Diyarbakır'da 'deprem göçü'

Salih Yeşil

Türkiye'yi sarsan Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6 şiddetindeki depremde, resmi verilere göre, şimdiye kadar 39 bin 672 kişi yaşama veda etti.

Çevre ve Şehircilik İklim Değişikliği Bakanlığının verilerine göre, depremin etkili olduğu Gaziantep'te 10 bin 777, Kahramanmaraş'ta 8 bin 633, Hatay'da 8 bin 268, Malatya'da 5 bin 578, Adıyaman'da 5 bin Kilis'te 447, Şanlıurfa'da 338, Diyarbakır'da 434, Adana'da 30, Osmaniye'de bin 88 bina acil yıkılacak, yıkık ve ağır hasarlı olarak tespit edildi.

Depremin etkilediği 10 il arasında bulunan Diyarbakır'da deprem nedeniyle 19 bina yıkıldı. Şehir merkezinde yıkılan 7 binada şimdiye kadar 407 kişinin cansız bedenine ulaşılırken, bu binalardan 5'inde çalışmalar son buldu. Diyarbakır'ın ilk alışveriş merkezi olan ve üst katları mesken olan 4 bloklu Diyar Galeria'nın çöken 2 bloğunda arama çalışmaları devam ediyor. Merkez dışında ise yıkılan binalarda herhangi bir can kaybı yaşanmadı.

Diyarbakır'da depremin ilk dakikalarında depremzedelerin kendi aralarında dayanışması ve daha sonra yürütülen çalışmalarla en hızlı toparlanan kentlerin başında geldi. Deprem sonrası Diyarbakır'ı ziyaret eden CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, bu dayanışmaya işaret ederek, "Diyarbakır'ın yaptığını Türkiye genelinde yapmamız mümkün." sözleriyle övgüde bulundu. Kılıçdaroğlu'nun övgüde bulunduğu 84 kurum ve kuruluşun kurduğu Kent Koruma ve Dayanışma Platformu'nun kurduğu Deprem Kriz Merkezi'nin organize olmasıydı.

Kriz Merkezi, depremin ardından 250 bin depremzedeye barınma, gıda ve diğer yaşam malzemesi desteğinde bulunurken Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Diyarbakır İl Müdürlüğünün hasar tespit çalışmalarında gecikmesi yurttaşların kalıcı barınmaya dair beklentilerinin endişeye dönüşmesine neden oluyor.

Depremin ağır etkisini uzun süre üzerinden atmayacağı belli olan Diyarbakır'da, bir yandan da normalleşme adımları atılıyor, ancak hasar tespit çalışmalarının beklenen hızda ilerlemesi, depremzedeleri sürekli bir iç göç halinde hareket etmek zorunda bırakıyor.

İç göçün yaşandığı yerlerin başında ise depremden en çok etkilenen ve çarpık kentleşme nedeniyle en çok hasarın yaşandığı Bağlar ilçesi geliyor.

Hasar nedeniyle evlerine girmekten korkan yurttaşlar, kendi imkanları dahilinde daha güvenli alanlarda geceyi geçirirken gündüzleri olası yağmalara karşı evlerinin yakınlarında nöbet tutmak zorunda kalıyor.

Birkaç adım aralıkla bir ev nakil araçlarına rastlandığı ilçede, evden kurtardığı birkaç parça eşya ya da bir yatakla bir yerden başka bir yere gitme telaşında olan depremzedelere her an rastlamak mümkün.

Gidecek bir yeri olmayanların dar sokak aralarında ya da binalarının altında bir araya gelerek, "hallerinin belirsizliğinden, ne yapacaklarını bilememe ve çaresizliklerinden" yakınmalarına şahit olmak, ilçe için artık sıradan bir hal aldı.

Çaresizlik, belirsizlik, yetkililerin ilgisizliğinden yakınmanın yanı sıra ilçede normale dönme çabaları da göze çarpıyor.

İş yerlerini 14 günlük aradan sonra esnaflar da yavaş yavaş işyerlerini açarak normale dönmeye çabasında.

İlçedeki semt pazarları da eskisi kadar canlı olmasa da yer yer kurulmaya başlandı. Pazarcı esnafı deprem nedeniyle yaşanan durgunluğun normalleşmeyle sona ereceğini umut ediyor.

Kentsel dönüşüm çalışmasının başlatıldığı ancak projenin imara aykırılığı nedeniyle iptal edildiği ilçede, kentsel dönüşüm nedeniyle yıktırılan binalar ve depremin zarar verdiği müstakil evlerin önünde, hala umudun yansıdığı kaçamak gülüşler varlığını koruyor.

Sokak aralarında, kapı önlerinde ayaküstü sohbetlere dalanlar ile ile kendi yalnızlığına gömülenlerin yan yana yaşadığı ilçede, asıl endişe kaynağı ise hayatlarındaki belirsizlik.