CNN'den Simone McCarthy'in Rusya, Kuzey Kore ve Çin analizi

Simone McCarthy | Analiz

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Kuzey Kore lideri Kim Jong Un'un bu hafta başında Rusya'nın Uzak Doğusundaki bir uzay fırlatma merkezinde bir araya gelmesi Güney Kore ve Japonya'dan Ukrayna'ya, Amerika Birleşik Devletleri'nden Avrupa'daki ortaklarına kadar pek çok ülkede endişe yarattı.

Ancak hem Moskova hem de Pyongyang için en büyük ekonomik can damarı olan ve sınırı iki liderin buluştuğu yerden 200 milden (321 kilometre) daha az bir mesafede bulunan Çin farklı bir görüşe sahip olabilir.

Analistlere göre Pekin, Rusya ve Kuzey Kore arasındaki işbirliğine karşı çıkmak ya da bu işbirliğini sınırlandırmak yerine, ortaya çıkan bu eksende kendisi için riskten çok fayda görüyor olabilir - özellikle de ABD ile olan büyük güç rekabeti açısından.

Çinli yetkililerin Kuzey Kore ve Rusya arasındaki müzakereler hakkında ne kadar bilgi sahibi olduğu tam olarak bilinmese de analistler toplantının Çin'in bu iki ülkeyle olan bağları göz önünde bulundurulmadan yapılmamış olabileceğini söylüyor.

Avustralya'daki New South Wales Üniversitesi'nde Siyaset ve Uluslararası İlişkiler alanında kıdemli bir öğretim görevlisi olan Alexander Korolev, "(Çin'in) her ikisine de sağladığı desteğin önemi göz önüne alındığında, Çin elbette arka planda beliriyor" dedi.

Korolev, "Çin hem Kuzey Kore hem de Rusya için çok önemli, dolayısıyla Çin'in arkasından onun hoşuna gitmeyecek bir şey yapmak onlar için aptallık olur" dedi. "Çin faktörü orada."

'İki ülke arasında'
Ne Kuzey Kore ne de Rusya, Putin ve Kim'in Vostochny Cosmodrome turu, kapalı kapılar ardında yapılan görüşmeler ve her iki liderin de ülkelerinin artan dostluğuna kadeh kaldırdığı gösterişli bir devlet yemeği sırasında birlikte geçirdikleri beş saatten fazla süre boyunca varılan anlaşmaların ayrıntılarını açıklamadı.

Ancak gözlemciler her iki liderin de diğerinden ne istediğinin açık olduğunu söylüyor.

Moskova, Ukrayna'daki yıpratma savaşını beslemek için yeni mühimmat ve mermi tedarikine ihtiyaç duyuyor - ve Pyongyang'ın bir stokta oturduğuna inanılıyor. Nükleer silah ve füze programı nedeniyle yıllarca yaptırımlara maruz kalan Pyongyang'ın enerjiden gıdaya ve askeri teknolojiye kadar her şeye ihtiyacı var ve bunların hepsi de Rusya'da mevcut.

Elbette Kuzey Kore'nin Rusya'ya mühimmat pompalaması, Kuzey Kore'nin ticaretinin büyük çoğunluğunu oluşturan ve Ukrayna işgalinden sonra Rusya'nın en güçlü diplomatik ortağı olmaya devam eden Çin için garip bir durum yaratabilir.

Uluslararası toplum uzun zamandır Pekin'in kurallara uyması için hükümeti üzerinde baskı kurmasını istiyor.

Ve son aylarda Pekin, Ukrayna'daki çatışmada kendisini barışın savunucusu olarak göstermek için büyük çaba sarf etti - bu, Pekin'in savaşa rağmen Rusya ile bağlarını güçlendirmeye devam etme kararına tepki gösteren Avrupa'da kaybedilen iyi niyeti geri kazanma çabasının bir parçası.

Pekin, bu hafta Dışişleri Bakanlığı'nın gazetecilere Çarşamba günkü toplantının "iki ülke arasında" olduğunu söyleyerek bunun Çin'i ilgilendirmediğini ima etmesiyle, iki ülke arasındaki herhangi bir askeri işbirliğine resmi tepkisinin ne olacağının sinyallerini zaten vermişti.

Ancak Çin, Rusya'ya geniş çaplı bir askeri destek vermekten kaçınmaya özen gösterirken, analistler Kuzey Kore'den gelebilecek olası bir desteği, Rusya'nın Batı ile artan gerilimin ortasında önemli bir ortak olmaya devam ettiği kendi jeopolitik hesapları için bir destek olarak görebileceğini söylüyor.

Singapur'daki Nanyang Teknoloji Üniversitesi'nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Li Mingjiang, "Kuzey Kore gerçekten Rusya'ya mühimmat sağlamaya hazırsa, Rusya'nın Ukrayna'daki savaş alanında büyük bir askeri yenilgi yaşamaması Çin'in beklentisi için iyi olacaktır" dedi.

"Bu açıdan, Çin'in jeopolitik çıkarları için iyi... bir yanda Çin ve Rusya, diğer yanda Batılı ülkeler açısından" dedi.

Güç dengesi
Yaklaşık 70 yıl önce Kore Savaşı'nda komünist Kuzey Kore'yi destekleyen Çin, haydut komşusuyla karmaşık bir ilişki sürdürdü.

Rusya gibi, Kuzey Kore'nin silah programlarına karşı Birleşmiş Milletler yaptırımlarını desteklemiş olsa da, bu kontrolleri keyfi bir şekilde uygulamakla suçlanmış ve son yıllarda yaptırımları güçlendirme çabalarını engellemiş ve hafifletme çabalarına öncülük etmiştir.

Analistler, Çin'in giderek daha düşmanca bir tutum sergileyen ABD ve müttefikleri tarafından kısıtlandığını düşündüğü şu günlerde, karşı ağırlık olarak hem Rusya hem de Kuzey Kore ile daha güçlü bir koordinasyonu memnuniyetle karşılayabileceğini söylüyor.

Bu bağlamda, Rusya ve Kuzey Kore arasındaki ilişkilerde Moskova'nın Pyongyang'a destek verdiği bir değişim, Çin'in üzerindeki baskıyı da azaltabilir ve bölgedeki konumunu güçlendirebilir.

Li, "Çin, ekonomik ve askeri açıdan daha yetenekli bir Kuzey Kore'yi ve ABD için baş belası olmaya devam eden bir Kuzey Kore'yi destekleyecektir" dedi.

Bunun bir nedeni var mı? "Daha iddialı bir Kuzey Kore'ye sahip olduğunuzda, ABD ve Güney Kore'nin Kuzey Kore ile başa çıkma konusunda Çin'in işbirliğini araması için bir tür teşvik olacaktır" dedi.

Bu arada, yaptırımlardan etkilenen iki komşu arasındaki karşılıklı destek, her ikisiyle de güçlü bağları nedeniyle Çin üzerindeki uluslararası baskıyı azaltabilir.

Washington'daki Stimson Center düşünce kuruluşunun Çin Programı direktörü Yun Sun, "Çin her ikisinin de tek destekçisi olmadığı için, her ikisine de verdiği destek Çin'in izolasyonunu azaltıyor," diyerek bağların sıkılaşmasının Pekin için dezavantajları olsa da, liderlerinin bunu muhtemelen "net bir kazanç" olarak göreceğini söyledi.

Sun'a göre, Rusya'dan Kuzey Kore'ye askeri teknoloji transferi bile, bölgesel istikrara olan ilgisi göz önüne alındığında Çin için endişe verici olabilir.

Çin, Kuzey Kore ile ABD'nin müttefiki Güney Kore arasındaki gerilimin çatışmaya dönüşmesini ve bunun da kendi sınırlarına mülteci akınına ve Amerikan askeri müdahalesine yol açmasını engellemek istiyor.

"Böyle bir (askeri teknoloji) transferi bölge için istikrarı bozucu olacaktır, ancak Çin masayı çevirecek ve hem Rusya'yı hem de Kuzey Kore'yi köşeye sıkıştırdığı için ABD ve müttefiklerini suçlayacaktır. Bu da Çin'in, ABD'nin düzenlediğini düşündüğü 'Asya NATO'suna' karşı muhalefetini güçlendirecektir" dedi.

Ancak potansiyel kazanımlara rağmen uzmanlar Çin'in daha güçlü bir Rusya ya da daha güçlü bir Kuzey Kore'den gelebilecek risklere karşı bağışık olmadığını da söylüyor.

Seul'deki Ewha Üniversitesi'nde profesör olan Leif-Eric Easley, "Pekin'in küresel ticarette büyük bir payı var" dedi.

"Ukrayna'nın işgali ve nükleer silah kullanma tehdidinde bulunma alışkanlığı gibi istikrarsızlaştırıcı parya devlet davranışlarından kaynaklanabilecek tali zararları göze alamaz" dedi. (Haber Merkezi)

Çeviri: Jan M. Karaozan