VİDEO- 20 milyar TL’lik Silvan barajı projesinde hedef: 2025

Gönül Morkoç - Özel Röportaj

TİGRİS HABER - Diyarbakır’ın ve bölgenin önemli projelerinden olan ve 2018’de bitirilmesi hedeflendiği halde geciken Silvan Barajı’nda yeni hedef 2025. Projenin zamanında bitirilmesi durumunda, 2 milyon 350 dekar arazi suyla buluşacak. Kuru tarımdan sulu tarıma geçilecek, 305 bin kişiye istihdam sağlanacak.

Diyarbakır’da bazı siyasilerin yere göğe sığdıramadığı, bazı siyasilerin de eleştiri oklarının hedefi haline gelen Silvan Barajı Projesi’nde, inşaatın 2022’nin sonlarında bitirilmesi hedefleniyor. İnşaat bittikten sonra 3 ile 3,5 yıl arasında su doldurulması beklenen barajın suları, 2025 yılı sulama döneminde, Silvan’ın bereketli toprakları ile buluşacak. Silvan Proje Müdürü Murat Yıldırım ile barajın son durumunu ve getirilerini konuştuk.

Bu yıl bitecek, sonraki yıl bitecek, dendi ama halen bitmedi. Silvan Projesi nedir?

Silvan Projesi hem enerji hem sulama amaçlıdır. Atatürk Barajı’ndan sonra Türkiye’nin ikinci büyük sulama projesi olan, Silvan Projesine suyu sağlayacak olan barajımızdır. Yaklaşık 2 milyon 350 bin dekar araziyi sulayacak. Türkiye ve Avrupa’nın en yüksek ön yüzlü beton kaplı kaya dolgu barajıdır. Yaklaşık 7.3 milyar metreküp suyu depolayacak. Yıllık ortalama yağışlara göre üç ile üç buçuk yıl arasında su dolması hedefleniyor. Barajımızdan 212 metreküp/ saniye suyu alıp 19 kilometre uzunluğunda iki tünelimiz var. Oradan suyu alıp Silvan ilçe merkezinin güneyine oradan da ovalara doğru ulaştırıyoruz.

Kamulaştırma bedeli ne kadar?

Silvan Projesi maliyeti kamulaştırma hariç, inşaat maliyeti 20 milyar TL. Bugüne kadar yüzde 14’lük bir gerçekleştirme sağlamış durumdayız. Kamulaştırmanın da toplam maliyetinin yaklaşık 5 milyar TL olacağını düşünüyoruz. Genel olarak Silvan Barajı’nda yüzde 78’lik bir gerçekleştirme sağlamış durumdayız. Baraj gövde inşaatı tamamlandı. 2022 sonunda baraj inşaatını tamamlamayı hedefliyoruz.

Daha erken bitirilmesi hedefleniyordu, neden bu kadar uzadı?

Silvan Barajı büyük bir baraj. Geçmişte güvenlik sorunlarından dolayı askeri üs bölgeleri yapıldı. Bundan dolayı az da olsa bir gecikme yaşandı. Fakat son yıllarda, bu tür problemleri yaşamıyoruz. Ödenek temininden dolayı bazı sıkıntılar yaşanmış olabilir. Ama bugün itibariyle herhangi bir problem yok. Ödenek sıkıntısı da yok. İnşaat bittikten sonra üç ile üç buçuk yıl içinde baraj dolacak. Barajın dolma süresinde bizim kamulaştırma işlemlerimiz de bitecek. 2025’in sonlarına doğru sulamaya başlayacağız.

Geçmiş yıllarda GAP Projesi vardı. İktidarlar tarafından siyasi malzeme de yapıldı. Silvan Barajı da bu şekilde uzamaya devam ederse, GAP’a benzeyecek mi?

GAP büyük bir projeydi. Çok fazla entegre projenin bir araya gelmesiyle oluşan bir proje. Böyle olunca aksaklıklar çıkabiliyor. Bizim şuanda Silvan Barajı’nda, tünel inşaatlarında çalışmalar sürüyor. Peyder pey inşaatları bitirdikçe sulamaya açacağız. 2milyon 350 bin dekar araziyi aşamalı olarak, sulamaya açacağız. Bizim Silvan Barajı dışında 7 adet daha barajımız var. Bu 7 barajın ikisinde suyu tutmuş durumdayız. İkisinde de önümüzdeki ay suyu tutacağız. Dolayısıyla bu 4 barajı bitirmiş durumdayız.  Bu 4 barajla biz Silvan Barajı’ndaki ana kanalların bitmesini beklemeden, diğer barajların sularıyla sulamaya başlayacağız. 2022 yılı sulama sezonunda 8 bin dekar araziyi önümüzdeki yıl sulamaya açacağız. Silvan Barajı’nda suyun dolmasını beklemeden, bunu yapacağız.

Öngörülen hedeften ne kadar sapma yaşandı, kaç yıl uzadı?

2018 yılında bitmesi gerekiyordu. 4 yıllık bir gecikme oldu.

Bölgede bazı siyasiler projeyi eleştiriyor, propagandasını yapan da. Vatandaşın tepkisi nasıl?

Doğrudan temas ettiğimiz, STK’lar, vatandaşlar projenin bir an önce bitmesini istiyor. Çünkü Silvan Barajı’nın şuan sulayacağı 2 milyon350 bin dekar araziden yaklaşık 268 köy faydalanacak. Bu bölgede şuan sadece kuru tarım yapılıyor. Silvan Projesi’yle kışın derelerden akan suyu depolayarak, yazın sulama için vatandaşlarla buluşturuyoruz. Kapalı sulama sistemiyle su tasarrufu sağlanacak. Açık sulama hem su kaybına hem toprak kaybına neden oluyor. Bizim projelerimizde yağmurlama ve damlama sistemi kullanılacak. Projenin büyük bir kısmında enerji tüketimi de olmayacak. Cazibeli sulama ile,enerji kullanmadan sulama yapılacak. Bu sulama sistemiyle projenin büyük bir kısmında enerji maliyeti olmayacak. Vatandaş daha ucuza sulamasını yapacak. Proje tamamen bittiği zaman 305 bin kişiye istihdam sağlanacak. Yıllık 2.11 milyar TL ekonomiye katkı sağlanacak.

Hangi yollar ile istihdam sağlanacak?

Sulu tarıma geçildiği zaman ürün çeşitliliği artacak. Tarıma dayalı sanayi gelişecek. Ürünün ekilmesinde, toplanmasında, fabrikalara aktarılmasında ve işlenmesinde istihdam sağlanacak. Araziye ilk tohumun atılmasından, tüketiciye ulaşmasına kadar geçen tüm aşamalarda istihdam sağlanacak.  Buna bağlı olarak köyden kente göç engellenerek tersine göç sağlanmış olacak.

Baraj inşaatında kaç personel çalışıyor?

450-500 personel var. Farklı ünitelerde çalışan personeller bunlar.

Son dönemlerde barajda çalışanların haksız yere işten çıkarıldığı yönünde haberler basında yer aldı…

Baraj inşaatı vasıflı ve vasıfsız elemanların çalıştığı bir yer. Ağırlıklı olarak vasıflı elemanların çalışması gerekiyor. Kendi dalında uzmanlaşmış kişiler çalışıyor. Böyle olunca vasıflı elemanların tamamının bölgeden temini mümkün olmuyor. İl dışından bu kişilerin temini sağlanıyor. Durum böyle olunca, özellikle barajın yapıldığı civardaki köylerden yardımcı eleman olarak istihdam sağlanıyor. Bir kademedeki inşaat bittiği zaman oradaki işçilerin de çalışma süresi dolmuş oluyor. İşten ayrılmak zorunda kalan personeller bu şekilde oluyor. İşini aksatmayan, çalışmasına ihtiyaç duyulan personelin işten çıkarılması söz konusu değil.

Yemeklerle ilgili sıkıntı da gündemdeydi. Bazı işçiler yemeklerden böcek çıktığını iddia etti?

Bununla ilgili bize yansıyan bir durum yok. Dsi’nin personeli de aynı yemekten faydalanıyor. Şuana kadar bize yansıyan öyle bir durum olmadı. Bununla ilgili varsa öyle bir durum gerekli müdahaleyi yaparız.

Kamulaştırma için ne kadar ödenek ayrıldı?

Barajın kamulaştırması için yaklaşık 4 milyar TL maliyet öngörüyoruz. Yaklaşık yüzde 9 buçuk 10 arasında bir ilerlememiz var. Onun dışında bedel tespitine ilişkin mahkeme süreci devam eden parseller var. Kamulaştırma ile ilgili çok ciddi bir ek ödenek de geldi. Bu ödeneğin harcanabilmesi için vatandaşları uzlaşmaya çağırıyoruz. Uzlaşanların paraları da ödeniyor. 3-4 yıl arasında bu kamulaştırmanın bitmesi öngörülüyor.

Bu kadar büyük bir projede kamulaştırmanın yüzde 10’u az değil mi? Gecikme yok mu?

İnşaata göre gecikmemiz var. Ağırlıklı sebeplerinden bir tanesi geçmiş yıllardaki ödenek eksikliği. İnşaatın devam ettiği yıllarda güvenlik sorunlarından dolayı sıkıntılar yaşandı. Bu durum kamulaştırma işlemlerinin de gecikmesine neden oldu. Ama artık, hem güvenlik hem ödenek yönünde bir sıkıntımız yok.