Çocuklarda kabızlık ile işeme bozuklukları

Çocuk Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Mehmet Şerif Arslan’ın çocuklarda kabızlık ve işeme bozuklukları üzerine değerlendirmesinden satırbaşları şöyle:                                            

Kabızlık nedir?

Basitçe tanımlamak gerekirse kabızlık katı gaitanın, seyrek ve zorlukla dışkılamasıdır. Seyreklik kavramı kişiden kişiye değişmekle birlikte genel olarak çocuklarda iki günde bir ile bir günde iki dışkılama normal sayılmaktadır.

Bebeklerde özellikle anne sütü alanlarda günlük dışkılama sayısı daha fazla olabilir. Kabızlık (konstipasyon) bebeklikte ve çocukluklarda sık görülen rahatsızlıklardan biridir. Beslenme alışkanlıklarından kullanılan ilaçlara pek çok nedeni olabilir.

Kabızlık, çocuklarda çok sık görülmekle beraber ailelerin gözünden kaçan bir durumdur. Karın ağrısı, iştahsızlık, gelişme geriliği, gaita yapmada zorlanma, ağrılı defakasyon (gaita yapma), sert gaita yapma, popoda ağrı veya kanama şikayetleriyle hekime başvuru sıktır.

Çocukta kabızlık niye gelişir?

Çoğu çocukta altta yatan bir neden yoktur. Genelde ağrılı bir kaka yapma sonrası çocuk her kaka yapmada canının yanacağını düşünerek kaka yapmayı ertelemektedir. Her erteleme de kakanın toplandığı bağırsağın son kısmı (rektum) bu duruma uyum sağlayarak genişlemeye başlar ve kaka geldi hissi çocukta azalır. Bu hissin azalmaya başlaması ile birlikte yeni oluşan kakalar rektuma daha da fazla birikmeye başlar ve rektum giderek genişlemeye başlar. Kısır döngü halinde gelişen bu durum kabızlığın ileri safhalara girmesine neden olur ve zamanla kaka kaçırma başlar.

Kabızlık en sık hangi dönemde görülür?

Bebeklerde anne sütünden ek gıdaya geçişte ve 2-4 yaş aralığında tuvalet eğitiminden sonra kabızlık sık olmakla beraber her yaş grubunda görülebilinen kronik (uzun süre devam eden) bir süreçtir.

Kabızlık ve işeme bozukluğu beraber görülür mü? 

İşeme bozuklukları ve kronik fonksiyonel kabızlık arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Kabızlık ile çocuk cerrahlarına başvuran hastaların şikayetleri irdelendiğinde tabloya işeme bozukluklarının da eşlik ettiği görülmektedir. Kabız hastaların çoğunda; gaita ile devamlı dolu olan kalın bağırsak mesaneye bası yaparak, mesanenin dolma ve boşalma fonksiyonlarını bozabilir. Klinik olarak çocuklarda gündüz damlatma tarzında idrar kaçırma, ani işeme ihtiyacı ve idrar yolu enfeksiyonları gibi tablolara yol açtığı bilinen bir durumdur.

Kabızlık ve işeme bozukluğu beraberliğinde nasıl bir klinik işe karşılaşırız?

Kronik fonksiyonel kabızlık ve işeme bozuklukları birbirlerinin etiyolojisinde (neden-sebep) yakın bir ilişkiye sahiptirler. Hastada iki klinik şikayet mevcut ise uzun bir tedavi sürecine gereksinim duyulur. İşeme bozukluğu olan hastalarında başvuru yakınmaları gündüz idrar kaçırma, ani sıkışma hissi, küçük miktarlarda sık sık işeme, yatak ıslatma ve idrar yolu infeksiyonudur. İşeme bozukluğu olan çocukların %90’ında aynı zamanda kronik fonksiyonel kabızlık eşlik eder.

Kabızlık Tanısı nasıl konur?

Anamnez, fizik muayene, direkt grafi ayırıcı tanı için USG yeterlidir.

Kabızlık tedavi edilirse işeme bozuklukları da düzelir mi?

Kronik fonksiyonel kabızlık tedavisinin işeme bozukluklarının da düzeldiğini gösteren çalışmalar literatürde mevcuttur. Örnek olarak; kronik kabızlığı ve enkoprezisi (gaita kaçırması) bulunan hastalarını 12 aylık kabızlık tedavisi sonrası yeniden değerlendirmiş ve kronik kabızlık tedavisinde başarı sağlanan hastaların % 89’unda gündüz, % 63’ünde gece işeme bozukluğunun da düzeldiği görülmüştür.

Kabızlık ve işeme bozukluğu olan çocuğumu nasıl ve kimler tedavi edebilir?

Gastrointestinal (mide-bağırsak) ve üriner (boşaltım) sistemin fizyopatolojisi konusunda uzman olan hekimlerin bu hastaları tedavi etmesi önerilmektedir. Çocuk cerrahları bu konuda iyi eğitim alan hekim gruplarındandır.

Kabızlık ve işeme bozukluğu olan çocuğuma hekim ilaç tedavisi verdi. Bu tedavi yeterli olur mu?

Verilen ilaç tedavisi şikayetleri geçici olarak düzeltebilir. Varolan problemler yanlış öğrenilen bir davranış bozukluğu, beslenme problemi sonucunda ortaya çıktığından ve de aynı zamanda kronik (süregelen) bir süreç olduğundan tedavi ve takip süresi 3 ay-1 yıl arasında değişmektedir. Hastaya ilaç tedavisi yanında mutlaka doğru tuvalet eğitimi verilmelidir. Çocuklarda; zorlanmadan ağrısız bir tarzda tuvalet ihtiyacını günlük en az bir defa yapmaları amaçlanmalıdır.

Sonuç

Çocukluk yaş grubunda kabızlık doğru bir şekilde tedavi edilmezse, ömür boyu sürebilecek bağırsak ve üriner problemlere yol açabileceğini bilmemiz önemlidir. Bundan dolayı bağırsak ve üriner sistem sağlığı için çocuklarımızın kabız kalmamaları düzenli tuvalete gitmeleri sağlanmalıdır.  (Haber Merkezi)