Bölge illerindeki vatandaşlar devlet dairelerinde anadilini konuşamıyor

TİGRİS HABER - Diyarbakır’da faaliyet gösteren Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi; 15-29 Ocak 2022 tarihleri arasında, “Türkçe dışındaki Anadillerin Kullanım Yaygınlığı ve Eğitimi” başlıklı bir anket düzenledi. 16 ili kapsayan araştırmaya göre, devlet dairelerinde anadilini konuşurken tedirgin olanların oranı yüzde 64,8. Anket çalışması ile gündelik hayatta anadil kullanımına ve eğitim hayatındaki yerine ilişkin yaklaşım, talep ve öneriler ortaya çıkarılmaya çalışıldı. Araştırmada ortaokul düzeyindeki okullarda, “Yaşayan Diller ve Lehçeler Seçmeli Dersi” kapsamında 10 yıldır yürürlükte olan derslerin durumuna ilişkin yaklaşım, algı ve eğilimler de ölçülmeye çalışıldı.

Online ortamda gerçekleşen anket; İstanbul, İzmir, Ankara, Bursa, Mersin, Adana, Antalya, Antep, Adıyaman, Diyarbakır, Van, Mardin, Urfa, Batman, Şırnak, Hakkari, Dersim, Muş ve Ağrı kentlerini kapsadı.

Anket çalışması anadili Türkçe olmayan 2 bin 238 kişiyle gerçekleştirildi. Katılımcıların %86,2’si anadillerini Kurmanci, %9,4’ü Kirmancki/Zazaki, %1,3’ü Ermenice, %1,1’i Süryanice, %0,7’si Arapça, %0,5’i Çerkesce, %0,4’ü Lazca ve %0,4’ü Pomakça olarak tanımladı. Katılımcıların %54,3’ü aile içinde Kurmanci’yi konuştuklarını, %36,2’si Türkçe ve %6,2’si Kirmancki/Zazaki dillerini kullandıklarını söyledi.

Araştırmaya göre Kurmanci lehçesinin genç yaş grubunda daha yaygın kullanıldığı; eğitim düzeyi yükseldikçe Kurmanci lehçesini kullananların oranında azalma olduğunu tespit edildi.

“Hane İçinde/Ailenizde Anadilinizi Ne Sıklıkta Konuşuyorsunuz?” sorusuna katılımcıların %67,8’i Her zaman, %22,8’i Ara sıra, %6,5’i Nadiren %2,9’u Hiç konuşmam biçiminde yanıtlarken; “Sokakta/Sosyal Hayatta Çoğunlukla Konuştuğunuz Dil Hangisidir?” sorusuna katılımcılarımızın %55’i Türkçe, %43,8’i Kurmanci, %1,2’si Kirmancki/Zazaki yanıtlarını verdi.

Buna karşın “Anadilinizi Ne Düzeyde Biliyorsunuz?” Sorusuna katılımcılarımızın %62,8’i hem konuşuyorum hem anlıyorum hem de okuyup yazabiliyorum, %24,5’i Konuşuyorum anlıyorum ama okuyup yazamıyorum, yanıtını verdi.

Anadilini konuşmayan veya bilmeme nedeni olarak, katılımcıların %57,1’i Anadilimi öğrenebileceğim bir okul ve kaynak olmadığı için, %28,3’ü Ailemde konuşan olmadığı için/ Ailem öğretmediği için, %7,3’ü Yasak olduğu için, %6,8’i Dışlanmamak için yanıtlarını verdi. Hanelerinde bulunan bu çocuklarla anadillerini konuşup konuşmadıklarına dair soruya ise katılımcıların %66,5’i Evet, %33,5’i Hayır dedi.

“Hanenizde Yaşayan Okul Çağındaki Çocuklar İçin Okudukları Okulda Anadillerinde Eğitim Görmeleri İçin Talepte Bulundunuz Mu?” sorusuna %52,2’si Hayır, %47,8’i Evet dedi.

Talepte bulunanlara sonucun ne olduğu sorulduğunda ise sadece %5,1’i Talep ettiğimiz anadilde çocuklar için sınıf açıldı dedi.  %43,4’ü Talep ettiğimiz halde hiçbir sınıf açılmadı, gerekçe de bildirilmedi, %27’si Talep ettiğimiz halde talep sayısı sınırlı denerek hiçbir sınıf açılmadı, %22,3’ü Talep ettiğimiz halde öğretmen olmadığı gerekçesiyle sınıf açılmadı, yanıtlarını verdi.

Tüm katılımcılara “Çocukların Anadillerinde Eğitim Görmelerini İster Misiniz?” sorusu da yöneltildi. Buna göre katılımcıların %98,7’i “Evet”, %1,3’ü “Hayır” dedi.

 “Anadilinizin Varlığını Sürdürmesi Önünde En Büyük Tehlike Sizce Nedir?” sorusuna katılımcıların %35,8’i Anadilde Eğitimin Olmaması, %23,2’si Baskı ve Asimilasyon Politikaları, %16,9’u Ailelerin Çocuklarıyla Türkçe Konuşması, %16,2’si Yasal Statünün Olmaması yanıtlarını verdi.

“Anadilinizin Korunması ve Geliştirilmesi İçin 1.öncelik Olarak Neler Yapılmasını Önerirsiniz?” sorusuna %31,8’i Eğitim/Öğretim Dili Olmalı, %30,1’i Yasal/Anayasal Güvencelere Kavuşmalı, %23,9’u Resmi Dil Olarak Kabul Edilmeli yanıtlarını vermişlerdir. Katılımcılara kimi özel ve kamusal alanlarda, gündelik hayat içinde anadillerini kullanmaktan kaynaklı tedirginlik duyup duymadıkları da soruldu.

Büyük oran tedirgin oluyor

Buna göre; “Eğitim Kurumlarında Anadilinizi Konuşurken Tedirgin Olduğunuzu Hissediyor Musunuz?” sorusuna katılımcıların %58,6’sı Evet, %20,5’i Hayır, %20,9’u Kısmen; “Sağlık Kurumlarında Anadilinizi Konuşurken Tedirgin Olduğunuzu Hissediyor Musunuz?” sorusuna katılımcıların %49’u Evet, %24,9’u Hayır, %26,1’i Kısmen; Devlet Dairelerinde Anadilinizi Konuşurken Tedirgin Olduğunuzu Hissediyor Musunuz?” sorusuna katılımcıların %64,8’i Evet, %16,2’si Hayır, %19’u Kısmen; Toplu Taşıma Araçlarında Anadilinizi Konuşurken Tedirgin Olduğunuzu Hissediyor Musunuz?” sorusuna %35,3’ü Evet, %44,3’ü Hayır, %20,4’ü Kısmen; “Sosyal Medyada Anadilinizi Konuşurken Tedirgin Olduğunuzu Hissediyor Musunuz?” sorusuna katılımcıların %35,7’si Evet, %41,7’si Hayır, %22,6’sı Kısmen; “İş Ortamında Anadilinizi Konuşurken Tedirgin Olduğunuzu Hissediyor Musunuz?” sorusuna katılımcıların %33,5’i Evet, %40,7’si Hayır, %25,8’i Kısmen; “Sokakta Anadilinizi Konuşurken Tedirgin Olduğunuzu Hissediyor Musunuz?” sorusuna katılımcıların %21,9’u Evet, %57,1’i Hayır, %21’i Kısmen; “Sosyal Çevrenizde Anadilinizi Konuşurken Tedirgin Olduğunuzu Hissediyor Musunuz?” sorusuna katılımcıların %15,9’u Evet, %66,6’sı Hayır, %17,5’i Kısmen yanıtlarını vermişlerdir. (Kaynak: Rudaw)