Çiftçiyi elektrik çarptı!

Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde tarımsal sulamayla ilgili elektrik borcu olan çiftçilerin borcunu ödeyinceye kadar tarımsal destek alamaması kararında yeni bir aşamaya geçildi. Bakanlar Kurulu’nun, ‘Tarımsal sulamaya ilişkin elektrik borcu bulunan çiftçilere bu borçları ödeninceye kadar 2014 yılında yapılması gereken tarımsal destekleme ödemeleri yapılamaz’ hükümlü kararı, 9 Mart 2014 tarihinde Resmi gazete’de yayımlanmıştı.

30 Ağustos tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan yeni kararla ise, elektrik borcunu 15 Eylül 2014 tarihine kadar ödemeyen çiftçilerin bu borcu 2014 yılı tarımsal destekleme ödemelerinden mahsup edilecek. Başka bir deyişle elektrik borcu olan çiftçinin tarımsal desteklemesine el konularak elektrik firmasına verilecek.

Üretici mağdur oldu

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Bakanlar Kurulu’nun kararına dayanarak Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş’nin (DEDAŞ) tarafından bölgede Çiftçi Kayıt Sisteminde (ÇKS) kaydı olan tüm üreticilerin listesinin Ziraat Bankası’na gönderildiğini belirterek, borcu olup olmadığına bakılmaksızın tüm üreticilerin destekleme ödemelerinin bloke edildiğini söyledi.

Borcu bulunmayan üreticilerin bu durumunu ispat etmek durumunda bırakılarak mağdur edildiğini belirten Bayraktar, şunları söyledi: “Bu yıl çiftçimiz ülke çapında yaşanan kuraklık, don, dolu gibi afetler nedeniyle sıkıntılı bir üretim dönemi geçiriyor.

Elektrik borçları yüzünden desteklemelerin ödenmemesi zaten zor durumdaki çiftçimizi daha da sıkıntıya soktu. . Ziraat odaları olarak sorunun çözülmesi için bölge milletvekilleriyle, bakanlıklarımızla, TBMM’nin ilgili komisyon üyeleriyle sürekli temasta bulunduk.

Dünkü Resmi Gazete’de konuyla ilgili Bakanlar Kurulu kararına ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tebliğine bir hüküm eklendi. Şirkete borçlu çiftçilerin borçlarını 15 Eylül 2014 tarihine kadar ödememeleri veya bu tarihe kadar ‘belge’ ibraz edememeleri durumunda, şirketin bankadan alacağı yazılı talep üzerine bu yıl çiftçilere yapılması gereken tarımsal destekleme ödemelerinden, şirketin alacaklı olduğu tutara karşılık gelen kısım şirket alacağına karşılık mahsup edilecek.

Desteğe bloke kaldırıldı

Daha önce çiftçinin 2014 desteklerindeki blokeyi kaldırıp, desteğini alabilmesi için elektrik borcunu ödemesi, bunu belgeyle şirkete ibraz etmesi gerekiyordu. Kararla çiftçimiz belge ibraz edememesi durumunda, şirket bankadan yazılı talep alacak. 2014 desteklerinden alacağını mahsup edecek. Blokenin kaldırılması kararı yerinde bir karardır.

Destekleme alacağından az elektrik borcu olan çiftçinin destekleme ödemesini alamamasının akılla mantıkla açıklanabilecek bir izahı yoktu. Elektrik şirketine borcunun mahsubu işleminden sonra bakiye desteklemenin çiftçimize ödenmesi bir haksızlığı giderme açısından son derece yerinde bir karardır.”

Tarla sulama kaçağı % 95’e çıkarıyor

* Güneydoğu’da Kaçak elektrik kullananlar akla hayale gelmeyen yöntemler buluyor. Seyyar trafo kuran, yeraltı hattı çeken kaçak kullanıcılar, elektronik sayaçları uzaktan kumandayla yönetiyor.

* Yetkililerin verdiği bilgiye göre, tarımda kaçak elektrik tüketimi seyyar trafolarla yapılıyor. Traktörünün arkasına trafo kuranlar, şebekeden çektikleri elektriği tarlalarda kullanıyor.

* Pek çok çiftçinin abonelikleri olmadığı halde yüksek boyutlarda elektrik kullandığı tespit ediliyor. Denetimsiz boş arazilerden geçen elektrik hatlarına kanca atılarak elektrik konutlara çekiliyor. Bir başka yöntem de amatör yeraltı hatları. Trafolardan çekilen kaçak hatlar, yer altı kablolarıyla dağıtılıyor.

* DEDAŞ yetkilileri, şirketin alanına giren illerdeki kırsal bölgelerde kaçak oranının yüzde 95’i geçtiği söyledi. Yazın kaçağın tarla sulaması nedeniyle arttığını belirten yetkililer, kaçak elektrik nedeniyle 700-800 metre derinden su çıkarılabildiğini ifade etti.

* Yetkililer, bölgede 4 milyar KW/S kaçak tarımsal elektrik kullanıldığını belirtti.

‘Kesintiyle terbiye yerine çözüm sürece yayılmalıydı’

Güneydoğu Sanayici ve İşadamları Derneği (GÜNSİAD) Başkanı Mahmut Odabaşı, elektriğin bedelsiz kullanılmasının kesinlikle karşısında olduklarını ancak bu konuda çiftçinin de şartlarının göz önünde bulundurulması gerektiğini vurguladı. Odabaşı, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bir an önce çiftçinin suya erişimi sağlanmalı. Çiftçiler yakınlarındaki baraja erişemiyor. Kuyu kazarak elektrik kullanıyor.

Ayrıca elektrik kesintisi kararı dört ay önce verilmeliydi. Şu anda mahsul dönemi ve elektriğin kesilmesi çiftçiyi zora sokuyor. Mısır, pamuk, soya bu tür ürünler başaklanma zamanında. Elektrik kesilerek iş içinden çıkılmaz hale getiriliyor. Elektriği ödeme konusunda oluşturulan tarifeler ve bedeller de ağır. Rakamlar uzman kadrolar tarafından belirlenmeliydi. Ayrıca geriye dönük ödeme de talep ediliyor. Elektrik kesintisiyle terbiye etmek yerine sürece yayımış bir çözüm daha doğru olurdu.”

‘Mahsuplaştırmanın sorunu çözmesi zor’

Tarım uzmanı ve yazar Ali Ekber Yıldırım, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki çiftçilerin günlerden beri elektrik kesintilerini protesto etmek için yol kapatıp eylem yaptığını anımsatarak, şöyle konuştu: “DEDAŞ, elektrik kesintisi uyguluyor. Bölgedeki birçok köy ve yerleşim yerinde günlerdir elektrik yok. Çiftçiler tarımsal ürünlerini sulayamadıkları için çok büyük zarara uğrarken, kesinti nedeniyle yaşanan susuzluk, hayvanları ve insanları da olumsuz etkiliyor.

Hükümetin aldığı mahsuplaştırma kararının da sorunu çözmesi çok zor. Çünkü, çiftçilerin 2014’de hak ettikleri tarımsal desteklerin büyük bölümü daha önce ödendi. Ayrıca bir çiftçinin alacağı tarımsal destek elektrik borcunu karşılamaya yetmezse ne olacak? Yine elektrik kesintisi mi uygulanacak? Böyle bir uygulama borcunu ödeyenleri de mağdur ediyor.”