Diyarbakır Barosundan ‘göçmen’ raporu

Norşin Öncel

TİGRİS HABER - Afganistan ve Pakistanlı mülteciler, ülkelerinde yaşadıkları sorunlar nedeniyle ülkelerinden kaçıyor. Mülteciler, insan kaçakçıları ile anlaşarak 300 ile 700 dolar arasında değişen ücretler karşılığında Türkiye’ye getiriliyor. Avrupa’ya gitme hayali ile ülkelerinden ayrılan, aralarında çok sayıda çocuğun da bulunduğu yüzlerce mülteci grubunun bu hayali, günlerce yapılan yaya yolculuk sonrası Diyarbakır’da son buluyor. Paraları biten, otobüslerinde taşımadığı göçmenler, Diyarbakır-Şanlıurfa yolundaki Şehirlerarası Otobüs Terminali’ne sığınıyor. Yaşam alanları otogar bahçesi olan mültecilerin yemek ihtiyacı, Kızılay ve hayırsever vatandaşlar tarafından karşılanıyor.

Baro, göçmenlerle görüştü rapor hazırladı. Diyarbakır Barosu İnsan Hakları Merkezi ve Mülteci Hakları Komisyonu, düzensiz göçmenlerin bu durumuna kayıtsız kalmadı, otogarda konaklayan göçmenlerle görüştü, gelişleri ve sorunlarıyla ilgili rapor hazırladı. Diyarbakır Baro Başkanı Nahit Eren’in katılımıyla komisyon üyeleri önce açıklama yaptı, ardından hazırladıkları raporu basınla paylaştı.

6 ayda 12 bin Afganlı kayıt altına alındı

Hazırlanan basın metnini okuyan avukat Baver Mızrak,“ Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin verilerine göre 2020 yılı itibariyle 82 milyonu aşkın insan yaşadıkları yerleri terk etmek zorunda kalmıştır. Yerlerinden edilmiş insanların göç etmek zorunda kaldıkları ülkelerden biri de Türkiye’dir. Özellikle Suriye’de iç savaşın başlamasıyla birlikte milyonlarca Suriyeli, Türkiye’ye sığınmak zorunda kalmış, böylelikle günümüze kadar süregelen büyük bir insanlık krizi yaşanmıştır. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre Haziran 2021 yılı itibariyle 3.678.527 Suriyeli, Geçici Koruma statüsüne alınmıştır. Türkiye’ye en çok göç eden 2’inci göçmen topluluğu ise Afgan göçmenlerdir. Yine söz konusu müdürlüğün verilerine göre 2020 yılında yakalanan 122 bin düzensiz göçmenden 50 binden fazlası, 2021 yılının başından bu yana ise 12 bin civarında Afgan göçmen kayıt altına alınmıştır. Bu rakamların çok daha fazla olduğunu düşünmekteyiz. Düzensiz Afgan göçmenlerin transit geçiş güzergâhı olarak kullandıkları kentlerden biri de Diyarbakır’dır. Bu nedenle Diyarbakır Barosu İnsan Hakları Merkezi Mülteci Hakları Komisyonu olarak 12.06.2021 tarihinde Diyarbakır Şehirlerarası Otobüs Terminali’ne gidilmiş ve ilgili kişi ve kurumlarla yapılan görüşmeler neticesinde komisyonumuz tarafından rapor hazırlanmıştır” şeklinde konuştu.

Kaçakçılarla 800 dolara anlaşmışlar

Açıklamanın ardından komisyon üyeleri yaptıkları tespit ve gözlemleri paylaştı.

Komisyon üyelerinin bazı gözlem ve tespitleri şöyle:

“Diyarbakır Otogarında bulunan göçmenlerin çoğunluğunun Afganistan’daki savaş ortamından kaçan Afgan göçmenler oldukları, Afganistan’ın birçok şehrinden geldikleri, kısaca zorunlu göçe maruz kaldıkları, Düzensiz Göçmenlerin kendi ülkelerinden çıkarken İstanbul’a götürülmeleri için 800 dolar karşılığında kaçakçılarla anlaştıkları, İran üzerinden Van’a, Tatvan istikametinden Diyarbakır Otogarına yolun büyük bölümünü yürüyerek geldikleri, Afganistan’dan Diyarbakır’a ulaşmalarının 15 gün ile 1 ay arasında sürdüğü, Türkiye-İran sınırında silahlı ateşe maruz kaldıkları, ölüm ve yaralanma vakalarının olduğu, görüşme yapılan göçmenlerden bazılarının akrabalarının farklı tarihlerde sınır hattında öldürüldükleri, yaralandıkları ifade edilmiştir.

Beslenme ihtiyaçlarını kendi imkânlarıyla veya hayırsever vatandaşların yardımıyla karşıladıkları, barınma ihtiyaçlarını da Diyarbakır Otogarı içinde veya dışındaki toprak alanları kullanarak sağladıkları, yıkanma ihtiyaçlarını tam olarak gidermedikleri, 2020 yılı itibariyle Kızılay Diyarbakır Şubesi tarafından gıda yardımına başladığı ancak bunun yeterli ve düzenli olmadığı ifade edilmiştir.  Yol boyunca çeşitli hastalıklara yakalandıkları, sağlık hakkına erişim haklarını kullanamadıkları, Covid-19 virüsüne yakalanmaları durumunda da herhangi bir teste tabi olmadıkları, 12.06.2021 tarihi itibariyle Diyarbakır Otogarı ve çevresinde 500’den fazla düzensiz göçmen olduğu ve bu sayının günlük olarak değiştiği tespit edilmiştir. Büyük bölümünün 15-25 yaş arasındaki erkek bireylerden oluştukları, az sayıda kadın ve çocuğun olduğu,  Düzensiz göçmenlerin işsizlik ve ekonomik nedenlerden dolayı her türlü istismara maruz kalabilecekleri tarafımızca gözlemlenmiştir.

Sonuç ve öneriler:

1-) İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi’nin Düzensiz Göçmenlerin yaşam hakkı, barınma, gıda ve temel ihtiyaçları, sağlığa erişim hakları, ekonomik hakları, eğitim-öğretim haklarının sağlanması adına Uluslararası Koruma Statüsü kapsamına alınmalı.

2-) Düzensiz göçmenlerin uluslararası koruma statüsü kapsamına alınması için, İl Göç İdaresi çalışanlarının öncelikle Diyarbakır Otogarı’na giderek başvurularını doğrudan almaları,

3-) Başvurular alınırken ivedilikle barınma, beslenme, sağlık gibi temel insani ihtiyaçların ilgili kurumlarca sağlanması,

4-)Düzensiz göçmenlerle yapılan görüşmede Türkiye-İran sınırında açılan silahlı ateş sonucu öldürülen ve yaralanan çok sayıda düzensiz göçmenin olduğu bilgisi verilmiştir. Ölüm ve yaralanma ile neticelenen olaylara ilişkin sorumluların tespiti için etkin bir soruşturma başlatılması gerektiği.

4-)Yine yol boyunca maruz kaldıkları tehdit, dolandırıcılık, görevi ihmal, göçmen kaçakçılığı suçlarının failleri hakkında ilgili savcılıklarca etkin bir soruşturmanın başlatılması.

5-) Çoğunluğu Afganistan’daki savaş ortamından kaçan göçmelerin geri dönüşleri için ülkelerindeki barış ortamının sağlanması adına Birleşmiş Milletler başta olmak üzere Uluslararası İnsan Hakları Örgütlerinin sorumluluk alması Heyetimizce önerilmektedir. (Haber Merkezi)