12 imam orucu tutuluyor

Bu yılki Yas-ı Muharrem ayı orucuna ilişkin bir değerlendirmede bulunan Pir Sultan Abdal Kültür Deneği Diyarbakır şubesi Başkanı Cafer Koluman, 12 imam orucunun diğer oruçlardan farklı olduğunu söyleyerek, “Bizim oruçlarda iftar ve sahur gibi kavramlar yoktur. Bizde oruç açma vardır. Bizde lüks sofralar da yoktur. Et kesinlikle yenilmemektedir” dedi.

Yerel yönetimlere atanan kayyumlardan sonra Cemevine desteğin kesildiğini belirten Koluman, bu yılki oruç açma yemeklerinin İstanbul Beşiktaş Belediyesi tarafından karşılandığını söyledi.

Pir Sultan Abdal Kültür Deneği Diyarbakır şubesi Başkanı Cafer Koluman, Yas-ı Muharrem ayı dolayısıyla gazetemize bir değerlendirmede bulundu.

‘Hz. Hüseyin ve 12 imamlar adına 12 gün oruç tutulmaktadır’

12 imam orucu olarak da bilinen matem orucunun tarihsel sürecine vurgu yapan Koluman, “Yine kutsal, mübarek bir aya binmiş bulunuyoruz. Herkesin malumu Muharrem ayındayız. Muharrem ayı içerisinde Kerbela’da Yezit tarafından 72 yaren yoldaşı ile şehit edilen Hz. Hüseyin ve 12 imamlar adına 12 gün oruç tutulmaktadır. 12 gün süren orucun bitiminden sonra ise Aşure pişirilir. Aşure pişirilmesindeki niyet ise İmam Zeynel Abidin’in kurtuluşuna şükretmektir. Bunun yanı sıra tarihsel olarak Nuh’un gemisinin karaya vurduğu gün, Musa’nın Firavun’un zulmünden kurtulduğu gün, Hz. İsa’nın doğum günü gibi birçok açıdan önemli olan bir zaman dilimidir” diye konuştu.

‘Yas-ı Muharrem 21 Eylül’de başlıyor ve 2 Ekim’de de son buluyor’

Muharrem orucunun diğer oruçlardan farklı olduğunu belirten Koluman, “Biz bu oruca neden 12 imam orucu diyoruz? Muharrem orucu aynı zamanda bir yas orucudur. Yani, bildiğimiz tarzda oruçlardan farklıdır. Adı üzerinde Yas-ı Muharrem orucudur. Matem ayı olması hasebiyle de her türlü zevkten, sefadan, lüksten kaçınmak suretiyle tuttuğu bir oruçtur. Nasıl ki, bir yakınınızın taziyesinde matem havasına bürünürsünüz buradaki niyet de böyledir. Yas-ı Muharrem 21 Eylül’de başlıyor ve 2 Ekim’de de son buluyor. Tabii bundan önce de 3 günlük Masum-u Pak dediğimiz, küçük yaşta şehadete erenler için bir oruç tutuluyor. Bir gün de Ana Fatıma için oruç tutuluyor. Yani, toplamda 16 gün de tutulabilen bir oruçtur. Tabii bu orucu 12 gün tutan da var 16 güne kadar tutan da var ama genel anlamda 12 gün tutulur” dedi.

‘Bizde oruç açma vardır’

Yas-ı Muharrem orucunun niteliğine vurgu yapan Koluman, 12 imam orucunun nasıl tutulduğuna dair şunları söyledi: “Yas-ı Muharrem orucundaki amaç Kerbela’da şehit edilen Hz. Hüseyin’i anmak ve o günün acısını yaşamak, hafızalarda diri tutmak ve başka zulümler yaşanmaması için toplumun belleğinde zalimin zulmüne karşı Hz. Hüseyin’in direnişini bugünlere taşıyabilmektir. Aleviler geçmiş tarihten beri her Muharrem ayında Hz. Hüseyin’in acısını kendi acısı olarak hissetti, 12 imam orucunu bugüne kadar taşıyabildiler ve bundan sonra da taşıyacaklardır. Geçmişin asimilasyon politikalarını bir tarafa bırakarak kendi özüne uygun bir şekilde bu geleneği sürdürmeye devam edeceklerdir.

Bazen görüyoruz, iftar, sahur gibi tabirler kullanılıyor. Bizim oruçlarda iftar ve sahur gibi kavramlar yoktur. Bizde oruç açma vardır. Bizde lüks sofralar da yoktur. Et kesinlikle yenilmemektedir. Muharrem ayında kan akıtılmaz. Bıçakla bazı şeylerin başı kesilmez. Bu aslında Kerbela’da şehit edilen Hz. Hüseyin’in anısına bir saygıdır. Hz. Hüseyin’in başı Kerbela’da kesilmek suretiyle şehit edilmiştir ve başı yerlerde sürüklenmiştir. Hüseyin’in anısına saygı için Muharrem ayında tutulan oruç zamanı kesici alet kullanılmaz, kan akıtılmaz. Yine, 12 gün boyunca su içilmez. Düğün, nişan törenleri bu ayda yapılmaz.”

‘12 imam orucunda farklılıklar yaşanmaktadır’

Aleviler arasında 12 imam orucunun gün sayısında çeşitlilik gösterdiğini ifade eden Koluman, “Tabii ki, geçmişten bu yana Alevi kültüründe 12 imam orucunda farklılıklar yaşanmaktadır. Alevilik baskı altına alınan bir inanç olduğu için yörelere göre Alevi toplumunda Muharrem orucu farklı günlerde tutulabiliyor. Yani, gün sayısı anlamında kimi yerlerde 9 gün kimi yerlerde 10 gün kimi yerlerde ise 16 güne kadar tutulabilmektedir.  Örneğin bizim köyde geçmişte 9 gün olarak tutulurdu, şimdi ise 10 gün üzerinde karar kılınarak 10 gün oruç tutuluyor. 11’inci gün ise aşure pişiriliyor. Bizim derneklerin, federasyonun kabul ettiği, karar birliğine vardığı şekilde 12 gün oruç tutulur ve 13’üncü gün de aşure pişirilir. Yas-ı Muharrem orucuna aynı zamanda 12 imamlar orucu da denir. Hz. Hüseyin 10 Muharrem 61 tarihinde şehadete ermiştir. Yani, şuanki takvime göre 10 Ekim 680 tarihinde şehadete ermiştir. Tabii ki, bu gelenek Hicri takvime göre yaşatıldığı için her yıl 11 gün erken oruç tutmaktayız. Dolayısıyla Hz. Hüseyin şehit edildiği günün 10’uncu gün olması nedeniyle 10 gün oruç tutulur. Sonrasındaki 2 gün de 12 imamlara adanmıştır. 13’üncü gün de aşure günüdür. Aşure bir eğlence günü değildir. Bir şölen ya da festival havasında kutlan bir gün değildir. Aşure, yas anamsını yerine getiren bir kültürdür. Aşure’nin içerisinde yine 12 çeşit malzeme bulunur ve 12 imamlara atfen bu şekildedir. Bu aynı zamanda çok kültürlülüğü de ifade eden Kerbela’daki şehitlere adanır. O günden beri de Aleviler tarafından bu kültür yaşatılmaktadır, yaşatılmaya da devam edecektir” dedi.

Oruç açma yemeklerinin masraflarını İstanbul Beşiktaş Belediyesi karşılıyor

Bu sene tutulan 12 imam orucunun oruç açma yemeklerinin her zaman ki gibi cemevinde verileceğini belirten Koluman, önemli bir ayrıntıya dikkat çekti ve bu yılki oruç açma yemeklerinin İstanbul Beşiktaş Belediyesi tarafından karşılanacağını söyledi. Koluman, konuşmasını şöyle tamamladı: “Bu yılki Muharrem ayı programımızda ise 12 gün boyunca cemevimiz açık olacaktır. 12 gün boyunca cemevinde oruç açma yemekleri verilecektir. Oruç açma yemeklerinin bir saati yoktur, günbatımından hemen sonra oruç açma yemekleri verilir. Her yıl biz kendi imkanlarımızla yemek vermek isteyen canlarımıza bir çağrı yapardık. Malum bu yıl hemen hemen bütün belediyelere kayyum atandı ve yerel yönetimlerde hiçbir desteğimiz de yok. Sadece üyelerimizin aidat ve bağışlarıyla ayakta kalmaya çalışan bir derneğiz. Cemevimizin tüm masrafları da tarafımızca, üyelerimizin katkılarıyla karşılanmaktadır. Bu sene ise İstanbul Beşiktaş Belediyesi, geçmiş dönemde de Ramazan ayında bir iftar çadırı kurmuştu. Beşiktaş Belediyesi, eşitlik yaklaşımı gereği Alevi canların Muharrem ayı orucunda da katkılarını esirgememiştir. Muharrem orucundaki oruç açma yemeklerinin masraflarını karşılamak için Beşiktaş Belediyesi derneğimize bir başvuruda bulunmuştur. Biz de dernek olarak bu öneriyi değerlendirdik ve kabul ettik. Dolayısıyla 12 gün boyunca Beşiktaş Belediyesi oruç açma yemeklerimizin tüm masraflarını karşılayacaktır. Bu duyarlılıklarından dolayı kendilerine çok teşekkür ediyoruz. Aynı zamanda oruçtan sonra yapılacak olan aşurenin de tüm masrafları yine Beşiktaş Belediyesi tarafından karşılanacaktır. Aşuremiz 8 Ekim günü yapılacaktır ve tüm canlarımızı aşure günümüze bekliyoruz.”

Ali Abbas Yılmaz / Özel