Diyarbakır esnafı krize dayanamadı

Mehmet TÜRK

TİGRİS HABER - Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkan Vekili ve DESOB Başkanı Alican Ebedinoğlu, genel başkan vekilliğine seçildikten sonra bu sıfatla ilk kez Tigris Haber Gazetesi'ne konuştu. Ebedinoğlu, pandemi, deprem ve ekonomik krizle birlikte Diyarbakır esnafının sıkıntılı bir süreç yaşadığını söyledi. Bir yıl içerisinde bin 325 esnafın işyerini kapattığını belirten Ebedinoğlu, istihdamın artırılmasının esnafı yeniden harekete geçirmekle mümkün olacağını söyledi.

ARTIK TÜRKİYE ESNAFININ SORUNLARINA ÇÖZÜM ARAYACAK

Alican Ebedinoğlu, "Bildiğiniz gibi Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Genel Başkan Yardımcılığına seçildim. Türkiye'de ilk kez, Doğu ve Güneydoğu'da bir birlik başkanı, bir esnaf temsilcisi bu göreve seçilmiştir. Bu konuda genel başkan ve yönetim kurulu üyelerine teşekkür ederim. Beni bu göreve taşıyan Diyarbakır esnaf ve sanatkârlarına ve oda başkanlarına teşekkür ediyorum. Yıllardır Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu yönetim kurulu üyeliği yapıyordum. Bu da bölgedeki tüm odalar ve birliklerimizin başkanlarına teşekkür ediyorum. Onların desteği ve teveccühü ile orada bulunuyorum. Gerekse Diyarbakır, gerekse bölge esnaf ve sanatkârlarımıza, yeni aldığımız sorumluluk ve görev bilinciyle birlikte Türkiye'deki esnaf ve sanatkârların sorunlarını göğüslemek için bir görev değişikliğine gidildi.

Türkiye esnafının çok zor bir süreçten geçtiğini biliyoruz. Büyük ve zor bir süreç bizi bekliyor. Türkiye'nin yaşadığı son felaketler, pandemi ve depremle birlikte ekonomik dalgalanmalarla, hem 11 ilimizin, hem de bunlarla birlikte birçok işletmemizin tahrip olması, yok olması, esnaf ve sanatkârların içerisinde bulunduğu ekonomik buhran, işten çıkartmalar, şu an yaraların sarılmaması gibi halen bizi bekleyen bir çok sorunlar var" dedi.

50 BİN ÜYE VE 100 BİN İSTİHDAM

Ekonominin bel kemiğini oluşturan esnafın pandemi, deprem ve yaşanan ekonomik kriz nedeniyle olumsuz etkilendiğine dikkat çeken Ebedinoğlu, sadece Diyarbakır'da 1325 esnafın işyerini kapatmak zorunda kaldığını söyledi. Ebedinoğlu, "Diyarbakır özelinden baktığımız zaman, hem Diyarbakır hem bölge esnafımız, istihdamın lokomotifi. Diyarbakır DESOB bünyesinde kayıtlı kayıtsız 50 bin üyemiz var. Tabi bunların yanında; 80 ila 100 bin kişi istihdam ediliyor. İstihdamın yüzde 20'si sanayide. Bir Diyarbakır OSB ve Tekstil OSB'de dahil 18-20 bin istihdam varken, esnaf ve sanatkarın yanında 100 bin istihdam var. Bunun için her zaman şunu dile getirdik, sadece Diyarbakır değil, Türkiye esnaf ve sanatkârının, Anayasanın 173 üncü maddesindeki Devlet Esnaf ve Sanatkârı koruyucu ve destekleyici tedbirler alır.

Ama bu süreçte gerçekten ciddi anlamda kapanışlarımızda artış var. Sadece Diyarbakır değil, bölge değil, Türkiye genelinde bu söz konusu. Son bir yılda Diyarbakır'da 1325 esnafımız işyerini kapatmak zorunda kaldı. Kısmen deprem, özellikle de pandemiden sonra hizmet sektörü en büyük darbeyi alan sektör oldu. Bir kafe, kafeteryada, tatlıcıda on binlerce kişi çalışıyordu. Kısmen kapandı, kısmen de yüzde 50 kapasiteyle çalışıyor. Esnafın, çözüm bekleyen ciddi sorunları var. Önümüzdeki hafta ilk toplantımızı genel merkezde yapacağız, TESK'de görev bölümü yapacağız. Herkes burada alacağı sorumlulukla birlikte Ankara'da bu sorunların çözüm noktasında bakanlıkların ve ilgili genel müdürlüklerin kapısında ciddi çalışma yapacağız" diye konuştu.

"ESNAFIN KULLANDIĞI KREDİ, YÜZDE 08.5'TEN YÜZDE 18'E ÇIKTI"

Esnafın kullandığı sabit faizli destek kredilerin, faiz oranlarının büyük oranda arttığına işaret eden Ebedinoğlu, pandemi, deprem ve krizlerden sonra esnafa en büyük yıkımın bu şekilde geldiğini söyledi. Ebedinoğlu şöyle konuştu:

"2021 yılında esnafın kullanmış olduğu krediler vardı. Bunların büyük bir bölümü yüzde 50 hazine tarafından sübvanse ediliyordu. Burada 2021 esnafın yüzde 8.5 ile kullanmış olduğu kredi, 06.06.2023 tarihi itibariyle kademeli olarak arttırıldı. Yüzde 8.5 sabit faizle kredi kullanan esnafın faizi yüzde 18'e çıktı. Örneğin yüzde 09.50 kademeli olarak arttı. yüzde 12.5 ile kullananın faizi yüzde 24e çıktı. Yüzde 15 ile kullanan, yüzde 24'e çıktı. Yani en son 25 ile kullanan şimdi yüzde 29'a çıktı. Biz bunu gerek ilgili ticaret bakanlığına ve TESKON da bu konuda çalışıyor, kredi kooperatiflerimizin genel merkezi. 2024 yerel seçimlerinden sonra 60 ay vadeyle esnafa vermiş olduğumuz krediler 36 aya indirildi. Yine 164 meslek gurubumuz, nace kodu sebebiyle yani 750 bin lira üst limitimiz var işletme kredi limitimiz. 164 meslek gurubumuz bu krediden yararlanmıyor.

Bu da bir haksızlık. Yeni iş yeri açacak esnafımız Bağkur ödemek zorunda. Eğer düzenli yatırırsanız 5900 eğer düzenli yatıramazsanız 6900a kadar Bağ kur primi ödemek zorunda kalıyorsunuz. Bir kişi iki iş yapabilir. Ama bir yerde sigortalıysanız, ikinci işyeri için Bağ kur primi ödemek zorunda kalıyorsunuz. Yine aynı adreste ikamet eden iki kişi, bir tarafta terzi, diğer tarafta ayakkabı üretiyor. İkisi de bu krediden faydalanamıyor. Bu da büyük bir haksızlık. Yatırım destek kredisinden faydalanmak isteyen bir esnafımız, işletme kredisi alıyorsa, aynı hanede yaşayan herhangi bir bankada icralık olmuşsa krediden faydalanamıyorsun. Bu da büyük bir haksızlık. Buna benzer çözüm bekleyen çok fazla sorunlarımız var. TESK olarak bu sorunlara çözüm bulmak için elimizden gelen çabayı sarf edeceğiz."

"ESNAF, TASARUF TEDBİRLERİ DIŞINDA TUTULMALI"

Hükümettin başlattığı tasarruf tedbirleri konusuna da değinen TESK Genel Başkan vekili ve DESOB Yönetim Kurulu Başkanı Alican Ebedinoğlu, esnafın bu tedbirler dışında tutulması gerektiğini savunarak, "Her gelen siyasetçi şunu diyor: 'esnaf ve sanatkârlar ekonominin bel kemiği, omurgası, çakıl taşıdır' diyor. Eğer bel kemiği eğrilir, omurga kırılırsa o zaman ekonomi biter. En önemli sınavımız bu. Esnaf ve sanatkârlar tasarruf tedbirleri dışında tutulmalıdır. Kredilerden bahsettim. Esnaf ve sanatkarlarımızı olumsuz etkiledi. Maliye Bakanlığı ile görüşmek istiyoruz, ekip ve heyet olarak. Esnaf, sosyal devletin sorumluluğu olan istihdam yükünü devletin sırtından alıyor. Çünkü istihdam yaratmak için sen bunu teşvik edeceksin ki istihdam sayısı artsın. Devletin sosyal sorumluluğunu yerine getirmesi için de gerekli mücadelemizi vermeye devam edeceğiz" şeklinde konuştu.