilir. Yolu yürümüş kadınların, yeni adım atan gençlerle bağ kurmasını desteklemeliyiz.

Ve elbette projelere ve fonlara erişimi kolaylaştırmalıyız. Genç kadınların çoğu hâlâ bir destek programına nasıl başvurulacağını maalesef bilmiyor. Bilgiye, kaynağa ve yönlendirmeye erişimi sağlamak, bu kurulun yapabileceği en somut işlerden biridir.

Tüm bunları yaparken, yereldeki dayanışma ağlarının gücünün yanımızda olması önemli. Bugün burada bizlerle olan Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası ve Diyarbakır Ticaret Borsası, bu sürecin yalnızca destekçisi değil, taşıyıcısıdır. Bu minvalde iş birliklerinin kurumsallaşarak sürmesi, atılacak adımların kalıcılığı için belirleyici olacaktır. Sahici, uygulanabilir, sonuç odaklı adımlara ihtiyacımız var.

Genç kadınların üretime katılmadığı bir bölgede kalkınma mümkün değildir. Kadınların görünür olmadığı bir ekonomide sürdürülebilirlik sağlanamaz. Ve hiçbir başarı, kapsayıcılık olmadan gerçek değildir. Biz bu gerçekleri biliyor, sorumluluğumuzu taşıyoruz."

Kaya: "Önemli mesafe kat ettik"

DTSO Başkanı Mehmet Kaya ise yaptığı konuşmasına çalıştaya destek veren herkese teşekkür ederek başladı. Kaya, göreve başladıklarına 470 civarında olan kadın iş sahibi olduğunu 3700'e çıktığını hatırlatarak, "Yeterli değil ama önemli bir kademe katettik. Halen istediğimiz oranda kadının temsiliyetini sağlayamadık. Nispeten bazı rakamlar bunu açığa verdi" dedi.

Çalıştay sonucu ile ilgili, "Ben daha kötü bir sonuç bekliyordum" diyen Kaya, "Yapmamız gereken önemli şeyler var. Kadınların ürünlerinin sergileneceği bir fuar düzenlemeyi düşünüyoruz. Üreticiler gelir sergiler, satın almacılar gelir üretilenleri alır. Kadınlarımızın sergilediği ve imal ettiği ürünlerin kullanımını eğer varsa GAP belediyeler birliği çerçevesindeki belediyeler tarafından kullanılmasını sağlayacak ortak protokol yapalım. Bölgede üretilenin, bölgede tüketilmesini sağlamalıyız" ifadelerini kullandı.